موفقیت چین در استفاده از دیپلماسی فرهنگی - ورزشی

نویسنده: مائده هنجار، کارشناس روابط بین الملل و تحصیل کرده دانشگاه علامه

دیپلماسی ایرانی: بیست و ششم مهر ماه در تقویم شمسی روز ورزش و تربیت بدنی است. به همین بهانه به یکی از موفق‌ترین الگوها در دنیای ورزش پرداختیم و ابعاد گوناگون آن را در ادامه بررسی خواهیم کرد.

در قاره کهن، کشور چین یکی از بهترین عملکردها را در حوزه ورزش داشته است و دارد. چین با اتخاذ سیاست‌ها و هدف گذاری‌های مناسب توانسته از ظرفیت مؤلفه‌های نرم قدرت همچون فرهنگ و ورزش به خوبی استفاده کند و آن را در جهت رشد اقتصادی به کار برد؛ اما متاسفانه چیزی که در جامعه ما رایج است، پرهزینه و غیر قابل برگشت بودن سرمایه‌گذاری در زمینه ورزش است. مقوله ای که سرمایه‌گذاری در این حوزه را به امری ترسناک و پرریسک تبدیل کرده است.

ورزش به جز آثار فراوان و مثبتی که بر سلامت روحی و جسمی جامعه دارد، می‌تواند صرفه‌های اقتصادی نیز داشته باشد، و مرحله بالاتر آن ایجاد دیپلماسی فرهنگی از دریچه ورزش است.

چینی‌ها با قبول میزبانی‌های متعدد مسابقات ورزشی و بین المللی نگاه‌های زیادی را به سمت خود می‌کشند. آنها فرهنگی سرشار از احترام متقابل، نظم، فناوری، زیبایی بصری و تکنولوژی را از خود به نمایش می‌گذارند و از فرصت چنین مسابقاتی برای صدور فرهنگ چینی استفاده می‌کنند.

نوزدهمین بازی‌های آسیایی هانگژو (۲۰۲۲) به دلیل انتشار ویروس کرونا با یک سال تاخیر در مهر ماه امسال  در شهر هانگژو چین برگزار شد و کشور چین توانست نمونه موفقی از دیپلماسی فرهنگی – ورزشی را در این رویداد بین المللی به نمایش بگذارد که در ادامه به ابعاد مختلف آن خواهیم پرداخت.

معرفی پتانسیل های گردشگری با برگزاری مسابقات ورزشی

یکی از سیاست‌های ورزشی چین برگزاری رویدادهای مهم ورزشی در شهرهای مختلف این کشور و عدم تمرکز بر شهری خاص است. چین از سال ۲۰۰۰ تاکنون بارها میزبان مسابقات مهم ورزشی بوده که المپیک ۲۰۰۸ پکن، بازی‌های آسیایی گوانگ‌ژو و هانگژو در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۲۲ از مهم‌ترین آنهاست. چین با این سیاست جاذبه‌های گردشگری استان‌های مختلف خود را به نمایش می‌گذارد و توانمندی خود در برگزاری چنین رویداد‌هایی را به منصه ظهور می‌گذارد.

برگزاری این رویداد بین‌المللی با میزبانی حدود ۱۵ هزار ورزشکار و مربی، هزینه‌های زیادی را تحمیل می‌کند، اما از طرفی آورده‌های فرهنگی-اقتصادی بسیاری که از فروش میلیونی بلیط تماشای بازی‌ها، جذب گردشگران و در نهایت ایجاد مشاغل صنایع خلاق به دست می‌آید، می‌تواند پاسخگوی خوبی برای منطق هزینه فایده باشد.

البته مهم‌ترین دستاورد چین از برگزاری رویدادهای ورزشی به دست آوردن مزایای اقتصادی نیست؛ چین بدون برگزاری بازی‌های آسیایی هم سهم بزرگی از اقتصاد جهان را دارد. هدف والاتر نشان دادن فرهنگی قوی، سطح بالای تکنولوژی و فناوری و در نهایت کشوری قدرتمند در ابعاد مختلف است که می‌تواند اعتماد سایر کشورها را برای همکاری‌های بین‌المللی جلب کند؛ و به عنوان بازیگر قدرتمند بین‌المللی به ایفای نقش بپردازد و حوزه نفوذ خود را روز به روز پررنگ‌تر کند.

سبزترین بازی‌های آسیایی تاریخ

در این دوره از برگزاری بازی‌ها با وسواس خاصی از تکنولوژی‌های کم کربن و دوستدار محیط زیست استفاده شد که مشعل الکتریکی و استفاده از آب باران، از بارزترین این اقدامات است. نظم مثال زدنی چین در برگزاری این رویداد هم نکته‌ای قابل تأمل بود که توجه خبرنگاران و رسانه‌ها را به خود جلب کرده بود. چینی‌ها برای هر اتفاقی از قبل چاره‌اندیشی کرده بودند. این چاره اندیشی در برگزاری مراسم افتتاحیه به خوبی دیده شد. چینی‌ها برای مراسم افتتاحیه احتمال بارش باران می‌دادند و به همین منظور در رسانه‌های خود اعلام کردند که در صورت بارش باران در مدت زمان تنها یک ساعت، همه مراسم افتتاحیه را به استادیومی سرپوشیده منتقل خواهند کرد.‌ این نظم و برنامه ریزی دقیق، بازنمای تصویری است که آنها در حاشیه برگزاری بازی‌ها، به جهان بین الملل مخابره می‌کنند.

بهره‌مندی اقتصادی از نمادسازی

در این مسابقات از سه عروسک به نام کنگ کنگ، لیان‌لیان و چن‌چن به عنوان نماد این مسابقات استفاده شد. عروسک‌های جذابی که در تمام سطح شهر و در محل حضور ورزشکاران و خبرنگاران خودنمایی می‌کردند. چینی‌ها با علم به محبوبیت و استقبال زیاد مخاطبان از این عروسک‌ها، تصاویر این عروسک‌ها را بر روی اشیای مختلفی همچون لیوان، لباس، لوازم التحریر و... چاپ کردند و این اشیا با قیمت‌های گزافی فروخته می شد. تنها قیمت این سه عروسک در ابعاد ۴۰ سانتی‌متری، معادل ۷ میلیون تومان در ایام مسابقات به فروش می‌رسید.

علاوه بر مزایای اقتصادی به دست آمده، چین با کسب رکورد ۲۰۱ مدال طلا در مسابقات هانگژو (۲۰۲۲) توانست عملکردی درخشان و تاریخی در مسابقات از خود نشان دهد که نشان از موفقیت چینی ها و بهره‌مندی بسیار ویژه از ظرفیت میزبانی بوده است.

در دنیای امروز اهمیت ابعاد نرم قدرت و جایگاه آن در روابط بین‌الملل بر کسی پوشیده نیست. شاید در صد سال گذشته کمتر کسی گمان می‌برد که ورزش هم می‌تواند نقشی پررنگ در دیپلماسی ایفا کند و زمینه رشد و توسعه را فراهم نماید. چین می‌تواند الگوی مناسبی در مسیر توسعه ورزشی و تصویرسازی ورزشی برای سایر کشورهای در حال توسعه باشد.