تحلیل دیپلماسی ایرانی: بسته جديد با محتوای قدیم

اواخر هفته گذشته خاویر سولانا کمیسر سیاست خارجی اتحادیه اروپا بار دیگر به تهران سفر کرد و با مقامات ایرانی درباره پرونده هسته ای ایران به گفتگو نشست.

 

در این سفر مسئولین روابط خارجی گروه 1+5 (به غیر از آمریکا) خاویر سولانا را همراهی می کردند. کمیسر روابط خارجی اتحادیه اروپا در دیدار خود با وزیر خارجه ایران بسته پیشنهادی 1+5 را که بسیاری چشم انتظار آن بودند به او تحویل داد و هم چنین با سعید جلیلی، سرپرست هیئت مذاکره کننده ایرانی ملاقات کرد.

 

خاویر سولانا در نشست مطبوعاتی خود در تهران محتویات بسته پیشنهادی را به خبرنگاران اعلام و ابراز امیدواری کرد که ایران به زودی به آن پاسخ دهد.

 

تحویل بسته به ایران در زمانی صورت گرفت که جرج بوش سرگرم بازدید از اروپا بود. حتی پیش از سفر سولانا به تهران، بوش لحن تندی را برای هشدار به تهران در مورد عواقب رد بسته پیشنهادی به کار گرفت.

 

وی اعلام کرد «تمام گزینه ها در دست بررسی هستند» و با این گفته به طور غیرمستقیم آمادگی ایالات متحده را برای بکارگیری قوه قهریه در صورت لزوم گوشزد کرد.

 

بوش هم چنین در سفر اروپایی اش به شدت سعی در جلب حمایت متحدان ایالات متحده برای پشتیبانی از تحریم های بعدی سازمان ملل داشت تا اگر روسیه و چین مخالفتی ورزیدند آنها به صورت یکطرفه تحریم ها را اعمال کنند.

 

روز شنبه، پس از آنکه سخنگوی دولت موضع ایران را بر رد غنی سازی اورانیوم تکرار کرد، بوش بی درنگ به ایران به خاطر آنچه که رد «پیشنهاد سخاوتمندانه» می نامید حمله کرد. واکنش شتابزده بوش از جانب برخی مفسران نشان دهنده آن بود که بسته پیشنهادی جنینی است که مرده به دنیا آمده است.

 

در حقیقت، در حالی که مقامات ایران در حال بررسی بسته بودند، بوش به گونه ای پاسخ داد که گویا مشتاق شنیدن پاسخ منفی ایران بوده است.

 

وزیر امور خارجه آمریکا تلاش کرد با گفتن این که «منتظر می مانیم تا ببینیم واکنش واقعی آنها ]ایرانیان[ چیست و با آنچه بیش از بررسی بسته نشان داده اند چه تفاوتی دارد» اظهارات بوش را تلطیف کند. رایس هم چنین صحبت های بوش را در مورد ممکن بودن تمامی گزینه ها تکرار کرد، اما تلاش نمود با اضافه کردن این که تمامی انرژی آمریکا معطوف به راه حل دیپلماتیک شده است از نگرانی های متحدان ایالات متحده در مورد تمایل آمریکا به اقدامات نظامی بکاهد.

 

ایران گفته است که در حال مطالعه بسته است و پس از بررسی کامل پاسخ خود را ارائه خواهد داد. ایران درعین حال تأکید کرده است که پاسخش به بسته پیشنهادی 1+5 با پاسخ آنها به بسته پیشنهادی اروپا ارتباط متقابل خواهد داشت.

 

علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی  و سرپرست سابق هیئت مذاکره کنندگان هسته ای ایران نیز گفت که مجلس به هشیاری بسته پیشنهادی را بررسی خواهد کرد، که این خود نشانه دیگری است از اینکه ایران توجه لازم را به بسته پیشنهادی 1+5 مبذول خواهد داشت.

 

محتوای بسته جدید مشابه نمونه پیشین آن است که در سال 2006 به ایران ارائه شده بود. جالب است که حتی برخی از روزنامه نگاران و سیاستمداران غربی اذعان می کنند که بسته جدید – که نسخه بازبینی شده و بهبود یافته نامیده شده است- تفاوت چندانی با بسته سال 2006 ندارد. بسته پیشنهادی جدید نیز تعلیق غنی سازی را به عنوان پیش شرط آغاز مذاکرات با 1+5 ذکر می کند. هم چنین حق ایران را بر اساس مقررات NPT به رسمیت می شناسد و به ایران مشوق های فناورانه و اقتصادی، از جمله ساخت رآکتورهای آب سبک، ارائه می دهد.

 

اکنون سؤال این است که اگر بسته جدید مشابه نسخه قدیم است، چرا تدوین کنندگان آن پیشرفت ایران را در فعالیت های صلح آمیز هسته ای طی دو سال گذشته در نظر نیاورده اند؟ چرا آنها کماکان بر پیش شرطی اصرار می ورزند که می دانند برای ایران بسیار حساسیت برانگیز است؟

 

 به نظر می رسد کشورهای 1+5 تنها می خواهند تصویری مثبت و آشتی جو از خود به تصویر بکشند در حالی که در واقعیت هیچ ابتکار جدیدی عرضه نکرده اند.

 

سیاست تطمیع و تنبیه (یا به قول غربی ها چماق و هویج) بر ایران اثری ندارد. صحبت از حمله نظامی پیش و پس از سفر خاویر سولانا به ایران صرفاً وضعیت را پیچیده تر می کند و حتی کار را برای این سیاستمدار اروپایی در ارائه مؤثر و موفقیت آمیز پیشنهاد با مشکل مواجه می کند.

 

بهتر است کشورهای 1+5 در حین اینکه ایران مشغول بررسی بسته پیشنهادی آنان است نظر خود را در مورد بسته پیشنهادی ایران، به ویژه قسمت هایی که مربوط به فعالیت های هسته ای ایران می شود، ابراز کنند. به هر حال مذاکرات بدون پیش شرط میان ایران و کشورهای 1+5 باید بدون هیچ گونه تأخیری آغاز شوند. این به صلاح همه است.