فرش ایرانی و فست فود امریکایی

تمثیلی که سعید جلیلی درباره شباهت فرش ایرانی و دیپلماسی ایرانی در پایان مذاکرات ژنو به کار برد، روشن کرد که تهران عجله ای برای به نتیجه رساندن مذاکرات هسته ای با غرب ندارد.

 

اگر قرار باشد دیپلماسی ایرانی مانند فرش ایرانی پیشرفتی میلی متری داشته باشد، غربی ها بیش از پیش برای مذاکره با تهران مردد خواهند شد. آنها برای به نتیجه رساندن مذاکرات هسته ای با ایران بی تابی می کنند.

 

غربی ها دهه هاست که به فرهنگ فست فوود خو گرفته اند و می خواهند در کوتاهترین زمان ممکن بیشترین نتیجه را بگیرند. اختراع زودپز برای طبخ غذا محصول فرهنگ اروپایی بوده است و این فرهنگ حالا به عرصه دیپلماسی هم وارد شده است.

 

دیپلماسی غرب دیگر آن دیپلماسی توام با صبر و حوصله سابق نیست. در نظر دیپلماسی غربی هر لحظه از دست دادن وقت می تواند ضررهای اقتصادی و سیاسی هنگفت  به همراه داشته باشد و به همین دلیل عنصر "زمان" به یک عنصر تعیین کننده در مذاکرات تبدیل شده است.

 

با این حال دیپلماسی تهران برخواسته از فرهنگ شرقی است. آن هم نه فرهنگی از جنس شرق دور بلکه دقیقا یک دیپلماسی خاورمیانه ای است.

 

در تهران البته فروشگاه های عرضه فست فوود طی سالهای اخیر به شدت افزایش پیدا کرده و شهرنشینان به فرهنگ فست فودی عادت کرده اند ولی دیپلمات های ایرانی همچنان از فرهنگ فست فوود دوری می کنند و از سنت کلاسیک دیپلماسی یعنی " آهسته و پیوسته " رفتن پیروی کنند.

 

برخی تحلیل گران غربی دیپلماسی ارام و بی عجله ایران در مذاکرات هسته ای را به داستان ایرانی شهرزاد قصه گو تشبیه کرده اند. بر اساس این داستان «شهرزاد»، هزار و یک شب برای همسرش که پادشاه است قصه می‌گوید تا این که سرانجام پادشاه، با قصه های شهرزاد کنار می آید و او را در خانواده خود می پذیرد.

 

غربی ها فکر می کنند که تهران نیز با برگزیدن استراتژی شهرزاد،  در حال ادامه دادن مذاکرات به شکلی بی‌پایان است تا سرانجام آمریکا و اروپا، خسته و درمانده مجبور شوند غنی سازی اورانیوم در ایران را بپذیرند.   

 

آمریکا از این که تهران "استراتژی شهرزاد" را پیش بگیرد عمیقا نگران است. تمثیل جلیلی دباره  شباهت فرش ایرانی و دیپلماسی ایرانی هم بر نگرانی آمریکایی ها افزوده است.

 

کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه آمریکا ایران را متهم کرده که در آخرین دور مذاکرات هسته ای یعنی مذاکرات ژنو از سیاست وقت کشی استفاده کرده است. آنها برای این که تهران را به شتاب در مذاکرات وادار کنند، مهلتی دو هفته ای به جمهوری اسلامی دادند تا پاسخی صریح به غرب بدهد مبنی بر این که آیا حاضر است درباره مساله چالش برانگیز غنی سازی اورانیوم دست به مصالحه بزند یا خیر.

 

اما مقام های تهران، اولتیماتوم غرب را جدی نگرفته اند. ایران در عوض طرحی را برای مذاکرات هسته ای با غرب پیشنهاد کرده که در صورت پیاده شدن قابلیت این را دارد که ماه ها به طول بیانجامد. ایران به غرب پیشنهاد داده که به جای گفت و گو درباره غنی سازی اورانیوم، درباره تروریسم و بحران امنیت جهانی و محیط زیست و مسائلی از این دست مذاکره کنند اما این مذاکرات آن چیزی نیست که غرب به دنبال آن می گردد.

 

دیپلمات های غربی به طور مشخص دنبال پاسخ آری یا خیر تهران به مساله غنی سازی اورانیوم هستند.

 

کشدار شدن زمان مذاکرات هسته ای با تهران، برای غرب ضررهای بزرگی به همراه خواهد داشت. غالب سیاست های غرب در خاورمیانه اکنون تحت تاثیر پرونده هسته ای جمهوری اسلامی قرار گرفته است و غربی ها نمی توانند مذاکره با ایران را تا بی نهایت ادامه دهند.

 

برای مثال بخشی از افزایش قیمت انرژی در سطح جهانی، به دلیل نگرانی ها پیرامون پرونده هسته ای ایران به وجود آمده است. پروژه های سرمایه گذاری اروپا در ایران نیز به دلیل تحریم های اعمال شده علیه جمهوری اسلامی، به حال تعلیق درآمده و همین امر نیز در گسترش بیکاری و رکود اقتصادی قدرت های اروپایی تا حدودی موثر بوده است. تشدید دامنه تحریم ها و ادامه کش و قوس های این پرونده ابدا برای غرب خوشایند نخواهد بود.

 

آنها مشتاقانه دنبال این هستند که تهران را به پذیرش دیپلماسی فست فوودی ترغیب کنند ولی صدا وسیمای ایران حتی به شهروندان عادی اش  توصیه می کند از فست فوود استفاده نکنند.

 

ذائقه دیپلماسی ایران در حال حاضر هیچ علاقه ای به پذیرش مذاکرات فست فوودی نشان نمی دهد و تغییر ذائقه دیپلماتیک نیز کاری نیست که به سادگی انجام شود. بنابراین چنانچه ایران و غرب نخواهند ذائقه دیپلماتیک خود را تغییر دهند امید چندانی به نتیجه بخش بودن مذاکرات آینده وجود نخواهد داشت.

 

یعنی نه غربی ها منتظر بافته شدن فرش دیپلماسی تهران خواهند ماند و نه ایرانی ها به فست فوود دست پخت غرب لب خواهند زد.