همکاری های ایران و روسیه و نگرانی های منطقه ای

نویسنده: محمود علوش

دیپلماسی ایرانی: تاریخ روابط نزدیک روسیه و ایران به چندین دهه قبل برمی گردد و به عنوان تهدیدی بزرگ برای منافع کشورهای دیگر منطقه مانند کشورهای خلیج فارس و اسرائیل به حساب نمی‌آمد؛ اما این دیدگاه ممکن است اکنون در پرتو افزایش شدید این روابط در سطوح نظامی، اقتصادی و تجاری و نیز بهره‌برداری از تجارب ایران در دور زدن تحریم‌ها به قوت خود باقی نباشد.

مسکو به شکل فزاینده‌ای به تسلیحات ایران در جنگ علیه اوکراین متکی است. علاوه بر پهپادهای ایرانی که گفته می شود ارتش روسیه به طور گسترده از آنها برای هدف قرار دادن زیرساخت‌های اوکراین استفاده می‌کند، مقامات آمریکایی و انگلیسی اخیرا ادعا کرده‌اند که مسکو به دنبال خرید صدها موشک بالستیک از ایران است. در این میان باید مد نظر قرار داد که این حمایت ایران رایگان نیست.

توسل جستن پوتین به برخی تسلیحات ایران برای استفاده در اوکراین – اگر واقعا چنین باشد – به او کمک کرد تا حدی کمبود تسلیحاتی خود را برطرف کند؛ اما اتکا به این تسلیحات ممکن است از نظر داشتن هزینه احتمالی برای سایر روابط روسیه در خاورمیانه مناسب نباشد.

نگرانی کشورهای حاشیه خلیج فارس نسبت به امکان ارائه فناوری‌های پیشرفته نظامی از سوی روسیه به ایران احتمالاً به تردید کشورهای حوزه خلیج فارس به ادامه همکاری‌های نفتی با مسکو منجر می‌شود. هر چه عربستان سعودی بیشتر حمایت فعالانه روسیه از ایران را شاهد باشد، احتمال این‌که به همکاری‌های نفتی خود با روسیه پایان دهد، بیشتر می‌شود.

در مورد اسرائیل می‌توان گفت بیشتر نگرانی تل‌اویو از شراکت روسیه و ایران درخصوص سوریه است. یکی از علل عدم تمایل اسرائیل برای حمایت از اوکراین تاکنون این مسئله بوده است که روسیه به این کشور اجازه داد تا آزادانه در سوریه فعالیت کند. اما توانایی تل‌آویو برای بهره مندی از موقعیت روسیه در سوریه رو به کاهش است. در ماه‌های گذشته، روسیه سامانه‌های پدافند هوایی اس - 300 خود را از سوریه خارج کرد تا پدافند هوایی خود را در اوکراین تقویت کند. این مسئله این احتمال را افزایش داد که مسکو مسئولیت بیشتری را در سوریه به ایران واگذار کند. علاوه بر این، تل‌آویو نگران است که احتمال دست داشتن ایران در حملات پهپادی روسیه در اوکراین به بهبود توانمندی تهران در استفاده از تسلیحات پهپادی علیه اهداف اسرائیلی منجر شود.

با کاهش قدرت روسیه در حفظ تعادل میان اسرائیل و ایران در سوریه، پوتین ممکن است دامن زدن به درگیری ایران و اسرائیل و افزایش فشار بر ایالات متحده در خاورمیانه به منظور به کارگیری منابع آمریکا به دور از اوکراین را به نفع خود ببیند؛ اما خطرات چنین راهبردی احتمالاً بیشتر از هر گونه پاداش بالقوه‌ای است.

نگرانی منطقه‌ای از همکاری نظامی روسیه و ایران می‌تواند فرصتی برای آمریکا به منظور بهبود دوباره روابطش با کشورهای منطقه و اقدام در راستای تضعیف یا نابودی قدرت پهپادی ایران باشد. قدرتی که مسکو اکنون به آن اتکا دارد.

هرگونه تلاش روسیه برای ارائه کمک نظامی به تهران می‌تواند به توانایی روسیه برای حفظ روابط همکاری‌اش با کشورهای حاشیه خلیج فارس و اسرائیل آسیب برساند. نیاز مسکو به حفظ توازن در روابط خود در خاورمیانه ایجاب می‌کند که هنگام تفکر درباره تعمیق همکاری‌های نظامی با ایران، آسیب بزرگ احتمالی‌ای را مد نظر قرار دهد که دامنگیر نفوذش در منطقه خواهد شد.

منبع: الجزیره / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11