عراق برای توسعه به آرامش منطقه ای نیازمند است

دیپلماسی ایرانی: مجمع گفت وگوهای همکاری میان ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به ابتکار ایران قرار است به زودی برگزار شود. طرحی که ایران از مدت ها پیش به دنبال آن بود و احساس می کند می تواند مکمل شورای همکاری باشد و حتی بر آن سایه بیندازد. 
بعد از عادی سازی روابط ایران و عربستان که با میانجیگری چین انجام شد، موقعیت برای برگزاری این نشست بیش از پیش فراهم شده است. به ویژه که بعد از آن، دیگر کشورهای شورای همکاری یعنی بحرین، کویت و امارات متحده عربی نیز برای عادی سازی یا دوستانه تر شدن روابطشان با ایران فعال تر شدند و در این راستا سفرهای متعدد دیپلماتیکی میان پایتخت های این کشورها انجام شد.

از سوی دیگر چین و روسیه نیز دست کم از سال 2018 درصدد بودند تا چنین مجمعی را در منطقه راه بیندازند تا اختلافات و رقابت های کشورهای این حوزه چارچوب بندی شود. آنها گمان می کنند که چنین مجمعی می تواند محلی برای مراجعه کشورهای این حوزه برای حل اختلافاتشان باشد. ایران طولانی ترین خط ساحلی را با خلیج فارس و دریای عمان دارد، کنترل کاملی را بر تنگه هرمز اعمال می کند و در عین حال همسایه کشورهای مهم غیرعربی منطقه از جمله روسیه و ترکیه است. بنابراین هرچقدر کشورهای عربی هم بخواهند در فاز رقابت یا خصومت با ایران باشند باز هم نمی توانند اهمیت ایران را با ویژگی های منحصر به فردش نادیده بگیرند. چین و روسیه نیز در چارچوب منافع خود در تغییر قطب بندی های جهانی اهمیت ویژه ای به این منطقه می دهند چرا که این منطقه مهمترین کانون تامین انرژی جهان محسوب می شود. منبع اصلی تامین انرژی چین از کشورهای حوزه خلیج فارس است و روسیه نیز برای تنظیم بازار انرژی و تامین سرمایه گذاری های لازم در خاک خود به همکاری نزدیک با کشورهای این منطقه نیازمند است. بنابراین برای آنها ثبات در این منطقه از اهمیت به سزایی برخوردار است.   

در این میان عراق به عنوان یک کشور عربی که روابط نزدیکی با همه کشورهای این حوزه دارد، نقشی تاثیرگذار دارد. عراق از همان ابتدا که گفت وگوهای ایران و عربستان را میانجیگری می کرد در نقشه راه خود برگزاری چنین نشستی را طرح ریزی کرده بود. با همین هدف بود که نشست های بغداد یک و دو برگزار شدند و یکی از مهمترین اهداف آن تبدیل شدن عراق به پل میان ایران با کشورهای عربی به ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی بود. با همین هدف عراق هم در خاک خود میزبان گفت وگوهای ایران و عربستان بود که پنج دور آن به طور علنی برگزار شد که در نهایت مذاکرات به پکن منتقل شد و توافق نهایی در آنجا اتخاذ شد، هم میانجی روابط ایران با امارات متحده عربی بود که برای کاهش تنش در پرونده های مختلف منطقه ای بوده است.

عراق بعد از گذراندن دوران محنت امنیتی و نا به سامانی و بی ثباتی های سیاسی اکنون وارد فاز توسعه اقتصادی شده است. درآمدهای نفتی آن به شدت افزایش یافته است و به زودی تولید نفت خود را به شش میلیون بشکه در روز می رساند. عراق در نظر دارد تا سال 2025 میزان تولید نفت خود را تا 13میلیون بشکه در روز افزایش دهد و به این ترتیب گوی سبقت در تولید نفت را از عربستان سعودی برباید. پولی که از صادرات نفت عاید عراق می شود، آن را بر آن داشته تا جاه طلبی های تازه اقتصادی برای خود تعریف کند و به فکر پروژه های کلان اقتصادی بیفتد. برای رسیدن به این هدف بغداد به خوبی می داند که کاهش تنش های منطقه ای و رسیدن به نقطه ای که کشورهای منطقه بپذیرند با یکدیگر تعامل کنند و به فاز گفت وگو وارد شوند، شرط اصلی و اساسی است. بغداد این را نیز خیلی خوب می داند که طی دو دهه گذشته همانند لبنان و سوریه و یمن به عرصه رقابت های کشورهای منطقه به ویژه میان کشورهای ایران و ترکیه و عربستان و متحدان عربش تبدیل شده بود. اگر ایران و ترکیه در طول تاریخ نشان داده اند با وجود حوزه های رقابتی بسیار می توانند سقفی برای تشدید تنش های میان خود تعریف کنند و اجازه ندهند که رقابت هایشان از آن سطح عبور کند؛ چنین چیزی میان ایران با عربستان و متحدان عربش وجود نداشته است. بارها ایران و عربستان در حوزه های مختلف تا رویارویی مستقیم پیش رفته اند و هزینه های سنگینی را بر خود و کشورهای متحد خود تحیمل کرده اند. آنچه در طول سالیان گذشته در سوریه، عراق، لبنان و یمن گذشته شاهدی بر این ادعاست. بغداد این موضوع را به خوبی درک می کند. برای همین تلاش می کند که از ظرفیت عربی بودن خود در کنار همراهی و دوستی و مشترکات اصلی اش با ایران بهره برداری کند تا به جای آنکه صحنه رویارویی ایران و رقبای عربش باشد، به سقف این رویارویی تبدیل شود. برای همین هم است از یک سو روابط خود را با کشورهای عربی به ویژه عربستان سعودی گسترش داده و از سوی دیگر در حفظ روابط نزدیک خود با ایران کوشا بوده است. همچنین خط مرزی باریکی را میان ایران و کشورهای عربی یافته است و تلاش دارد روی این خط مرزی حرکت کند تا از یک سو به افتادن تمام و کمال به دامن ایران متهم نشود و از سوی دیگر به دامن کشورهای عربی غش نکرده باشد.

عراق در حال حاضر پرونده های گسترده ای را برای توسعه خود تعریف کرده است. از پروژه عظیم بندر فاو تا کوریدور بصره – ترکیه با هدف تبدیل شدن به هاب منطقه ای و همچنین گسترش بیش از پیش روابط اقتصادی با عربستان و اردن و مصر. عراق در بودجه سه ساله آینده خود برای سرمایه گذاری در مصر ردیف بودجه تعیین کرده است تا بتواند به قدرتی تاثیرگذار در این کشور مهم عربی تبدیل شود. بغداد در نظر دارد رویای کانون اقتصادی بودن خود را محقق کند و این رویا محقق نمی شود مگر با تبدیل شدن رقابت قدرت های منطقه ای به همکاری و تعاملات منطقه ای که بی شک جنبه اقتصادی آن از اهمیت به سزایی برخوردار است. از این رو انتظار می رود عراق با انگیزه ای مضاعف در نشست کشورهای پیرامونی خلیج فارس یا همان مجمع گفت وگوهای همکاری میان ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس حضور یابد./دنیای اقتصاد