ميانجيگرى همسايه براى همسايه
در حالی که ایران سعی می کند نقش میانجی بین ترکیه و ارمنستان باشد، ترکیه نیز در صحنه بین المللی در تلاش است تا نقش پررنگ تری ایفا کند و میان ایران و غرب در برنامه هسته ای ایران نقشی برای خود داشته باشد.
روزنامه حریت، چاپ ترکیه جمعه هفته گذشته نوشت که ترکیه و ارمنستان به طور سری در سوییس با یکدیگر ملاقات کرده اند.
پس از انتشار این خبر، سرژ سرکیسیان، رییس جمهور ارمنستان اعلام کرد که در جریان مذاکرات میان دیپلمات های این دو کشور در سوییس، مناسبات ارمنستان- ترکیه بهبود یافته است که برای آغاز مذاکرات سالم درباره تمام مسایل فی مابین، توسل به همین تفاهم ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
این درحالی است که سرژ سرکیسیان، از عبدالله گل، همتای ترک خود دعوت کرده است که برای دیدار مسابقات حذفی جام جهانی فوتبال سال 2010 که قرار است روز 6 سپتامبر در ایروان بین دو تیم ارمنستان و ترکیه برگزار شود به این کشور سفر کند. هرچند هنوز مقامات ترکیه به این دعوت پاسخ نداده اند اما مدت ها است که محافل اقتصادی دو کشور برای برقراری مناسبات ترکیه و ارمنستان تلاش می کنند تا شاید مرزهای دو کشور که از سال 1993 بسته شده است دوباره باز شود.
رییس جمهور ارمنستان اظهار داشت که سفر عبدالله گل به ارمنستان این نوع همگرایی پراکنده را می تواند به یک جنبش پایدار و مثبت تبدیل کند.
دو کشور بر سر مساله کشتار ارامنه در دوران عثمانی با یکدیگر اختلاف دارند و روابط دیپلماتیک ندارند.
ترکیه از اولین کشورهایی بود که پس از استقلال ارمنستان، این کشور را به رسمیت شناخت. اما به دلیل تلاش های دولت ارمنستان برای شناسایی کشتار ارامنه در سال 1915 به عنوان قتل عام در سطح بین المللی روابط دیپلماتیک خود را با ایروان قطع کرد و مرز میان دو کشور بسته شد و تلاش ها برای بازکردن دوباره مرزهای دو کشور همواره با شکست رو به رو شده است.
یکی دیگر از مسائلی که روابط دو کشور را تیره کرده است، مسئله قره باغ است. ترکیه اعلام کرده است که برای برقراری روابط دیپلماتیک با ارمنستان، این کشور باید نیروهای خود را از خاک جمهوری آذربایجان خارج کند و از پیگیری مساله کشتار ارامنه در سال 1915 دست بردارد. این درحالی است که ارمنستان اعلام کرده است که برای برقراری رابطه دیپلماتیک با ترکیه هیچ پیش شرطی ندارد.
ارمنستان و ترکیه هر دو از همسایگان ایران به شمار می روند. از آنجا که ایران با هردوی این کشورها روابط دیپلماتیک خوبی دارد، تمایل دارد که این دو کشور روابط دیپلماتیک خود را آغاز کنند. در همین راستا، منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران در مدت اقامت خود در آنکارا، هفته گذشته، با ادوارد نلبندیان، وزیر امور خارجه ارمنستان تماس تلفنی برقرار کرد.
آقای متکی با اعلام رضایت از جو مساعدی که اخیرا در روابط ایران و ارمنستان به وجود آمده است، ابراز امیدواری کرد که این شرایط به برقراری روابط دوستانه و صلح آمیز میان کشورهای همسایه کمک کند. وزیر امور خارجه ارمنستان نیز به نوبه خود ابتکار ایران در تلاش برای ایفای نقش مثبت در برقراری روابط سازنده میان دو کشور همسایه ایران را عالی ارزیابی کرد.
در حالی که ایران سعی می کند نقش میانجی بین ترکیه و ارمنستان باشد، ترکیه نیز در صحنه بین المللی در تلاش است تا نقش پررنگ تری ایفا کند و میان ایران و غرب در برنامه هسته ای ایران نقشی برای خود داشته باشد.
در همین راستا، منوچهر متکی در سفری به ترکیه با مقامات ارشد این کشور دیدار کرد و سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد ایران در پرونده هسته ای در راه بازگشت ازجلسه روز شنبه 29 تیر ماه در ژنو توقفی در آنکارا داشت. علی باباجان، وزیر امور خارجه ترکیه پس از سفر جلیلی به آنکارا در جمع خبرنگاران اعلام کرد که کشورش در این مذاکرات وساطت نمی کند، بلکه تنها نقش تسهیل کننده مذاکرات ایران و غرب را برعهده دارد.
این همکاری های منطقه ای می تواند برای گسترش صلح در کل منطقه مفید باشد. برقراری روابط دیپلماتیک بین ترکیه و ارمنستان نه تنها از جنبه های اقتصادی به نفع هر دو کشور است بلکه راهی است برای پایان دادن به سایر درگیری های منطقه از جمله مناقشه قره باغ.
کشتار ارامنه در سال 1915
موضوع قتل عام ارامنه به دست حکومت عثمانی در سال 1915 که ارمنستان از آن به عنوان نسل کشی نام می برد مهم ترین عمل قطع روابط دیپلماتیک دو کشور است. اما این در حالی است که ترکیه مدعی شده است که ارامنه صرفا در شرایط جنگی آن زمان مجبور به کوچ شده اند و در جریان کوچ، عده ای از آنان جان خود را از دست داده اند. ترکیه همچنین تاکید دارد که گروه های مسلح ارامنه در زمان جنگ، از پشت به دولت عثمانی خنجر زده اند و با نیروهای خارجی تبانی کرده و هزاران تن از روستایان ترک را به قتل رسانده اند.
ترکیه برای رهایی از اعمال فشار های بین المللی پیشنهاد کرده است این است تا آرشیوهای دولتی دوباره بررسی شوند و کمیته ای از کارشناسان و مورخان مستقل به بررسی ادعاهای قتل عام ارامنه بپردازند اما ارمنستان اعلام کرد که اختلافات بین ترکیه و ارمنستان سیاسی است و مورخان نمی توانند آن را حل کنند.
عدم پذیرش نسل کشی توسط ترک ها اکنون به یکی از مشکلات این کشور برای ادامه مذاکرات با اتحادیه اروپا تبدیل شده است که به نظر می رسد یکی از دلایلی که ترکیه درصدد است تا روابط دیپلماتیک خود را با ارمنستان از سربگیرد، پرونده این کشور در اتحادیه اروپا باشد.
بنا به آمار کمیته ارامنه آمریکا تحریم های اقتصادی و محدودیت های بارزگانی که از طرف ترکیه و آدربایجان بر ارمنستان اعمال می شود سالانه بین 570 تا 720 میلیون دلار به اقتصاد ارمنستان ضربه می زند. اما اگر مرزهای این کشور های بر روی ارمنستان گشوده شود، صادرات ارمنستان دو برابر شده و تولید ناخالص ملی این کشور 30 تا 38 درصد افزایش خواهد یافت.
اکنون با توجه به اینکه مشکلات اصلی ارمنستان را وضعیت بد اقتصادی و در سطح بین المللی، مناقشه قره باغ و اختلاف با ترکیه است به نظر می رسد که فرصت مناسبی هم برای ترکیه و هم برای ارمنستان به وجود آمده است تا به مشکلات خود پایان دهند، در این میان ایران نیز با یک ژست دیپلماتیک می تواند روند سلح میان دو همسایه خود را سرعت بیشتری ببخشد.
نظر شما :