دیپلماسی پارلمانی و نگاه ويژه به مصر

 

علی لاريجانى در این گفت و گوی تلفنی با اشاره به محدوديت‌هاى شديدى که از سوى رژيم صهيونيستى عليه مردم فلسطين به ويژه در غزه و کرانه باخترى ايجاد شده، خواستار اتخاذ اقدامات بيشتر ديپلماتيک از سوى مجموعه کشورهاى اسلامى به ويژه مصر با توجه به موقعيت‌ جغرافيايى خاص آن در کمک به مردم بحران‌زده فلسطين شد.

 

 

وی در ادامه با اشاره به تصميم اجلاس مجمع پارلمان آسيايى مبنى بر مشارکت روساى مجالس اندونزى، سوريه و جمهورى اسلامى ايران موسوم به تروئيکاى مجمع پارلمانى آسيا برای کمک به مردم فلسطين از طريق رايزنى با رئيس مجلس مصر اشاره کرد و گفت که " این مجمع آمادگى دارد همگام با رئيس مجلس مصر، در جهت تسريع رفع مشکلات مردم فلسطين و ارسال کمک‌هاى غذايى و دارویى از طريق مصر و ساير طرق ديپلماتيک تلاش نمايد."

 

رئیس مجلس ایران که به واسطه تجربیات و سوابق کاری در عرصه دیپلماسی کشور همواره مجلس هشتم را دارای قابلیت فراوان در عرصه دیپلماسی پارلمانی می داند؛ تشکیل هیات های دوستی در مجلس را نشانه ای از جدیت مجلس تحت اداره خود در عرصه دیپلماسی ارزیابی کرده است.

 

علی رغم آنکه به طور معمول مجالس پیشین در اواخر فعالیت خود موضوعات خارجی را مورد توجه قرار داده و برای نمایندگان موضوعات داخلی به واسطه تاثیر گذاری رسیدگی به این مسائل در انتخاب دور بعدی نمایندگان اولویت داشته و بر این اساس کارنامه فعالیت های سیاست خارجی مجالس پیشین چندان قابل دفاع نیست، اما مجلس هشتم با جنجالی شدن انتخاب اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و به ویژه انتخاب علی لاریجانی به ریاست آن، از ابتدا نشان داد که نگاهی خاص به موضوعات سیاست خارجی کشور دارد و این نکته با توجه به عدم توفیقات اساسی و برجسته دولت نهم در عرصه خارجی، اهمیت قابل توجهی دارد.

 

البته به نظر می رسد که دیپلماسی پارلمانی ایران در مورد مصر با توجه به روابط پر تنش تهران و قاهره، مستقل نیست و در واقع مجلس ایران خود راسا برای مذاکره مستقیم و بی واسطه با همتای مصری اقدام نکرده است، بلکه رایزنی با مصر در چهارچوب مجموعه ایران و اندونزی و سوریه و با هدف حل مساله غزه در دستور کار مجلس هشتم قرار گرفته است اما با این وجود تقدم مجلس بر دولت در مذاکره ایران و مصر قابل تامل است ضمن آنکه این دیپلماسی حتی با تغییر لحن مقامات مصری در برابر ایران پس از تظاهرات در مقابل دفتر حافظ منافع مصر در تهران و حمله به این دفتر، همچنان ادامه دارد.

 

در حالیکه کميته امور عربى پارلمان مصر با انتشار بيانيه‌اى انگیزه ایران در پرداختن به مسائل غزه را سیاسی و مذهبی دانست، یک منبع آگاه در دولت مصر از نشست چهارجانبه براى کمک به ملت فلسطين که از سوی مجلس ایران پیگیری و دنبال می شود؛ اظهار بی اطلاعی کرد و این تماس را در صورت صحت انجام آن تنها در حد مقدمه چينى براى برگزاری نشست چهارجانبه دانست، بلافاصله پس از تظاهرات برگزار شده روز چهارشنبه در مقابل دفتر حافظ منافع مصر در تهران مقامات مصری ایران را تهدید به قطع رابطه ای که اکنون تنها در حد دفتر حافظ منافع در پایتخت های دو کشور است؛ کردند و در نهایتا احمد ابوالغيط، وزير امور خارجه مصر روز يکشنبه دولت ايران را متهم به تلاش برای سلطه بر خاورميانه کرد، همچنان خبرها حکایت از آن دارد که مجلس ایران تلاش برای مذاکره با طرف مصری را متوقف نساخته و به زودی هیاتی به ریاست نایب رئیس اول مجلس به همراه چند تن از نمایندگان عازم مصر شده و پیرامون راهکارهای کمک رسانی به غزه و حل مشکلات این حوزه به گفت و گو می نشینند.

 

اتهاماتی که هر روز شدت می گیرد

با وجود آنکه مصر و ایران در رکودی از روابط دوستانه در عرصه دیپلماتیک به سر می برند اما اخیرا روزنه هایی از بهبود روابط البته بصورت پراکنده و غیر هدفمند از سوی دو کشور مشاهده شد که دوام نیاورد و با ساخت فیلم اعدام فرعون از سوی ایران، عدم تغییر نام خالد اسلامبولی در تهران احتمال ارتقا سطح روابط و تاسیس سفارت خانه را در ابهام برد و با تظاهراتی معترضانه به سیاست های مصر در قبال غزه و حمله به دفتر حافظ منافع مصر در تهران، تیرگی روابط دو کشور به شدت افزایش یافت.

 

شدت لحن مقامات مصری پس از اتفاقات روز چهارشنبه ( بیستم آذر ماه) در تهران تا به آنجا پیش رفت که روز یک شنبه ( بیست و چهارم آذر ماه) وزیر خارجه مصر صراحتا به بیان ادعاهایی پرداخت که بحران روابط تهران و قاهره را نمایان می سازد.

 

بر اساس گزارش خبرگزاری رسمی الشرق الاوسط مصر، وى در سخنانش مدعی شد که " ايرانى ها در تلاش هستند تا ايدئولوژى خاص خود را در منطقه گسترش داده و آن را تحميل کنند و آنها از برخى فلسطينى ها براى اهداف خود استفاده مى کنند، سياست خارجى مصر ابزارى در دست ايران يا براى تامين منافع برخى گروه ها نيست که اهداف حقيقى فلسطينى ها را فراموش کرده اند."

 

ابوالغیظ در بخش دیگری از سخنانش به انتقاد ازهاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام پرداخت، هاشمی رفسنجانی در سخنانی که در نماز عید قربان ( روز سه شنبه نوزدهم آذر ماه) بیان کرده بود، از مصر به دلیل امتناع از بازگشايى گذرگاه رفح انتقاد کرد.

 

گذرگاه رفح که ميان مصر و نوار غزه واقع شده تنها مسيرى است که در کنترل اسرائيل قرار ندارد و مى تواند در شکستن محاصره نوار غزه نقش مهمى ايفاء کند.

 

به این ترتیب بسیاری از تحلیل گران بر این باورند که شرایط چندان برای بهبود روابط تهران و قاهره مناسب نیست و مواضع اخیر مصر در برابر ایران، سایه تاخیری بلند مدت را در برقراری روابط دیپلماتیک بین دو کشور خواهد انداخت.

 

از سوی دیگر پیش قدمی مجلس ایران در مذاکره با طرف های مصری و بی اعتنایی آنها به تیرگی روابط موجود بین دو کشور - البته با نگاه صرف به مسئله غزه - ضمن آنکه می تواند به لحاظ اهمیت قائل شدن به نقش و جایگاه مصر در مناسبات منطقه ای خاورمیانه و تصمیم گیری پیرامون اوضاع فلسطین، شایان توجه باشد اما در عمل و صحنه واقعی فعالیت های دیپلماتیک، عزم و اراده دو کشور برای همکاری در موضوعی مشخص و یا بهبود روابط و دوستانه شدن تیرگی ها امری ضروری است.