منطق دوگانه گسترش بریکس

دیپلماسی ایرانی: بریکس با گذشتن از پنج به یازده کشور، باید بتواند از منافع جنوب بهتر دفاع کند. اما امیدهای چین برای تشکیل یک جبهه ضد امریکایی در ورای آن چندان واقع بینانه نیست.

بریکس یک سازمان بین المللی نیست، ساختارهای دائمی ندارد و تا کنون فقط یک نهاد مشترک یعنی بانک توسعه را ایجاد کرده است. ناهمگونی اعضای آنها  که دارای نظام های سیاسی متفاوتی هستند و بازار واحد و تولید استانداردهای مشترکی ندارند، بیانگر خاموشی جاه طلبی ها در مورد دلارزدایی در ژوهانسبورگ است. گسترش بهترین فرصت را برای بریکس در صحنه جهانی فراهم می کند.

با ادغام عربستان سعودی، امارات متحده عربی، ایران، مصر، اتیوپی و آرژانتین، این گروه 46 درصد از جمعیت کره زمین و کمی بیش از یک سوم تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می دهد. برای گروهی که در حال حاضر به دو کشور پرجمعیت آسیایی در جهان متکی هستند، این تغییر مقیاس قابل توجهی است.

سؤال واقعی، اهدافی است که این گسترش به دنبال آن است. رئیس جمهوری آفریقای جنوبی بر مزایای اقتصادی بالقوه تاکید کرده است. همکاری های اقتصادی و مالی بین یازده کشور به ویژه به لطف قدرت ظرفیت های سرمایه گذاری عربستان سعودی و امارات افزایش خواهد یافت. همچنین باید به بریکس اجازه دهد که از نگرانی های جنوب در زمینه توسعه پایدار بهتر دفاع کند و در اصلاح سیستم چندجانبه جهانی که هنوز تحت سلطه غربی هاست، نفوذ بیشتری داشته باشد.

اهداف مهم سیاسی در این ائتلاف چندان واقع بینانه نیست. تصمیم برای گسترش یک پیروزی برای رئیس جمهور چین است که سرسخت ترین حامی آن بود. اگر او بخواهد بریکس یازده کشور را ابزار رقابت خود با امریکا کند، به مصاف هند و برزیل خواهد رفت که در پویایی یکسان نیستند. به همین ترتیب، اگر ایده او، با حمایت ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه ایجاد گروهی از کشورهایی باشد که قادر به مخالفت با گروه7 یا شبکه اتحادهای کشورهای غربی در اطراف یا در کنار امریکا هستند، او به سختی می تواند همان انسجام را بین رژیم های سیاسی متفاوت از نظام های ایران، آفریقای جنوبی، برزیل یا چین  پیدا کند.

راجا موهان، تحلیلگر هندی، هشدار می دهد که هر چه تعداد اعضا بیشتر باشد، مخرج مشترک کوچکتر است. ژوهانسبورگ باندونگ نیست، جایی که جنبش غیر متعهد در سال 1955 با هدف دور ماندن از دو بلوک امریکا و شوروی و وارد نشدن در رقابت آنها تشکیل شده بود. گسترش بریکس برای ایجاد یک خانه مشترک کافی نیست.

منبع: لوموند / تحریریه دیپلماسی ایرانی