واکنش آفریقا به جنگ غزه

نویسندگان: دکتر علیرضا محمدی نیگجه، کارشناس ارشد مسائل غرب آفریقا و خاورمیانه 
مجید کامرانی، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در نیجریه

دیپلماسی ایرانی: در سراسر آفریقا، واکنش‌های رسمی به جنگ اسرائیل و حماس بسیار متنوع و متفاوت بوده است. برخی کشورها، از جمله کنیا و غنا، حمایت خود را از اسرائیل اعلام کرده و حملات حماس را محکوم کردند، در حالی که دیگر کشورها مانند الجزایر و آفریقای جنوبی به شدت به نفع فلسطین موضع‌گیری کرده و به انتقاد از اقدامات اسرائیل پرداختند. کشورهای دیگری نیز مانند نیجریه و اوگاندا سعی کردند با اتخاذ موضعی بی‌طرفانه، بر اهمیت یافتن راه‌حلی مسالمت‌آمیز برای بحران تأکید کنند. این تنوع واکنش‌ها نشان‌دهنده روابط پیچیده تاریخی و سیاسی کشورهای آفریقایی با اسرائیل و فلسطین است. 

در 7 اکتبر چه گذشت

در 7 اکتبر 2023، حماس، مخفف نهضت مقاومت اسلامی، اسرائیل را در یک حمله، غافلگیرکرد که تعداد کشته شدگان آن بیش از 1200 نفر بود. در جریان این حمله، حماس 150 نفر - ترکیبی از اسرائیلی ها و اتباع خارجی را به گروگان گرفت. روز بعد، اسرائیل با دستور یوآو گالانت، وزیر دفاع، برای انجام محاصره کامل غزه رسماً به حماس اعلام جنگ کرد. حمله حماس ضربه ای در توالی حملاتی است که دهه هاست بین اسرائیل و فلسطین اتفاق افتاده است. این حمله اما به عنوان مرگبارترین حمله به اسرائیل در 50 سال اخیر توجه بین المللی را به خود جلب کرد.

اسرائیل از حمایت قدرت‌های غربی مخصوصاً ایالات متحده برخوردار است ( سالانه 3.8 میلیارد دلار کمک نظامی به اسرائیل ارائه می‌کند). طبق یادداشتی که در سال 2019 امضا شد آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده در 12 اکتبر در کنار بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل گفت: ما همیشه در کنار شما خواهیم بود. با این حال، منتقدان استدلال کرده اند که در اعلان جنگ به غزه، «اسرائیل قصد نسل کشی دارد».

واکنش ها در قاره آفریقا

در سراسر آفریقا، واکنش های رسمی به جنگ اسرائیل و حماس متفاوت بوده است. برخی از کشورهای آفریقایی به عنوان طرفدار اسرائیل معرفی شده اند. برخی حمایت خود را از فلسطین اعلام کرده اند. و دیگران برای آتش بس با موضع بی طرفی مشابه راه حل دو کشوری که توسط سازمان ملل پیشنهاد شده است، اعلام موضع کرده اند. برای کشورهایی که طرفی را گرفته اند، مواضع آنها بر اساس روابطشان با اسرائیل و فلسطین و همچنین تاریخ منحصر به فرد آنها تنظیم شده است.

 طرفداران آفریقایی اسرائیل (کنیا، غنا، رواندا، کنگو)

کنیا، غنا، رواندا و جمهوری دموکراتیک کنگو از زمان جنگ اسرائیل و حماس به نوعی حمایت خود را از اسرائیل ابراز کرده اند.

رئیس جمهور کنیا، ویلیام روتو، از طریق حساب "X" خود بیان کرد که کنیا "در همبستگی با دولت اسرائیل است و تروریسم و حملات به غیرنظامیان بی گناه را به صراحت محکوم می کند." 

ایالات متحده یکی از اولین کشورهایی بود که کنیا پس از استعمار با آن روابط دیپلماتیک برقرار کرد و این در سال 1964 اتفاق افتاد. در آن زمان، ایالات متحده کنیا را یک مکان استراتژیک برای مبارزه با کمونیسم در آفریقا می دانست. اخیراً، ایالات متحده حمایت های تسلیحاتی خود را برای مبارزه با تهدیداتی مانند گروه اسلامگرای سومالیایی الشباب به کنیا ارائه کرده است. در سال 2020، مجله "ایست آفریقا" گزارش داد که ایالات متحده حمایت از منافع سیاسی و تجاری اسرائیل را یکی از شروط یک معامله تجاری قرار داده است.

غنا ضمن محکوم کردن "ستیزه جویان حماس در نوار غزه" حمایت خود از اسرائیل را نیز اعلام کرد. در بیانیه رسمی «X» وزارت امور خارجه آمده است که دولت از این حمله ناراحت است و خواهان توقف فوری حملات حماس شده است. در ادامه این بیانیه آمده است که اسرائیل باید در واکنش خود خویشتن داری کند و به طور خلاصه خواستار مذاکره برای هر دو طرف شد. غنا و اسرائیل حتی قبل از استقلال غنا از حاکمیت استعماری، زمانی که اسرائیل با اجازه قدرت استعماری آن زمان، بریتانیا، کنسولگری در آکرا تأسیس کرد، روابط داشتند. 

غنا همچنین اولین کشور آفریقایی بود که روابط دیپلماتیک رسمی با اسرائیل برقرار کرد قبل از اینکه این روابط پس از قطعنامه سازمان وحدت آفریقا (اکنون اتحادیه آفریقا) پس از جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1967 قطع شود. دو کشور از آن زمان روابط دیپلماتیک خود را احیا کردند. 

رواندا این حمله را «اقدامی تروریستی» اعلام و آن محکوم کرد. وزارت امور خارجه رواندا در پی این "حملات تروریستی" به اسرائیل تسلیت گفت. 

جمهوری دموکراتیک کنگو (DRC) از طریق حساب "X" ریاست جمهوری خود از اسرائیل حمایت کرد. این پست «حملات تروریستی» به اسرائیل را محکوم و «همبستگی با مردم اسرائیل» را ابراز کرد.

حامیان فلسطین در آفریقا (الجزایر، تونس، آفریقای جنوبی، سودان)

الجزایر، تونس، آفریقای جنوبی و سودان از زمان جنگ اسرائیل و حماس به نوعی حمایت خود را از فلسطین اعلام کرده اند.

یکی از قوی ترین حامیان فلسطین در آفریقا، الجزایر است. اندکی پس از این حمله، دولت الجزایر بیانیه‌ای را در حساب کاربری «X» خود در حمایت کامل از فلسطین منتشر کرد. الجزایر حملات هوایی وحشیانه نیروهای اشغالگر صهیونیستی (اسرائیل) در نوار غزه را محکوم کرد. آنها همچنین اعلام کردند که در «همبستگی کامل با مردم فلسطین» هستند و در عین حال از جامعه بین‌المللی می‌خواهند در برابر «حملات جنایتکارانه مکرر و سیستماتیک» اقدام کنند. صهیونیسم یک جنبش ملی‌گرای یهودی است که هدف آن ادعای فلسطین به عنوان یک کشور یهودی است. الجزایر یکی از اعضای اتحادیه عرب است که اسرائیل را تحریم کرده و اسرائیل را به عنوان یک کشور به رسمیت نمی شناسد.

تونس همچنین یکی از اعضای اتحادیه عرب است و "حمایت کامل و بی قید و شرط خود را از مردم فلسطین" که "برای دهه ها تحت اشغال صهیونیست ها بوده اند" اعلام کرد. دولت تونس این موضوع را در بیانیه ای در فیس بوک به اشتراک گذاشت. آنها همچنین از جهان خواستند تا در کنار مردم فلسطین بایستند و کشتارهای دشمن صهیونیستی را به خاطر بسپارند.

اتحادیه آفریقا بیانیه ای را در حساب کاربری "X" خود با امضای ماهامات به اشتراک گذاشت تا "بیشترین نگرانی را در مورد وقوع خصومت های کنونی اسرائیل و فلسطین" ابراز کند. مهامت، رئیس اتحادیه آفریقا، همچنین «نفی حقوق اساسی مردم فلسطین» را عامل اصلی تنش توصیف کرد. وی همچنین از جامعه جهانی خواست تا صلح را تحمیل کند.

آفریقای جنوبی ضمن حمایت از رفع «موانع صلح»، محاصره غزه و «تداوم اشغال غیرقانونی سرزمین فلسطین» را نیز به شدت محکوم کرد. در این بیانیه همچنین آمده است که آفریقای جنوبی آماده است تا تجربه خود را در میانجیگری و گفتگوهای صلح به منظور کاهش درگیری ارائه دهد. حمایت آفریقای جنوبی از فلسطین جای تعجب ندارد زیرا اسرائیل از رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی حمایت سیاسی و نظامی کرد. در ژوئیه 2022، دولت آفریقای جنوبی همچنین خواستار اعلام اسرائیل به عنوان یک دولت آپارتاید شد.

شکایت آفریقای جنوبی علیه رژیم اشغالگر قدس 

آفریقای جنوبی از عالی‌ترین نهاد قضایی سازمان ملل متحد خواست تا دستور توقف عملیات اسرائیل در رفح را صادر کند. 

دیوان بین‌المللی دادگستری که به عنوان دادگاه لاهه نیز شناخته می‌شود یک هفته پس از آن که آفریقای جنوبی از این دادگاه خواست در زمینه جنگ غزه اقدامات اضطراری بیشتری اتخاذ کند، تشکیل جلسه داد.

آفریقای جنوبی همچنین از دادگاه خواست به اسرائیل دستور دهد اجازه دسترسی بلامانع به غزه را برای مقامات سازمان ملل، سازمان‌های ارائه‌دهنده کمک‌های بشردوستانه، روزنامه‌نگاران و بازرسان فراهم کند.

تمبکا نگکوکایتوبی، وکیل دادگستری از طرف آفریقای جنوبی، گفت که کارزار نظامی اسرائیل ده‌ها هزار کودک و زن را هدف قرار داده، زیرساخت‌های غیرنظامی را ویران و مردم را گرسنه نگه داشته است.

او افزود: «اسرائیل تاکنون دستورات قبلی دادگاه را نادیده گرفته و نقض کرده است.»

عالی‌ترین دادگاه سازمان ملل متحد در لاهه در حال بررسی ادعای آفریقای جنوبی علیه اسرائیل است. 

آفریقای جنوبی، در این دادگاه، اسرائیل را متهم کرده‌ که در غزه مرتکب « نسل کشی» شده، اتهامی که این دادگاه سازمان ملل هنوز سرگرم بررسی آن است. 

در حکم دیوان، یک پاراگراف بیشترین توجه را به خود جلب کرده است. قضات دادگاه در این پاراگراف اظهار داشته‌اند: «از نظر این دیوان، شواهد و مستندات موجود ... برای این نتیجه‌گیری کفایت می‌کند که حداقل برخی از حقوق مورد ادعای آفریقای جنوبی و حمایتی که برای آنها درخواست کرده قابل پذیرش است.»

بسیاری از ناظران از جمله برخی از مفسران متون حقوقی از این عبارت چنین استنباط کرده‌اند که دیوان داوری به این نیتجه رسیده است که این ادعا که اسرائیل مشغول «نسل‌کشی» در غزه است ادعایی «قابل قبول» است.

این تفسیر به سرعت منتشر شد و در بیانیه‌های مطبوعاتی سازمان ملل، اظهارات فعالان مخالف جنگ و اخبار بسیاری از رسانه‌ها از جمله بی‌بی‌سی انعکاس یافت.

گفتگوی صلح آفریقا (نیجریه، اوگاندا)

نیجریه و اوگاندا از زمان جنگ اسرائیل و حماس موضع بی طرفی اتخاذ کرده اند.

اگرچه اوگاندا موضع رسمی بی طرفی را اتخاذ نکرده است، اما رئیس‌جمهور آن، یووری موسوینی، در حساب «X» خود مطلبی به اشتراک گذاشت مبنی بر اینکه اسرائیل و فلسطین باید «راه‌حل دو کشور» را اتخاذ کنند.

مواضع جمهوری فدرال نیجریه

نیجریه بطور واضح اعلام بی طرفی کرده است. روز حمله، وزارت امور خارجه نیجریه بیانیه‌ای به امضای وزیر یوسف توگار به اشتراک گذاشت تا «چرخه خشونت و انتقام‌جویی را که تشدید تنش کنونی فرض کرده است» را محکوم کند. در این بیانیه همچنین از هر دو طرف خواسته شد که "خودداری کنند" و "امنیت غیرنظامیان را در اولویت قرار دهند." 

نیجریه سابقه طولانی با اسرائیل و فلسطین دارد. نیجریه یکی از اعضای موسس سازمان همکاری اسلامی است که از آرمان فلسطین حمایت می کند. اما بیش از 50 شرکت اسرائیلی در نیجریه فعالیت می کنند. در سال 2021، رئیس جمهور سابق، گودلاک جاناتان، نیز خواستار آتش بس میان اسرائیل و فلسطین شده بود.

"دولت فدرال خواستار راه حل دو کشوری شده است که به درگیری دیرینه اسرائیل و فلسطین پایان می دهد."

یوسف توگار، وزیر امور خارجه نیجریه، پس از دیدار با عبدالله شاوش، سفیر فلسطین در نیجریه، این موضوع را به خبرنگاران اعلام کرد.

"وزارت بهداشت غزه که توسط حماس اداره می شود، گفت که بر اثرحملات اسرائیل تا کنون بیش از چهل هزار نفر که عمدتاً غیرنظامی بودند کشته شده اند."

توگار از کشته شدن غیرنظامیان بی گناه در این درگیری ابراز تأسف کرده و از هر دو طرف خواسته تا خصومت ها را متوقف کنند.

وی تصریح کرد: من به او [سفیر فلسطین در نیجریه] موضع نیجریه را که برای راه حل دو کشوری است، تکرار کردم و ما کاملاً با خشونت های بی رویه علیه غیرنظامیان مخالفیم.

«مهم نیست که چه کسی خشونت را انجام می دهد، نیجریه در مقابل آن ایستاده است و با توجه به وضعیت کنونی غزه، نیجریه به توقف خصومت ها [در غزه] رأی مثبت داد. این موضع ماست و همینطور خواهد ماند.»

سفیر فلسطین در نیجریه، شاوش اظهار داشت: همه ما معتقدیم که نیجریه با وزن سیاسی سنگین خود در سراسر جهان و به ویژه در آفریقا می تواند کاری بسیار مهم انجام دهد و صدای خود را بلند کند. بسیاری از کودکان غیرنظامی نجات خواهند یافت. این برای ما بسیار مهم است.

همچنین در مورد مسائل بشردوستانه، ما همچنان به نیجریه نگاه می کنیم تا کاری مهم انجام دهد، به ویژه پس از ویرانی جمعی غزه. ما به تجهیزات نجات زیادی نیاز خواهیم داشت و معتقدیم که نیجریه می تواند کارهای زیادی انجام دهد.

حضور نمایندگان حماس در نیجریه

حماس در ماه فوریه 2024 هیأتی را به نیجریه اعزام کرد تا زمینه های گسترش روابط دیپلماتیک این گروه را با کشورهای دوست آفریقایی فراهم نماید تا حمایت بین المللی را افزایش دهد. یک هیئت بلندپایه حماس در 15 فوریه یک سفر چهار روزه را با مقامات نیجریه و اعضای جامعه مدنی به پایان رساند. این هیئت شامل سخنگوی گروه، رئیس روابط خارجی و معاون سابق وزیر خارجه بود. حماس گفت که این هیئت اطلاعات اعضاء را در مورد وضعیت غزه، تحولات سیاسی عمومی و مواضع حماس به روز کرد و از نیجریه به دلیل موضعش در قبال ایستادگی در کنار فلسطین و حماس تمجید کرد. رسانه دولتی ایران اعلامیه حماس را بازنشر کرد.

دولت نیجریه از زمان حملات 7 اکتبر و آغاز عملیات اسرائیل در نوار غزه، برای کاهش تنش و آتش بس تلاش کرده است. 

سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب همچنین نیجریه را به عنوان نماینده ویژه کشورهای جنوب صحرا برای نشست سران عربی- اسلامی در نوامبر 2023 و هیئت ویژه همراه که با مقامات شورای امنیت سازمان ملل متحد (UNSC) برای میانجیگری آتش بس دیدار کردند، انتخاب کرد. موضع نیجریه انعکاس دهنده احساسات شدید طرفداران فلسطین در میان جمعیت مذهبی متنوع نیجریه است که به تظاهرات بزرگ منجر شد.

گروه شیعه نیجریه تحت حمایت ایران، جنبش اسلامی نیجریه (IMN) از مدافعان صریح فلسطین و حماس در نیجریه است. مقامات نیجریه گزارش می دهند که IMN حدود 60000 عضو ثبت شده دارد، در حالی که این گروه ادعا می کند پنج تا 10 میلیون عضو دارد - بیش از چهار میلیون شیعه در نیجریه - که بیشتر در شمال متمرکز هستند.

رهبر این گروه، شیخ ابراهیم زکزاکی، هنگام بازدید از تهران و ملاقات با رهبر معظم سید علی خامنه ای در اکتبر 2023 از فلسطین و حماس حمایت کرد. حامیان IMN تظاهرات گسترده ای در راستای طرفداری از فلسطین در شمال نیجریه بلافاصله پس از شروع جنگ اسرائیل و حماس سازماندهی کردند. رهبر این گروه همچنین طی مصاحبه‌ای در ژانویه با پرس تی‌وی انگلیسی زبان گفت که فلسطینی‌ها برای آزادی «هر مسلمان» می‌جنگند و نمادی از راهی است که مستضعفان جهان باید در آن مقاومت کنند.

مقامات حماس از آغاز جنگ اسرائیل و حماس برای جلب حمایت بین المللی و پیشبرد مذاکرات آتش بس به آفریقای جنوبی و مصر سفر کرده اند. هیئتی از حماس برای بزرگداشت روز تولد نلسون ماندلا، رئیس جمهور سابق آفریقای جنوبی، که از حامیان سرسخت فلسطین بود، در دسامبر 2023 به آفریقای جنوبی سفر کرد. آفریقای جنوبی منتقد صریح عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه است، روابط خود را با مقامات حماس حفظ کرده و در ژانویه 2024 یک پرونده نسل کشی علیه اسرائیل در دیوان دادگستری بین المللی مطرح کرده است. حماس همچنین از اکتبر 2023 چندین بار مقاماتی را برای شرکت در مذاکرات آتش بس و گروگان گیری به مصر فرستاده است.

دیدگاه مردم نیجریه در مورد جنایات رژیم اشغالگر قدس در غزه

دیدگاه مردم نیجریه در مورد جنایات رژیم اشغالگر در غزه رامی تواندر سه گروه جای داد.

گروه اول مسیحیان نیجریه:

مسیحیان نیجریه در واقع طرفدار رژیم اشغالگر قدس هستند و کما بیش از آنها دفاع می کنند. این موضوع را می توان در انتشار بیانیه توسط انجمن مسیحیان نیجریه(CAN) مشاهده نمود. که درآن حملات حماس را محکوم کرده بود.

ناظر کلی کلیسای مسیحی نجات یافته خدا، RCCG، Enoch Adeboye حمایت خود را از اسرائیل اعلام کرد و گفت که همه اعضای RCCG در سراسر جهان در این لحظه حساس در کنار مردم اسرائیل هستند.

اسقف اعظم، دانیل اوکوه، رئیس CAN، در بیانیه ای بر نیاز به تفاهم، شفقت و همزیستی مسالمت آمیز میان گروه های مذهبی مختلف در نیجریه تاکید کرد.

اوکوه افزود: ما ضمن به رسمیت شناختن حق دفاع از خود اسرائیل، بر اهمیت تناسب و پرهیز از آسیب رساندن به غیرنظامیان بی گناه در هر واکنش نظامی تاکید می کنیم.

گروه دوم کسانی هستند که بی تفاوت هستند و آنقدر درگیر مسایل اقتصادی هستند که فرصتی برای فکر کردن در مورد تحولات خارجی ندارند یا کاملاً بی اطلاع هستند.

اما گروه سوم مسلمانان هستند

گروه های مسلمان در نیجریه از فلسطین حمایت کردند و خواستار آتش بس در غزه شدند. در بحبوحه جنگ جاری اسرائیل و حماس، گروه‌های مسلمان راهپیمایی مسالمت‌آمیزی برپا کرده و خواستار آتش‌بس فوری در شهر جنگ‌زده غزه شدند.

صدها مسلمان در مرکز داوه در منطقه ایجشا در ایالت لاگوس گرد هم آمدند و در آنجا برای صلح پایدار در خاورمیانه دعا کردند.

گروه شیعیان تنها گروهی هستند که ضمن محکوم کردن جنایات این رژیم اقدام به برگزرای راهپیمایی اعتراضی کردند.

درگیری پلیس و شیعیان در کادونا بر سر راهپیمایی روز قدس 

روز جمعه در ایالت کادونا ماموران پلیس شیعیانی را که برای بزرگداشت روز جهانی قدس در پایتخت این ایالت در راهپیمایی بودند، متفرق کردند. این راهپیمایی به خشونت کشیده شد و باعث شد تا بازرگانان مغازه ها را ببندند. مردم با شنیدن صدای شلیک گلوله ترسیده و شروع به پناه گرفتن کردند. صدای تیراندازی از هر طرف به گوش می رسید و وحشت و اضطراب در بین جمعیت موج می زد. یک شاهد عینی گفت که پلیس تلاش کرد تا اعضای جنبش اسلامی نیجریه (IMN) موسوم به شیعیان را که در حال برگزاری یک راهپیمایی علیه جنایات رژیم اشغالگر قدس در اطراف جاده کانو، احمدو بلو کادونا بودند، متفرق کند. «از هر دو طرف تلفات وارد شد،  دو تن از شیعیان شهید شدند. تعدادی از نیروهای پلیس نیز زخمی شدند. آنها به سرعت به بیمارستان منتقل شدند.»

سایت خبری لیدر شیپ در گزارشی تعداد کشته ها و مجروهان را 4 کشته و 23 زخمی در درگیری پلیس و شیعیان در کادونا اعلام کرد.
افسر روابط عمومی پلیس ایالت کادونا (PPRO)، منصور حسن، این اتهامات را رد کرد، اما تایید کرد که سه افسر آنها در پی حمله اعضای شیعه مجروح شده اند و افزود که افسران مجروح برای درمان به بیمارستان منتقل شده اند. وی اتهامات مربوط به کشته شدن اعضای IMN را رد کرد و گفت که از هیچ گلوله جنگی برای متفرق کردن اعضای شیعه استفاده نشده است.

PPRO گفت: "ما این اطلاعات را به دست آوردیم که اعضای ممنوعه IMN قصد داشتند تظاهرات گسترده ای را در ایالت برگزار کنند در نتیجه فرماندهی، افراد خود را در بیشتر مکان های استراتژیک مستقر کرد تا آنها را از مسدود کردن جاده، به ویژه راه احمدو بلو کادونا بازدارد. 

جنبش اسلامی شیعیان نیجریه در وبسیات خود تعداد کشته ها را 5 و مجروحان را 25 نفر اعلام کرد. "متأسفانه روز جمعه تظاهرات مسالمت آمیزی که به خوبی سازماندهی شده بود تا مردان، زنان، کودکان و حتی افراد ناتوان جسمی برای همدردی با مردم مظلوم فلسطین و محکومیت نسل کشی اسرائیل در غزه، تظاهرات کنند توسط نیروهای پلیس که با آمادگی کامل رزمی شامل ده‌ها خودرو حامل سلاح‌های سنگین و سبک حضور داشتند تظاهرات مسالمت‌آمیز را به خشونت کشیدند و بسیاری از تظاهرکنندگان را شهید و زخمی کردند.

پلیس بدون توجه به اینکه چه کسانی آنجا بودند، شروع به پرتاب گاز اشک آور و همزمان تیراندازی پراکنده به سمت زنان، کودکان، معلولان جسمی و مردان و تماشاچیان حاضر بدون هیچ گونه تحریک کردند در نتیجه آنها پنج فرد بی گناه از جمله افراد زیر سن قانونی را شهید و 25 نفر را زخمی کردند.

پروفسور داودا نالادو، یکی از اعضای IMN جنبش اسلامی نیجریه گفت: روز قدس هر ساله در ماه رمضان برگزار می شود."رهبر کبیر جهانی انقلاب اسلامی ایران، امام روح الله الموسوی الخمینی، مسلمانان و غیرمسلمانان را دعوت کرد تا با مردم بی گناه و مظلوم فلسطین و در برابر وحشیگری غاصب آپارتاید، دولت غیرقانونی و جعلی اسرائیل، ابراز همبستگی کنند و امام، جمعه آخر هر ماه رمضان را روز جهانی قدس اعلام کردند."

از سال 1980، روز قدس در انگلیس، فرانسه، سوئد، آمریکا، آلمان، کانادا، استرالیا و بسیاری از کشورهای آسیایی، آفریقایی، آمریکای لاتین، خاورمیانه و... بصورت مسالمت آمیز برگزار می گردد. به تبع آن نهضت اسلامی نیجریه  به رهبری جناب سید دکتر ابراهیم یعقوب الزکزاکی، چندین دهه است که این رویداد را در نیجریه برگزار می کند.

در واقع، یکی از دلایل کشتار زاریا که در سال 2014 به اجرا درآمد، درهم شکستن این جنبش شریف عدالت خواه بود، همه اینها به دلیل حمایت قاطع از جریان فلسطین بود. عموم مردم به یاد دارند که در 25 جولای 2014، سربازان نیجریه ای به راهپیمایی روز قدس در حمایت از فلسطین در زاریا حمله کردند که منجر به ترور 34 نفر از جمله سه فرزند، شیخ ابراهیم زکزاکی، رهبر بزرگ آفریقایی شد.

چندین ماه است که رژیم صهیونیستی بیش از 40 هزار فلسطینی را کشته و 80000 نفر را زخمی کرده است که بیش از نیمی از آنها زن و کودک هستند. آنها ساختمان ها را ویران و شهر غزه را به آوار تبدیل کرده اند. آنها تمام قوانین بین المللی حقوق بشر را زیر پا گذاشته و بدون مجازات مرتکب جنایات جنگی شده اند.

این وحشیگری کنونی صهیونیست ها پس از عملیات تلافی جویانه «عملیات طوفان اقصی» توسط فلسطینی ها در 7 اکتبر 2023 آغاز شد. این تحولات نشان دهنده ضربه نهایی به صهیونیسم است. وی با بیان اینکه متأسفانه آمریکا و انگلیس حامی این نسل‌کشی هستند، از همه مردم و ملت‌های دارای بشریت خواست تا نسل‌کشی علیه مردم فلسطین را محکوم کرده و جلوی آن را بگیرند.

وی از حمایت های آفریقای جنوبی و محور مقاومت متشکل از ایران، لبنان (حزب الله) سوریه، عراق و یمن تشکر کرد. وی ادامه نسل کشی وحشیانه مردم فلسطین را محکوم کرد و از مردم مظلوم فلسطین در مبارزه عادلانه آنها حمایت کرد. وی از دولت نیجریه خواست تا روابط دیپلماتیک خود را با رژیم صهیونیستی قطع کند و همچنین خواستار آتش بس دائمی و بسته جامع برای آزادی فلسطین شد.

او در ادامه افزود که نیروهای پلیس تظاهرات مسالمت آمیز آنها را به خشونت کشاند و باعث شد تعدادی شهید و زخمی شوند.

نتیجه گیری

در نتیجه‌گیری می‌توان گفت که واکنش کشورهای آفریقایی به جنگ اسرائیل و حماس، نمایانگر تنوع و پیچیدگی‌های تاریخی و سیاسی این قاره است. برخی کشورها، مانند کنیا و غنا، حمایت خود را از اسرائیل اعلام کرده و به حملات حماس انتقاد کرده‌اند، در حالی که دیگر کشورها، از جمله الجزایر و آفریقای جنوبی، به وضوح جانب فلسطین را گرفته و اقداماتی را برای محکوم کردن رفتارهای اسرائیل انجام داده‌اند. این تنوع واکنش‌ها نشان‌دهنده تأثیر روابط دیپلماتیک و تاریخ مستعمراتی کشورهای آفریقایی است که به شکل‌گیری مواضع آنها نسبت به این درگیری کمک کرده است.

همچنین، کشورهایی مانند نیجریه و اوگاندا با اتخاذ موضع بی‌طرفانه و تأکید بر اهمیت راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز، به دنبال جلب توجه به نیاز به گفت‌وگو و همکاری بین دو طرف هستند. در کل، این بحران نه تنها در سطح بین‌المللی بلکه در عرصه سیاست داخلی و روابط بین‌الملل آفریقا نیز تأثیرگذار بوده و چالش‌های جدیدی را برای کشورهای قاره به وجود آورده است.

در واکنش به جنگ اخیر میان اسرائیل و حماس، نیجریه با اتخاذ موضع بی‌طرفی سعی کرده است به تشدید تنش‌ها پایان دهد. وزارت امور خارجه نیجریه در بیانیه‌ای از هر دو طرف خواست تا از خشونت و انتقام‌جویی خودداری کنند و بر امنیت غیرنظامیان تأکید کرد. این موضع بی‌طرفانه، در حالی اتخاذ شده که نیجریه به عنوان یکی از اعضای مؤسس سازمان همکاری اسلامی، همواره از آرمان فلسطین حمایت کرده است. با این حال، حضور بیش از ۵۰ شرکت اسرائیلی در نیجریه نشان‌دهنده روابط پیچیده و متنوع این کشور با هر دو طرف درگیری است.
حضور نمایندگان حماس در نیجریه و تلاش‌های این گروه برای گسترش روابط دیپلماتیک با کشورهای آفریقایی، نشان‌دهنده اهمیت نیجریه در جلب حمایت بین‌المللی برای فلسطین است. در همین راستا، نیجریه به عنوان نماینده ویژه کشورهای جنوب صحرا برای نشست سران عربی-اسلامی انتخاب شده و به دنبال میانجی‌گری برای آتش‌بس در غزه است. موضع نیجریه و تلاش‌های آن در این زمینه، نمایانگر احساسات عمیق طرفداران فلسطین در این کشور است.

نظر مردم نیجریه در مورد درگیری‌ها به سه دسته تقسیم می‌شود: گروه اول مسیحیان هستند که عموماً از اسرائیل حمایت می‌کنند، در حالی که گروه دوم به دلیل مسائل اقتصادی و اجتماعی بی‌تفاوت مانده‌اند. اما گروه سوم، که عمدتاً شامل مسلمانان و به‌ویژه شیعیان می‌شود، به شدت از فلسطین حمایت کرده و خواستار آتش‌بس هستند. این گروه‌ها با برگزاری تظاهرات و راهپیمایی‌ها، صدای خود را برای حمایت از فلسطینی‌ها به گوش می‌رسانند.

تاریخچه و تحولات اخیر نشان‌دهنده تنش‌های عمیق و نگرانی‌های انسانی در مورد وضعیت غیرنظامیان در غزه است. حملات اسرائیل به غزه که منجر به کشته شدن بیش از ۴2 هزار فلسطینی، عمدتاً غیرنظامی، شده، انتقادات و محکومیت‌های گسترده‌ای را در سطح جهانی به دنبال داشته است. این شرایط، به‌ویژه برای نیجریه که خود دارای یک جامعه متنوع مذهبی است، چالشی بزرگ به شمار می‌آید و اهمیت دیپلماسی و میانجی‌گری در این زمینه را بیشتر نمایان می‌سازد.

فهرست منابع

https://www.vanguardngr.com/2024/04/police-shiites-clash-in-kaduna-over-quds-day-procession
https://leadership.ng/quds-day-police-shiites-clash-in-kaduna/
https://guardian.ng/news/police-deny-killing-four-shiite-members-during-quds-day-procession-in-kaduna//
https://islamicmovement.org/police-killed-5-injured-25-when-they-attacked-our-peaceful-pro-palestinian-demonstration/
https://punchng.com/israel-palestine-war-nigeria-insists-on-two-state-solution/
https://republic.com.ng/africa-2/africa-israel-palestine-conflict/
https://www.criticalthreats.org/analysis/africa-file-february-23-2024-hamas-and-iran-in-nigeria-turkey-capitalizes-on-horn-of-africa-tensions
https://www.sbmintel.com/2023/10/africa-on-the-2023-israel-hamas-war-perspectives-from-a-divided-continent/
https://www.vanguardngr.com/2023/10/israel-hamas-war-can-warns-against-religious-conflict-as-adeboye-backs-israel/
https://www.vanguardngr.com/2023/10/israel-hamas-muslim-groups-rally-support-for-palestine-in-lagos-call-for-ceasefire-in-gaza/
https://punchng.com/israel-gaza-conflict-nigeria-backs-bidens-ceasefire-plan/
https://www.premiumtimesng.com/news/top-news/637845-israel-gaza-war-nigeria-others-vote-in-favour-of-immediate-ceasefire.html?tztc=1
https://www.arise.tv/nigeria-warns-israel-against-escalating-gaza-attacks-insists-fundamental-human-rights-must-be-preserved/
https://www.voanews.com/a/as-israel-fights-hamas-support-for-palestinians-grows-in-nigeria-/7320046.html
https://www.bbc.com/persian/articles/c3glene874lo