بمب ساعتی در دولت جدید!

حسین فاطمی, روزناه نگار

دیپلماسی ایرانی: اگر چه چالش ها، مشکلات و بحران متعددی برای دولت جدید بنیامین نتانیاهو در محافل سیاسی و رسانه ای مطرح شده است، اما در این میان کمتر به خطر احزاب ائتلافی با نخست وزیر جدید پرداخته شده است؛ هم احزاب دینی و هم احزاب راست رادیکال با وجود ائتلاف و تشکیل کابینه می توانند موجبات سقوط او (نتانیاهو) را فراهم کنند. 

باید در نظر داشت که احزاب مذهبی اسرائیل ذیل مشی و خوانش سکولاریستی جناح چپ به تدریج به سوی احزاب راست‌گرا حرکت کردند. اساساً در میان ایدئولوژی‌های سیاسی، احزاب و جنبش‌های راست‌گرا ارتباط بهتری با مذهب دارند. در همین راستا و برای مثال از سال 2009 که نتانیاهو برای دومین بار نخست وزیر شد، دو حزب شاص و یهودیت متحد توراه دیگر بار به کابینه راه پیدا کردند و در سال‌های بعد به دنباله جناح راست و متحد نتانیاهو تبدیل شدند.

دولت‌های مختلف نتانیاهو (به استثنای بازه 2013 - 2015) طلبه‌های علوم دینی را از سربازی رفتن معاف کرده و برای اقشار مذهبی کمک‌هزینه‌های زیادی درنظر گرفتند. همین امر باعث شده اعضای این قشر نیاز زیادی برای ورود به بازار کار پیدا نکنند. همچنین بودجه‎های مدارس مذهبی در دولت‌های متوالی بی بی افزایش یافته و حمل و نقل عمومی نیز در روزهای شنبه نیمه تعطیل بوده است. احزاب مذهبی در این مدت همواره حامی نتانیاهو بودند و هرگونه همکاری با مخالفان او را رد کرده اند. 

طی یک‌سال گذشته با روی کار بودن دولت ائتلافی لاپید- بنت که احزاب مذهبی در بیرون از بلوک قدرت بودند، آسیب‌پذیری‌های زیادی از نظر مالی و اجتماعی میان آنها هویدا شده است. از این رو با  بازگشت نتانیاهو مایلند تا مجددا به قدرت بازگردند. اکنون که رادیکال ترین کابینه تاریخ رژیم صهیونیستی رقم خوده است بسیاری عمر آن را چندان طولانی نمی دانند چرا که گرایش های سیاسی و دینی لیکود با احزاب مذهبی به رغم ائتلاف اولیه در ادامه کار موجب تشدید و عیان شدن اختلافات و گسل های بین نتانیاهو با این احزاب خواهد شد. 

اگرچه حزب لیکود تمایلات محافظه‌کارانه‌ای دارد و به همین واسطه حمایت از نهادهای مذهبی آیین یهود، افزایش بودجه آنها و نیز مدارس علوم دینی همواره مورد توجه این حزب (لیکود) بوده است و گاهی از تعطیلی نسبی حمل‌ونقل عمومی در روزهای شنبه (روز تعطیلی یهودیان) حمایت کرده و در موضوع فراخواندن طلبه‌های علوم دینی به خدمت سربازی معمولاً از استثنا کردن آنها هواداری می‌کند، اما در نهایت لیکود در معنای وسیع کلمه یک حزب سکولار به‌شمار می‌آید

به هر حال احزاب مذهبی اسرائیل از نظر ایدئولوژیک نه گرایش چپ دارند و نه به صراحت از ایده‌های احزاب راست‌گرا حمایت می‌کنند، بلکه خواستار حفاظت و حراست از شعائر مذهبی هستند. آنها در این راستا با هر حزبی که امتیازات بیشتری واگذار کند حاضر به همکاری بوده اند. به عنوان مثال حزب «آگودات» اسرائیل که یکی از پیشروترین احزاب مذهبی رژیم صهیونیستی است، در سال‌های اولیه تأسیس این رژیم، بارها در ائتلاف‌های جناح چپ نیز حاضر شد. لذا شاید با روی کار آمدن لاپید احزاب مذهبی روی خوشی به او نشان ندادند، اما این مهم لزوما به این معنا نیست که نتانیاهو در دولت جدیدش با این احزاب و چهره های رادیکال به راحتی کنار خواهد امد.

احزاب راست رادیکال

علاوه بر احزاب دینی، احزاب راست رادیکال هم می توانند چالش جدی برای نتانیاهو باشند. تا چند سال قبل کسی تصور نمی‌کرد اسموتریچ و بن‌گویر دو فرد با سوابق حبس و زندان به پست‌های وزارتی برسند. این دو فرد و دو حزب متبوعشان یعنی «قدرت یهودی» و «صهیونیسم مذهبی» عملا به عنوان بمب ساعتی کابینه نتانیاهو می توانند هر لحظه کابینه جدید را با خطر بحران انفجار از درون مواجه کنند. 

اختلافات پیش آمده بین نتانیاهو و بن گویر در موضوع اعدام خیابانی «عمار حمدی مفلح» ۲۲ ساله نشان داد که پتانسیل بالقوه ای برای شکل گیری بحران درونی در دولت جدید در زمینه های متعدد وجود دارد. تا اینجای کار نتانیاهو صرفا برای فرار از برگزاری انتخابات مجدد کنست و احتمال شکست و به دنبالش دور ماندن از قدرت با هر حزب و جریان راست رادیکال و مذهبی و با هر پیش شرط از سوی آنها موافقت کرده است تا بتواند دولت را تشکیل داده و در نهایت مسیر را برای تداوم حضورش در هندسه قدرت فراهم کند، اما ناگفته پیداست که این دولت با این ائتلاف و این چهره ها و احزاب حاضر دوامی بیش از دولت عجیب و غریب لاپید – بنت ندارد.  

اگرچه نتانیاهو ثابت کرده سیاستمدار چیره‌دستی است و رکورد بیشترین میزان نخست‌وزیری را نیز در اختیار دارد، اما رفتار سیاسی او در 10 سال گذشته منجر به افزایش مخالفان او در سپهر سیاسی فلسطین اشغالی شده است. نتانیاهو در دهه 2010 درصدد جذب سایر سیاستمداران به‌سمت خود برآمد؛ به‌گونه‌ای که مثلاً پس از انتخابات 2013 «یائیر لاپید»، رهبر حزب یش عتید و رقیب امروزین وی به‌همراه «نفتالی بنت»، رهبر وقت حزب خانه یهودی، در ائتلافی با عنوان «برادری» اعلام کرده بودند تنها حاضر به همکاری با نتانیاهو هستند، اما رفتار سیاسی بی‌بی در سال‌های بعد به‌ویژه قدرت‌طلبی‌اش باعث رویگردانی دیگر سیاستمداران اسرائیلی از او شد، به‌نحوی که امروز از 12 حزب فعال در سطح نخست سیاست‌های رژیم صهیونیستی 7 حزب اعلام کرده‌اند تحت هیچ شرایطی حاضر به همکاری با نتانیاهو نیستند، در واقع بخش مهمی از بن‌بست شکل‌گرفته در سرزمین‌ اشغالی به‌دلیل همین عدم همکاری بیشتر احزاب با بنیامین نتانیاهو رقم خورده است و بی‌بی که زمانی عامل انسجام رژیم صهیونیستی بود از سال 2019 به بعد عملاً به عامل انسداد در این رژیم مبدل شده است./ایران