ایران در آستانه تبدیل شدن به یکی از بزرگترین صادرکنندگان سلاح جهان

دیپلماسی ایرانی: دنی سیترینوویچ Danny Citrinowicz که از مقام های کهنه کار اطلاعاتی اسرائیل است و به مدت 25 سال در مناصب فرماندهی واحدهای اطلاعات دفاعی در اسرائیل از جمله رئیس شاخه ایران در بخش پژوهش و تحلیل اطلاعات دفاعی اسرائیل و مسوول بخش نمایندگی آن در ایالات متحده آمریکا فعالیت کرده است، در این مقاله تلاش دارد بگوید که فروش تسلیحاتی ایران، به ویژه افزایش صادرات پهپاد به کشورهای مختلف، نشان‌دهنده یک راهبرد گسترش نفوذ ژئوپلیتیکی و تقویت پایگاه سیاسی ایران در سطح بین‌المللی است. این اقدام، علاوه بر ایجاد منافع اقتصادی قابل توجه برای ایران، به آن امکان می‌دهد که از طریق ایجاد وابستگی‌های نظامی در میان کشورهای خریدار، نقشی محوری در تحولات منطقه‌ای و جهانی ایفا کند. با این حال، این رویکرد می‌تواند منجر به افزایش تنش‌ها و ناپایداری در سطح جهانی شود، به ویژه اگر این جنگ افزارها به دست بازیگرانی بیفتد که ممکن است از آن‌ها در درگیری‌ها و منازعات به شیوه‌های غیرمسئولانه‌ای استفاده کنند. این موضوع بر اهمیت نظارت و مدیریت بین‌المللی بر تجارت تسلیحاتی ایران و لزوم اتخاذ رویکردهای هماهنگ جهت محدودسازی انتشار آن در مناطق بحرانی تأکید می‌ورزد.

نکات اصلی مقاله دنی سیترونوویچ را در اینجا می خوانید:

برای آنان که فروش های جنگ افزاری ایران را دنبال می کنند، تازه ترین گزارش ها درباره فروش پهپادهای مهاجر6 به ارتش سودان برای بکارگیری در جنگ داخلی این کشور، نباید شگفت آور باشد.

در سال‌های اخیر و به ویژه در یک سال گذشته، ایران سرعت انتقال و فروش پهپادهای خود را به اقصی نقاط جهان افزایش داده است، از جمله به اتیوپی، بولیوی، ونزوئلا و جبهه پولیساریو در صحرای غربی. ایران در حال تبدیل شدن به یکی از اصلی‌ترین صادرکنندگان سلاح در سطح جهان است به ویژه از زمانی که کشورهای بیشتری علاقه‌مند به خرید این قابلیت‌ها هستند.

ایران، سود اقتصادی روشنی در این زمینه کسب می‌کند. برآورد می‌شود هزینه ساخت هر دستگاه پهپادِ مشهور شاهد 136 حدود 20,000 تا 40,000 دلار باشد. این نکته همراه با گزارش‌هایی که ایران تنها به روسیه بیش از دو هزار دستگاه پهپاد فروخته، نشان می‌دهد که تهران از این معاملات میلیون‌ها دلار به دست می‌آورد. با این حال، ایران از این پویش، چیزی بیشتر از سود مالی به دست می‌آورد زیرا این کار همچنین سلطه سیاسی جمهوری اسلامی را در این کشورها تقویت می‌کند و موجب وابستگی به تولیدات آن می شود.

در این زمینه، ایران مزایای قابل توجهی نسبت به کشورهایی مانند ایالات متحده، اسرائیل یا انگلیس دارد که قابلیت‌های مشابه را به سطح جهان صادر می‌کنند. پهپادها و سایر توانمندی‌های نظامی ایران، مانند موشک‌های کوتاه‌برد Fateh-110، ارزان‌تر از رقبای غربی خود هستند. علاوه بر این، ایران هیچ گونه شروطِ سیاسی یا قانونی را برای فروش این سلاح‌ها در سراسر جهان رعایت نمی کند و بنابراین به نظر می‌آید که هیچ پروایی ندارد که این محصولات به دست طرف های خطرناک خارجی بیافتد.

از همه مهمتر اینکه محصولات ایران در میدان جنگ محک خورده اند، چه در جنگ روسیه علیه اوکراین یا توسط سازمان‌های مسلح تحت حمایت ایران مانند حزب‌الله لبنان، حوثی‌های یمن یا گروه های مسلح شیعه در عراق. کارآمدی این جنگ افزارها در حمله به پایگاه آمریکا در شمال شرقی اردن در 28 ژانویه، تایید شد.

این وضعیت، امکان افزایش چشمگیر در فروش های جنگ افزاری به کشورهای مختلف جهان را برای ایران فراهم کرده است به ویژه به کشورهایی که انتقال سلاح به آنها برای غرب دشواری دارد، مانند کشورهایی که در مناطق جنگی هستند یا در جنگ های داخلی درگیرند.

دیگر عامل موثر در این معادله، موقعیت روسیه است که در گذشته، یکی از بزرگترین صادرکنندگان سلاح بود، پیش از آنکه با یورش به اوکراین، برای حفظ جایگاه خود در این زمینه به عنوان یک قدرت عمده، به چالش بیفتد. این تجاوز، منابع گسترده‌ای را از روسیه مصرف کرد و نیز مجموعه‌ای از تحریم‌ها را هم با خود آورد که در زمینه فروش سلاح و تجهیزات نظامی در هنگامه ناپایداری جهانی، به ایجاد یک خلاء منجر شده است.

در نتیجه، ایران در نظر کشورهایی که قبلاً به تامین تجهیزات نظامی از روسیه وابسته بودند، اولویت و جذابیت بیشتری پیدا کرده است. گذشته از این، وضعیت فعلی می‌تواند همکاری مشترکی بین ایران و روسیه ایجاد کند که ممکن است به دلیل توان تولید بالا، میزان فروش دوجانبه تجهیزات نظامی متعارف آنها را افزایش دهد.

فعالیت‌های اخیر ایران در این زمینه یک هشدار روشن است از آنچه می تواند با افزایش صادرات جنگ افزاری این کشور، رخ دهد. علاوه بر سایر مشکلاتی که این روند ایجاد می‌کند، باید به یاد داشت که ارائه قابلیت‌های راهبردی به طرف هایی که سازوکارهای تصمیم‌گیری مشکل آفرینی دارند، ممکن است به سوءاستفاده از آن قابلیت‌ها منجر شود و به طرز قابل توجهی ثبات مناطق مختلف جهان را بر هم بزند.

به همین دلیل، دولت ایالات متحده باید جدیت این تحولات را درک کند. نادیده گرفتن این روند ممکن است به ایجاد یک وضعیت برگشت ناپذیر منجر شود که ایران را به بزرگترین صادرکننده سلاح در جهان تبدیل می کند. دولت جو بایدن باید اقدامات چندگانه ای را انجام دهد تا از وقوع این اتفاق جلوگیری کند.

منبع: شورای آتلانتیک / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱

انتشار این مطلب به معنای تایید آن از سوی دیپلماسی ایرانی نیست بلکه صرفا برای آگاهی خوانندگان دیپلماسی ایرانی منتشر شده است.