آيا چين به بحران دارفور دامن مى زند؟

عجیب است اما واقعیت دارد. چین که بزرگترین خریدار نفت سودان به شمار می آید، تمایلی به اعمال فشار بر دولت سودان و مقابله با بحران انسانی در دارفور ندارد. فشارهای بین المللی بر سودان در چند سال اخیر نتیجه ای نداده، چون "بانفوذترین" کشور در سودان را می توان "بی اعتناترین" را هم نامید.

اکنون چهار سال از زمانی که سازمانهای حقوق بشر بین المللی نسبت به بروز بحران انسانی در دارفور هشدار دادند و خواهان شکل گیری اراده ای بین المللی برای مقابله با آن شدند می گذرد. در این مدت چه اتفاقاتی افتاد؟

چین مناسبات تجاری اش با سودان را ادامه و حتی گسترش داد؛ بدون آنکه دولت خارطوم را برای توقف نسل کشی در دارفور تحت فشار بگذارد. از سوى ديگر،آمریکا و برخی کشورهای غربی دیگر، به تصویب قطعنامه های پیاپی تحریم علیه سودان روی آوردند.

اما سازمانهای حقوق بشر بین المللی معتقدند این قطعنامه ها بیش از آنکه تأثیری بر وضعیت دارفور داشته باشد، به ژستی سیاسی شباهت دارد و بس. جامعه بین المللی عملاً نتوانسته استراتژی دیپلماتیک موثری برای مقابله با دولت سودان بیاید؛ و ظاهراً قرار نیست این روند در آینده نزدیک هم تغییر خاصی پیدا کند.

بحران دارفور موجب مرگ 200 هزار تن و آوارگی 5/2 میلیون نفر شده؛ اما به نظر می رسد تنها برخی چهره های شناخته شده هالیوودی به حل و فصل آن توجه نشان می دهند!

پکن که شصت درصد از نفت مورد نیاز خود را از طریق سودان تأمین می کند، علاقه ای به انتقاد از دولت خارطوم ندارد و حتی در مقابل قطعنامه های سازمان ملل متحد برای تحریم سودان هم مقاومت می کند. البته این موضع دولت چین با واکنش شدید همان چهره های هالیوودی فعال در عرصه حقوق بشر مواجه شده و چهره هایی مانند جورج کلونی، استیون اسپیلبرگ، و میا فارو خواهان تغییر رویکرد چین در این خصوص شده اند.

در این میان یک سوال مطرح می شود. آیا بحران دارفور اینقدر در سطح جهانی کوچک انگاشته می شود که به جای سیاستمداران و مقامات ارشد کشورهای مختلف دنیا، باید شاهد انتقاد چهره های سینمایی از این وضعیت باشیم؟

واقعیت اینجاست که تلاشهای چنین چهره هایی اتفاقاً بیشتر از آن قطعنامه های غیراجرایی سازمان ملل متحد در مورد سودان نتیجه داده است و بخصوص با توجه به نزدیک شدن زمان برگزاری بازیهای المپیک در چین، مقامات این کشور را "کمی" به فکر واداشته است.

در حال حاضر، چین در تلاش است که سودان را به همکاری با جامعه بین المللی فراخواند و البته خودش نقشی در این خصوص به عهده نگیرد. چین معتقد است که باید راه را برای یک توافقنامه صلح هموار کرد. در این راستا گفته می شود "هو جینتائو" رییس جمهور چین، همتای سودانی خود را تحت فشار گذاشته و در عین حال خواهان اعزام هیأت سازمان ملل متحد به خارطوم برای مذاکره شده است.

با این وجود، ناظران بین المللی معتقدند چین در نهایت، حقوق بشر را در اولویت نسبت به نفت و منافع تجاری اش در سودان قرار نخواهد داد؛ و به همین جهت، نمی توان چندان روی کمک چین حساب باز کرد.

حتی اگر عمر البشیر رییس جمهور سودان هم حاضر به همکاری برای حل و فصل بحران دارفور شود، باز هم نباید از یاد برد که دولت خارطوم به تنهایی قدرتی در برابر شبه نظامیان جنجه وید در دارفور ندارد.

پیشتر، چین مدعی عدم مداخله در امور داخلی سودان بود؛ اما به هر حال جامعه بین المللی شاهد است که نفوذ چین در سودان به شکلهای مختلف دائماً در حال افزایش است. اخیراً سایت بی بی سی گزارشی منتشر کرده که بر اساس آن، سرازیر شدن انواع و اقسام کالا و فرهنگ و حتی زبان از چین به سودان مورد توجه قرار گرفته است. نفوذ شرکتهای تجاری چینی در سودان آنقدر بالاست که دانشگاه خارطوم حتی درس زبان چینی را در برنامه خود قرار داده و عده زیادی از دانشجویان سودانی هم از آن استقبال کرده اند؛ زیرا تنها راه بقای خود در آینده را همکاری با شرکتهای چینی قلمدادمی کنند و بس.

در چنين شرايطى، شايد بسيار سخت باشد که روى تغيير موثر موضع چين و نيز تأثير آن بر بحران دارفور حساب باز کنيم. چين به سودان و نفتش بيش از هر چيز ديگر نياز دارد.