تبعات طولانی شدن جنگ غزه بر اقتصاد اروپا

دیپلماسی ایرانی: اتحادیه اروپا در طول بیش از دو ماهی که از آغاز جنگ حماس و اسرائیل می‌گذرد، تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌ای را برای پایان دادن به جنگ انجام داده، هر چند که این تلاش‌ها تاکنون بی‌نتیجه بوده است ولی سران اتحادیه همچنان نسبت به تبعات طولانی شدن این جنگ هشدار می‌دهند.

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با انتشار پیامی در صفحه اختصاصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «اروپا در خطر است.»

پیش تر نیز امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه به اسرائیل هشدار داده بود که «از بین بردن کامل حماس جنگ را ۱۰ ساله خواهد کرد.» ماکرون همچنین هزینه زندگی فلسطینی‌ها را ضامن تحقق هدفِ «امنیت پایدارِ» اسرائیل ندانسته، امنیتی که به زعم او از طریق احترام به افکار عمومی منطقه قابل حصول خواهد بود.

اما فارغ از معادلات سیاسی و هزینه‌هایی که جنگ به کشورها تحمیل می‌کند، امنیت پایدارِ اسرائیل از منظر اقتصادی چقدر برای اتحادیه اروپا ارزشمند است؟

شریک تجاری قابل اتکاء

اتحادیه اروپا بزرگترین شریک تجاری اسرائیل است و ۲۸.۸ درصد از تجارت کالایی این کشور را در سال ۲۰۲۲ به خود اختصاص داده است. طی سال ۲۰۲۲، ۳۱.۹ درصد از کالاهای وارداتی اسرائیل از مبدا اتحادیه اروپا و مقصد ۲۵.۶ درصد از کالاهای صادراتی این کشور، اتحادیه اروپا بوده است. اسرائیل نیز بیست و پنجمین شریک تجاری اتحادیه اروپاست و سهمی ۰.۸ درصدی در کل تجارت کالایی اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ داشته است.  کل تجارت کالایی بین اتحادیه اروپا و اسرائیل در ۱۰ ماهه سال ۲۰۲۳ به ۳۵.۴۵ میلیارد یورو رسیده است، این رقم در ۱۲ ماهه سال گذشته میلادی بالغ بر ۴۶.۵ میلیارد یورو بود.

اسرائیل در سال ۲۰۲۲، در مجموع ۱۷.۴۸ میلیارد یورو کالا به اتحادیه اروپا صادر کرد که ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل (۷.۶ میلیارد یورو، ۴۳.۴۷٪)، مواد شیمیایی (۳.۵ میلیارد یورو، ۲۰٪)، و سایر کالاهای تولیدی (۱.۹ میلیارد یورو، ۱۰.۸٪) اقلام عمده را تشکیل می‌دادند.

در مقابل، اتحادیه اروپا افزون بر ۲۹ میلیارد یورو کالا به اسرائیل صادر کرد که عمده آن، ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل (۱۲.۳ میلیارد یورو، ۴۲.۳٪)، مواد شیمیایی (۵.۱ میلیارد یورو، ۱۷.۵۶٪)، و سایر کالاهای تولیدی (۳.۵ میلیارد یورو، ۱۲٪) بود.

داده‌های منتشر شده توسط اداره آمار کمیسیون اروپا (یورواستات) نشان می‌دهد که تراز تجاری اتحادیه اروپا و اسرائیل طی ۵ سال گذشته همواره افزون بر ۸ میلیارد یورو به نفع کشورهای عضو اتحادیه اروپا بوده است.

جهش مبادله خدمات

افزون بر تجارت کالایی، دو طرف در زمینه صدور خدمات نیز روند رو به رشدی را طی ۱۲ سال منتهی به ۲۰۲۱ طی کرده‌اند. به طوری که صدور خدمات از اتحادیه اروپا به اسرائیل از حدود ۳ میلیارد یورو در سال ۲۰۱۰ به نزدیکی ۱۰ میلیارد یورو در سال ۲۰۲۱ رسیده است که از جهش ۲۱۷.۷ درصدی نشان دارد.

در همین مدت، صدور خدمات از اسرائیل به کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز با رشد ۱۴۷ درصدی از ۲.۸ میلیارد یورو به نزدیکی ۷ میلیارد یورو رسیده است.

بدین ترتیب، مجموع مبادله خدمات میان ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا و اسرائیل، در فاصله ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱، از ۵.۸۹۵ به ۱۶.۷ میلیارد یورو بالغ شده است.

برآورد تبعات جنگ برای اقتصاد غزه و اسرائیل؛ از سقوط شِکِل، واحد پول اسرائیل، و کمبود نیروی کار تا افت رشد و درآمد.

سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی

مطابق آمار یورواستات، ارزش تجمعی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجیِ اروپایی‌ها در اسرائیل در پایان سال ۲۰۲۱، ۶۰.۵ میلیارد یورو بوده و متوسط چهارساله آن نیز افزون بر ۴۸.۲ میلیارد یورو بوده است.

همچنین، ارزش تجمعی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجیِ اسرائیلی‌ها در کشورهای عضو اتحادیه اروپا هم در پایان سال ۲۰۲۱، ۵۰.۱ میلیارد یورو بوده است. این رقم در فاصله ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ سیر نزولی داشته و از ۶۵.۵ به ۴۶.۹ میلیارد یورو افت کرده ولی یکسال بعد دوباره افزایش یافته است.

منبع تازه تامین نفت و گاز

اسرائیل در طول نزدیک به دوسالی که از حمله نظامی روسیه به خاک اوکراین می‌گذرد، خود را به عنوان یکی از منابع جایگزین نفت و گاز صادراتی روسیه به اتحادیه اروپا مطرح کرده است.

این کشور در فوریه گذشته نخستین محوله نفت صادراتی خود را به مقصد اروپا ارسال کرد، نفتی که استخراج آن از میدان کاریش واقع در شرق دریای مدیترانه آغاز شده است. شرکت فرانسوی توتال نیز کار حفاری در دیگر میدان اسرائیل به نام قانا را بر عهده گرفته است.

اسرائیل در ژوئیه گذشته نیز از  از سرمایه‌گذاری ۵۶۸ میلیون دلاری به منظور ساخت خط لوله سومِ پروژه صدور گاز از میدان لویاتان خبر داد که هدف اصلی آن صادرات گاز طبیعی به اروپا اعلام شد.

پشتیبانی مالی

اتحادیه اروپا افزون بر توسعه تجارت با اسرائیل بر مبنای موافقتنامه دو طرف در سال ۲۰۰۰، در چارچوب سیاست همسایگی (European Neighbourhood Policy) به اسرائیل کمک‌های سیاسی و مالی می‌کند. این کمک‌ها بیشتر به پروژه‌هایی در زمینه‌های آموزش، مخابرات و مدیریت آب اختصاص می‌یابد که رقم آن به طور متوسط سالانه ۱.۸ میلیارد یورو است.

البته اتحادیه اروپا قصد دارد در قالب بودجه خود که برای دوره ۲۰۲۷-۲۰۲۱ تنظیم شده، با استفاده از چارچوب جدید طراحی شده برای توسعه همکاری‌های بین‌المللی (NDICI) همکاری‌های خود را با اسرائیل بیش از پیش توسعه دهد.

منبع: یورونیوز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11