بررسی ویژگی‌های پهپادهای ایرانی و روسی

نویسندگان:
محمدحسین واحدی، کارشناس علوم سیاسی 

 

 

 

 

فرزاد بیرق دار، کارشناس ارشد علوم سیاسی 
 

 

 

 

 

دیپلماسی ایرانی: پس از گذر از نزدیک به پنج دهه جنگ سرد (Cold War) که برتری نظامی کشورها را صرفاً میزان دارایی نظامی آنها در تعداد:

۱-کلاهک‌های هسته‌ای؛
۲-موشک‌های بالستیک با بردهای گوناگون؛
۳-هواپیماهای جنگنده-بمب‌افکن نسل ۳ و ۴ که در آن بازه زمانی در نبردهای هوایی پیشتاز بودند؛
۴-تعداد عراده‌های تانک، توپخانه و توپخانه‌های موشکی؛
۵-تعداد نیروی انسانی ارتش یک کشور و نیروهای ویژه (تکاوران) ارتش آن کشور؛ تعیین می کرد. پس از پایان جنگ سرد که از مهمترین دلیل روی دادن آن فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی درجنگ سال ۱۹۹۱ بود، دنیا با پیشرفت‌های سرسام‌آور تکنولوژی به پیش تاخت که این پیشرفت‌ها تا به امروز ادامه داشته است و نیز از این پس هم ادامه خواهد داشت. یکی از نتایج حاصل شده از این  پیشرفت‌ها تولد جنگ‌افزارهای جدید در عرصه تسلیحات نظامی بود و یکی از این تسلیحات هم پهپادها یا هواپیماهای بدون سرنشین بودند.

پهپاد در ایران:

قرار بود صنایع پهپادسازی ایران در سال ۱۳۶۰ شروع به کار کند اما پس از انقلاب اسلامی این طرح دچار وقفه شد ولی در نهایت به تأسیس صنایع هوایی قدس در سال ۱۳۶۴ منجر شد که مهم‌ترین محصولش پهپاد مهاجر ۱ در زمان جنگ ایران و عراق بود. صنایع هوایی قدس در اوایل دهه ۱۳۸۰ اقدام به طراحی و ساخت پهپادهای مهاجر ۴ و ابابیل ۳ کرد که بدل به موفق‌ترین پهپادهای شناسایی ایران شد. این پهپادها به‌طور گسترده در تمامی یگان‌های نیروهای مسلح ایران از ارتش تا سپاه به خدمت گرفته شد و حتی تعدادی هم به کشورهای آمریکای لاتین و آفریقا صادر شد.

پهپادهای ساخت ایران انواع گوناگونی دارند و در این مقاله قصد داریم چهار پهپاد ایرانی از جمله: شاهد ۱۲۹، مهاجر ۶، شاهد ۱۴۱ و فطرس را بررسی و با پهپاد های روسی مقایسه کنیم.

شاهد ۱۲۹:

 

شاهد ۱۲۹ یک هواپیمای بدون سرنشین ایرانی است که توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طراحی، ساخته و تولید شد و در شهریور ۱۳۹۲ از آن رونمایی به عمل آمد. این پهپاد در سه کاربری جنگنده/ شناسایی/نظارتی کاربرد دارد. سردار پاسدار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران در یک برنامه تلویزیونی گفت برد عملیاتی این پهپاد ۱۷0۰ الی 1800 کیلومتر و سقف پروازی آن 24000 پاست. شاهد 129 توانایی حمل هشت بمب یا موشک هوشمند سدید را دارد که ساخت سپاه پاسداران است. دقت در هدف‌گیری با شعاع عملیاتی 1711 کیلومتر و 24 ساعت مداومت پروازی با سوخت‌گیری از ویژگی‌های این پهپاد رزمی ایرانی است. هر فرودگاهی می‌تواند محل تیک‌آف و لندینگ شاهد 129 باشد. همانطور که گفته شد سقف پروازی این پهپاد 24000 پا است که با ایستگاه‌های کنترل‌زمینی در ارتباط بوده و می‌تواند با هزینه بسیار پایین پرواز کند.

کنترل و هدایت این پهپاد توسط مراکز قابل حمل کنترل زمینی از راه دور انجام پذیر است. قدرت پیشرانه این هواپیما توسط یک موتور پیستونی با مصرف سوخت بنزین سوپر تأمین می‌شود که این خود در کاهش هزینه‌های عملیات تأثیر بسزایی دارد.

طول: ۸ متر
فاصله دو سر بال: ۱۶ متر
قطر بدنه استوانه‌ای: ۶۵ الی ۷۵ سانتیمتر
ارتفاع: ۳٫۱ متر
جنس: کامپوزیت
سکان: عمودی «وی» (V) شکل
قابلیت حمل سلاح: ۴۰۰ کیلوگرم
موتور: موتور روتکس۹۱۴ (Rot ax ۹۱۴) چهار سیلندر پیستونی
سامانه کنترل و ارتباط: ساخت شرکت صا ایران (صنایع الکترونیک ایران)
ملخ:سه‌گانه
دوربین نظارتی و هدف‌گیری: ساخت صنایع اپتیک ایران موسوم به عقاب-۶
شعاع عملیاتی: ۱۷۰۰ کیلومتر
استقامت: ۲۴ ساعت
سقف سرویس: ۲۵۰۰۰ فوت (۷۶۲۰ متر)

پهپاد اوریون

 

اوریون نخستین پهپاد رزمی ساخته شده توسط صنایع نظامی روسیه است که توسط کمپانی کرونشتاد واقع در مسکو تولید می‌شود. این پهپاد از سال ۲۰۲۰ وارد خدمت در نیروی زمینی روسیه شد و نخستین نمونه در کلاس خود است که به خدمت نیروهای مسلح این کشور در می‌آید .اوریون که یک پهپاد با ارتفاع پروازی متوسط و پیوستگی پروازی بالا محسوب می‌شود، برای دستیابی به پیوستگی پروازی بالا طراحان روس دهانه بال این پهپاد که عبارت است از فاصله بین دو سر بال از یکدیگر را به ۱۶.۳ متر رسانده‌اند. موتور روسی APD-110/120 که بر اساس موتور استرالیایی روتاس ۹۱۴ ساخته شد نیز وظیفه چرخاندن پروانه ۱.۹ متری آن جهت تامین رانش را دارد. این موتور از نوع پیستونی و توربوشارژ است.

پهپاد اوریون علاوه بر قابلیت رزمی، می‌تواند ماموریت‌های دیگر مانند اطلاعاتی، شناسایی، دیده بانی، هدف یابی و تعقیب آن، نقشه برداری هوایی و حتی عملیات جاسوسی الکترونیک و شنود سیگنال‌های دشمن را نیز انجام دهد.
 
وزن این پهپاد هنگام برخاستن یک تن است که ۲۰۰ کیلوگرم آن مربوط به بار و مهمات است و در مقایسه با پریدیتور ۱۴۰ کیلوگرم کمتر بار و مهمات می‌برد. در ماموریت‌های غیر رزمی، این هواگرد می‌تواند یک برجک حاوی دوربین تلویزیونی و دید در شب به همراه فاصله یاب و نشانه گذار لیزری است را با خود حمل کند که برای  جستجوی سطح به منظور یافتن اهداف در شب و روز، بدست آوردن فاصله تا هدف و مشخص کردن آن به کار می‌رود. بد نیست بدانید لیزر این برجک برای چشم انسان بی خطر است.

برای عملیات‌ تصویربرداری هوایی می‌تواند یک ماژول شامل شش دوربین دیجیتال با کیفیت بالا زیر دماغه خود حمل کند. هنگامی که پهپاد برای نقشه برداری عازم ماموریت شود، یک رادار چند حالته با خود می‌برد که قادر است جهت نقشه برداری در حالت روزنه ساختگی کار کند. به منظور شناسایی تاسیسات و همچنین سوژه‌های متحرک نیز در حالت جستجوی سطحی تنظیم می‌شود.

هنگامی که نیاز به جاسوسی الکترونیکی و شوند سیگنال‌های دشمن باشد، ماژولی که پهپاد همراه خود می‌برد قادر است تا امواج منتشر شده توسط فرستنده‌های دشمن را کشف و تحلیل کند. همچنین می‌تواند محل رادارهای زمینی را پیدا نماید. و اما برای ماموریت رزمی، پهپاد علاوه بر برجک زیر دماغه که پذیرای دوربین‌های مورد نیاز است، مهمات نیز زیر بال‌هایش حمل می‌کند. روسیه برای این پهپاد یک موشک هوا به سطح به نام Kh-50 ساخته که 100 کیلوگرم وزن و 1.8 متر طول دارد. سرجنگی 20 کیلوگرم این موشک برای درگیری با تانک‌ها و حتی شناورهای سبک کافی است. از نوع جستجوگر موجود در دماغه موشک اطلاعاتی نیست، ولی با توجه به شفاف بودن دماغه و البته تجهیزاتی که پهپاد با خود حمل می‌کند می‌توان گفت جستجوگر لیزری یا فروسرخ دارد. برد موشک نیز به نظر می‌رسد زیر 8 کیلومتر باشد.

سلاح قابل حمل دیگری که برای پهپاد اوریون توسعه یافته بمب سبک KB-20 است که تنها 21 کیلوگرم وزن و یک کلاهک 7 کیلوگرمی از نوع به شدت انفجاری و ترکش زا دارد. این بمب برای نابودی اهداف سبک نظیر خودروهای غیر زرهی و همچنین سامانه پدافند هوایی بسیار مناسب است. این بمب‌های 90 سانتی‌متری دارای هدایت لیزری یا ماهواره‌ای هستند. همچون موشک Kh-50، پهپاد می‌تواند هدف را با نشانگر لیزری موجود در برجک زیردماغه برای KB-20 نشانه‌گذاری کند تا بمب به سمتش برود.

این دو سلاح، مهمات اصلی قابل حمل توسط اوریون هستند. اما یک ایراد اوریون در این است که فاقد ارتباط ماهواره‌ای بوده و از این رو برد آن‌ محدود است. این پهپاد با حمل ۶۰ کیلوگرم بار/مهمات می‌تواند تا ۲۴ ساعت پیوسته پرواز کند، اما شعاع عملیاتی‌اش به ۳۰۰ کیلومتر محدود است، زیرا مستقیما توسط ایستگاه زمینی کنترل می‌شود. در حالی که پریدیتور با ۲۶ سال سن از همان ابتدا هدایت ماهواره‌ای داشت.

اوریون نخستین پهپاد رزمی روسیه است که به صورت بومی ساخته شد. این کشور پیشتر پهپادهای سرچر را از صنایع هوافضای اسرائیل خریداری و تحت لیسانس با نام فورپست نیز تولید کرده بود که کوچکتر از اوریون است و توان حمل مهمات پایین‌تری دارد. برای مقایسه بد نیست بدانید پهپادهای رزمی و بزرگ ابعاد ساخت ایران نظیر فطرس، شاهد ۱۲۹، کمان ۲۲ و شاهد ۱۴۹ عملکردی برابر و حتی برتر از اوریون دارند.

شاهد 149 (غزه):

غزه یا شاهد ۱۴۹ یک پهپاد پهن‌پیکر ساخت ایران است که در آخرین روز اردیبهشت ۱۴۰۰ توسط فرمانده نیروی هوافضای سپاه از آن رونمایی شد. این پهپاد فوق‌سنگین دوربردترین پهپاد ساخت ایران است. باید اشاره شود که این پهپاد ساخت صنایع هوایی شاهد سپاه پاسداران است. برد موثر غزه ۲۰۰۰ کیلومتر و برد نهایی آن ۴۰۰۰ کیلومتر است. غزه دارای ۲۱ متر دهانه بال و ۳۱۰۰ کیلوگرم جرم برخاست است و مداومت پروازی آن ۳۵ ساعت و سرعت پروازی آن ۳۵۰ کیلومتر بر ساعت عنوان شده است. میزان محموله‌ای که غزه می‌تواند حمل کند حداقل ۵۰۰ کیلوگرم و تا ۱۳ بمب بیان شده است. شاهد ۱۴۹ را به این دلیل غزه می‌نامند که در پی بحران ۲۰۲۱ اسرائیل و فلسطین و وقوع جنگ یازده روزه و پس از آتش بس از این پهپاد رونمایی شد و به احتمال زیاد به دلیل حمایت از غزه این نام روی آن گذاشته شده است.

پهپاد شاهد ۱۴۹ یا غزه از موتور توربوپراپ مشهور TPE331 استفاده می‌کند که ساخت شرکت آمریکایی هانی ویل است. این موتور بسیار موفق در مدل‌های مختلف بین ۵۷۵ تا ۱۶۵۰ اسب‌بخار قدرت دارد و با توجه به کاربری بسیار گسترده غیرنظامی، خرید خود موتور و قطعات آن ساده است

•    پهپاد شاهد ۱۴۹ یا غزه با ۲۱ متر طول دهانه بال
•    و ۳۱۰۰ کیلوگرم جرم در دسته پهپادهای فوق سنگین جای دارد.
•    ارتفاع پروازی این پهپاد به ۳۵ هزار پا معادل با ۱۰۶۶۸ متر می رسد.
•    این پهپاد قادر است محموله‌ ای با جرم ۵۰۰ کیلوگرم را حمل کرده
•    و با سرعت ۳۵۰ کیلومتر بر ساعت پرواز کند.
•    مداومت پروازی این پهپاد ۳۵ ساعت است که این مشخصه از جمله دلایل توان عملیاتی بالای پهپاد شاهد 149 به شمار می رود

سوخو S-70 اوخوتنیک-بی

 

سوخو S-70 اوخوتنیک-بی(به معنی شکارچی) که از آن تحت عنوان “هانتر- بی” نیز یاد می شود، در واقع یک پرنده هدایت پذیر از راه دور رزمی یا همان پهپاد است. این پهپاد سنگین که با استفاده از فناوری رادار گریزی ساخته شده است، محصولی متفاوت از شرکت هوافضای روسی سوخو به شمار می رود و در قالب یک جنگنده نسل ششمی معرفی می شود بخش قابل توجهی از فناوری های مورد استفاده در طراحی سوخو S-70 اوخوتنیک، از جنگنده نسل پنجمی سوخو-۵۷ الهام گرفته شده باشد. اوخوتنیک از سال ۲۰۱۱ از طرف وزارت دفاع روسیه برای هدایت برنامه طراحی و ساخت یک هواپیمای شناسایی و حمله بدون سرنشین جدید انتخاب شد، به طور مستمر در حال توسعه است. پهپاد رزمی جدید(UCAV) انگلیسی: Unmanned combat aerial vehicle)  بر اساس داده های برنامه قبلی پهپاد رزمی (Mikoyan Skat)  توسط کمپانی میگ و سوخو به طور مشترک در حال توسعه است. کار توسط انجمن تولید هواپیماهای نووسیبیرسک (NAPO)بخشی از شرکت سوخو انجام شده است. در اسناد این مجموعه، این پهپاد به عنوان "یک هواپیمای بدون سرنشین نسل ششم" مشخص شده است.

اولین ماکت برای آزمایش های زمینی در سال ۲۰۱۴ ساخته شد. نمونه اولیه این هواپیمای بدون سرنشین برای اولین بار در ژوئیه ۲۰۱۷ فاش شد که پیکربندی تمام بال این هواپیمای بدون سرنشین را نشان می دهد.

در نوامبر ۲۰۱۸، این پهپاد اولین سری تست های تاکسی، سرعت و توقف را در حالت کاملاً مستقل در باند کارخانه NAPO انجام داد و در حالت دویدن روی باند، به حداکثر سرعت ۲۰۰ کیلومتر در ساعت رسید.

در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۹، سومین نمونه اولیه قابل پرواز هواپیمای Su-57 (شماره bort 053) با طرح و رنگ استتار دیجیتالی جدید، همراه با تصویری دیجیتالی از اوخوتنیک در بالا و پایین آن و علامت های منحصر به فرد در دم عمودی، مشاهده شد. در ۲۴ ژانویه ۲۰۱۹، اولین نمونه قابل پرواز هواپیمای بدون سرنشین در کارخانه NAPO دیده شد. به گفته مقامات روسی، از Su-57 به عنوان آزمایشگاه پرواز برای آزمایش سیستم های هواپیمایی اوخوتنیک استفاده می شود.

در اواخر ماه مه ۲۰۱۹، اوخوتنیک یک سری آزمایشات پروازی را انجام داد که طی آن این هواپیمای بدون سرنشین چندین متر بالاتر از باند کارخانه NAPO پرواز کرد.

در ۳ آگوست ۲۰۱۹، اوخوتنیک اولین پرواز اصلی خود را انجام داد. این پهپاد حدود ۲۰ دقیقه در ارتفاع ۶۰۰ متری بر فراز مرکز آزمایش پرواز دولتی چکالوف در آختوبینسک پرواز کرد و چندین دور را در اطراف گردش کرد. در ۷ آگوست همان سال، وزارت دفاع روسیه ویدئویی از اولین پرواز اوخوتنیک را منتشر کرد.

در ۱۲ فوریه ۲۰۲۱، به گفته یک منبع در مجتمع صنایع نظامی، سه نمونه اولیه دیگر در کارخانه هواپیمایی نووسیبیرسک چکالوف در دست ساخت است. مدل دوم یک نسخه اصلاح شده از نمونه اولیه است در حالی که نمونه های سوم و چهارم سریال تولید سریال یکسان است. این پیشرفت ها و تغییرات مربوط به سیستم های تجهیزات رادیو الکترونیکی آنبورد و عناصر ساختاری بستر هوا خواهد بود. سه نمونه اولیه دیگر باید برای آزمایش های پرواز در سال های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ آماده باشند. این منبع در مجموعه صنایع نظامی همچنین گفت که این سری اوخوتنیک مجهز به یک نازل مسطح استاندارد خواهد بود تا رد حرارتی و راداری آنها بیشتر کاهش یابد. طراحی اوخوتنیک بر اساس طرح تمام بال (بال‌دیس) است و شامل استفاده از مواد کامپوزیت و پوشش های پنهانکاری است که باعث می شود هواپیمای بدون سرنشین در هنگام پرواز کمتر دیده شود. وزن آن حدود ۲۰ تن و طول بال آن در حدود ۲۰ متر (۶۵ فوت) است. پیشران این هواپیمای بدون سرنشین یک موتور توربوفن بنام ساترن AL-31F که این موتور در هواپیمای جنگنده سوخو Su-27 نیز استفاده می شود، یا یک موتور نوع توسعه یافته AL-41F، نصب شده بر جنگنده های سوخو-35 اس (Su-35S) و نمونه های اولیه سوخو-57. اگرچه اولین نازل اگزوز نمونه اولیه معمولی بود و می توانست رد راداری هواپیمای بدون سرنشین را افزایش دهد، اما همانطور که در یک ماکت در سالنی در نمایشگاه هوایی ماکس(MAKS 2019) نشان داده شد، در نمونه ارتقا یافته آینده می توان اگزوز بهبود یافته و همچنین ورودی موتور تغییر یافته را مشاهده کرد. گزارش شده که حداکثر سرعت این هواپیمای بدون سرنشین، هنگام حمل محموله داخلی آن 1000 کیلومتر در ساعت است. به احتمال زیاد اوخوتنیک طوری طراحی شده است که به عنوان "وینگمن وفادار" (loyal wingman) کنترل شده توسط سوخو-57 عمل می کند. این هواپیما از نظر بصری شباهت زیادی به پهپاد لاکهید مارتین آرکیو-۱۷۰ سنتینل دارد. در دسامبر ۲۰۱۱، نیروهای ارتش ایران توانسته بودند که با هک ‌کردن سامانهٔ کنترل یک آرکیو-170 و در اختیار گرفتن کنترل آن، پهپاد مزبور را کاملاً سالم در ایران به زمین بنشانند. گمان میرود مهندسان روسی توانسته اند به فن آوریهای آرکیو-170 هک شده توسط ایران دسترسی داشته باشند.

وبگاه «۱۹ فورتی فایو» در تحلیل خود به قلم «برنت. ام. ایست وود» نوشت، به نظر می‌رسد پهپاد رادارگریز «اوخوتنیک» یا «اس-۷۰» روسیه یک سلاح جدید جنگی قدرتمند برای روسیه باشد. بر اساس این گزارش، پهپاد رادارگریز "اوخوتنیک» (شکارچی) تا سال ۲۰۲۳ وارد تولید انبوه می‌شود. در ماه ژوئن، این پهپاد نقطه عطفی را تکمیل کرد که به نظر می‌رسید انجام یک آزمایش موفقیت آمیز موشک هوا به زمین بود. «سرگئی چمزوف» شرکت «روس‌تک» در مورد پهپاد اوخوتنیک گفت: «نمونه اولیه این پرنده  سال ۲۰۲۱ عرضه شد و ما تولید انبوه و تحویل آن را به وزارت دفاع روسیه در سال ۲۰۲۳ آغاز خواهیم کرد.» این وبگاه نوشت، انتظار می‌رود که اوخوتنیک با جنگنده رادارگریز «سوخو-۵۷» پرواز کند. این پهپاد حملات درعمق و ماموریت‌های بازبینی را انجام خواهد داد که به نیروی هوایی روسیه امکان می‌دهد یگان‌های رزم هوایی رادارگریز خود را چند برابر کند. حداکثر چهار فروند اوخوتنیک می‌تواند با سوخو-۵۷ پرواز کند. بر اساس این گزارش، اوخوتنیک در سال ۲۰۱۹ اولین پرواز آزمایشی خود را به مدت ۲۰ دقیقه در ارتفاع حدود ۲۰۰۰ فوتی انجام داد. این ماموریت قرار بود اوایل همان سال برگزار شود، اما با تاخیر مواجه شد.

این پهپاد ممکن است دارای عناصری از هوش مصنوعی باشد. «نیکولای دولژنکوف» از طراحان ارشد نظامی روسیه گفت: «از دیدگاه ما، هوش مصنوعی توانایی یک ماشین برای تصمیم گیری در یک محیط به سرعت در حال تغییر بدون دخالت اپراتور است.»

در خاتمه این مطلب آمده، اوخوتنیک یک برنامه جاه طلبانه است. اگر این پهپاد واقعا بتواند با سوخو-۵۷ پرواز کند، قابلیت حملات دوربرد سوخو-۵۷ را افزایش خواهد داد. این پهپاد همچنین می‌تواند داده‌های هدف‌گیری را برای حملات موشکی دقیق‌تر به هواپیمای سرنشین‌دار ارسال کند.

با اضافه شدن هوش مصنوعی به این ترکیب، ممکن است تاخیر بیشتری در به موقع آماده شدن این پهپاد وجود داشته باشد، زیرا صنعت دفاعی روسیه  مشکل کمبود بودجه دارد.

محل تولید: روسیه
طراح: شرکت هوافضای سوخو و میگ
اولین پرواز: ۳ اوت ۲۰۱۹
تولید: ۲۰۲۴
وضعیت: در دست توسعه
اپراتور اصلی: نیروی هوایی روسیه
وزن خالی: ۲۰ تن
برد: ۶ هزار کیلومتر
حداکثر سرعت: ۱٬۰۰۰ کیلومتر بر ساعت (۶۲۱ مایل بر ساعت؛ ۵۴۰ گره)
تسلیحات: دو محفظه داخلی با ظرفیت حداکثر ۲ هزار کیلوگرم مهمات هدایت شونده و غیر هدایت شونده
پیشرانه هواگرد: 1 عدد Saturn AL-31F or AL-41F, ۱۲۳–۱۴۷ کیلونیوتن (۲۸٬۰۰۰–۳۳٬۰۰۰ پوند-نیرو) با پس‌سوز
پهنای بال: ۲۰ متر (۶۵ فوت)

مهاجر ۶:

 

مهاجر ۶ که در فروردین ۱۳۹۶ از آن رونمایی شد جدیدترین عضو خانواده پهپادهای مهاجر است که در رده پهپادهای تاکتیکی-رزمی قرار دارد و دارای قابلیت به‌کارگیری در انواع مأموریت‌های نظامی و غیرنظامی است و در اختیار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران است. سرعت این پرنده ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت است و بُرد عملیاتی آن تقریباً ۲۰۰۰ کیلومتر برآورد شده و همچنین توانایی حمل ۴۰ کیلوگرم تسلیحات را داراست. 

مهاجر 6 پس از انجام آزمایش‌های مختلف مانند: ۱-پروازهای روزانه و شبانه، ۲-برخورداری از مداومت پرواز در مناطق مرزی و عملیاتی، ۳-ثبت تهاجمی، به گروه پهپاد حضرت ولی‌عصر (عج) نیروی زمینی ارتش و سپاه پاسداران تحویل داده شد. ذکر این نکته مهم لازم و ضروری است که این پهپاد در نمایشگاه هوایی ماکس ۲۰۱۷ روسیه به نمایش درآمد. این پرنده هدایت‌پذیر دارای ابعادی کوچک و چابک از نسل پهپادهای مهاجر است که توسط سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح طراحی و به تولید رسید و در اختیار ارتش و سپاه قرار گرفت. مهاجر ۶ قادر است ۴۰ کیلوگرم تسلیحات را در قسمت پایین و زیرین بال‌های خود حمل کند. این پرنده هدایت‌پذیر از فاصله‌های دور می‌تواند «موشک‌های هدایت لیزری» و «بمب‌های هدایت‌شونده و سقوط آزاد» را بر خود نصب نماید. این پهپاد در حوزه‌های شناسایی با بهره‌مندی از سامانه‌های شناسایی الکترواُپتیکی، لیزری، مادون قرمز، سیستم‌های شنود الکترونیکی دشمن، مقابله با جنگ الکترونیک، سامانه اخلال‌گر، سیستم شناسایی خودکار، برخورداری از سیستم پرواز و سیستم نشست و برخاست ناوبری اتوماتیک از جمله پهپادهای هدایت‌پذیرِ پیشرفته و کارآمد محسوب می‌شود. مهاجر ۶ قادر است در عملیات‌ گوناگون علیه هدف‌های ثابت و متحرک عمل کند و علت آن، به‌کارگیری از تسلیحات هدایت‌شونده است. بُردِ عملیاتی این پرنده هدایت‌پذیر از راه دور تقریباً ۲۰۰۰ کیلومتر است که به انجام دیده‌بانی در روز و شب و ردگیری و تعقیب اهداف مدنظر می‌پردازد.

مهاجر-۶ بر خلاف مهاجر-۴ و مانند مهاجر-۲ و ۳ یک پهپاد بال-بالا است یعنی بال آن به قسمت بالایی بدنه نصب شده اما شکل دم دوگانه یا Twin-boom آن مشابه مهاجر-۴ است. شکل بدنه مشابهت هایی را با فالکو نشان می دهد هرچند که مهاجر-۶ بدنه کشیده تری دارد. همانند فالکو، مهاجر-۶ نیز امکان حمل سلاح در یک محل نصب زیر هر بال خود را دارد.

یک سامانه الکترواپتیکی پایدار شده ۲ درجه آزادی در زیر بدنه مهاجر-۶ و پشت ارابه فرود جلو نصب شده که به نظر گونه ای از سامانه عقاب-۱۰ است. این سامانه قابلیت دیده بانی در روز و شب با ردگیری و تعقیب اهداف مورد نظر را دارد. یک دوربین جلونگر هم داخل دماغه مهاجر-۶ نصب شده است.

ارابه های فرود این پهپاد طراحی ساده ای داشته و مانند پهپاد فالکو، جمع شونده نیستند. به نظر می رسد قیمت تولید پائین جزء اهداف پروژه مهاجر-۶ بوده است. یک موتور ملخی ۳ پرّه در انتهای بدنه کار به پیش بردن مهاجر-۶ را بر عهده دارد. شکل ظاهری این پرّه ها متفاوت از گونه های قبلی است و احتمالاً صدای کمتر یا نیروی بیشتری تولید می کنند که جایگزین طرح های قبلی شده اند. بال های مهاجر-۶ از نوع مستطیلی ساده با یک ایرفویل غیرمتقارن هستند که دم های دوگانه پهپاد همانند سایر گونه های خانواده مهاجر به آنها متصل شده اند. بدنه کامپوزیتی این پرنده سبب کاهش بازتاب راداری آن می شود و به نظر می رسد طول آن در حدود ۵.۵ و ارتفاع بخش بالایی بدنه در حدود ۱.۵ متر باشد. دهانه بال مهاجر-۶ را می توان در حدود ۷ تا ۸ متر ارزیابی کرد. بر این اساس و البته بر مبنای مقایسه با پهپاد فالکو می توان مداومت پروازی مهاجر-۶ را دستکم ۱۲ ساعت تخمین زد.

هر چند در فیلم های اولیه، مهاجر-۶ به دو راکت هدایت ناپذیر ۱۰۷ میلیمتری زیر بالهای خود مجهز شده اما با توجه به توسعه انواع بمب های نقطه زن و موشک های هواپرتاب مخصوص پهپادها در کشور همانند نمونه های سدید در پهپاد شاهد-۱۲۹ و نمونه هایی که زیر بال پهپاد فطرس و گونه جدید حماسه دیده شده است، سلاح اصلی مهاجر-۶ نیز قطعاً یک نمونه هدایت شونده و نقطه زن خواهد بود که در مأموریت های مختلف امکان درگیر شدن با تهدید شناسایی شده در صورت لزوم را خواهد داشت. مهاجر-۶ به جز محموله های تصویربرداری خود دستکم در حدود ۴۰ کیلوگرم محموله رزمی حمل می کند که این مقدار در پهپاد رقیب یعنی فالکو بین ۷۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم (در گونه های مختلف) است بنا بر این مقدار واقعی محموله قابل مهاجر-۶ نیز با توجه به مشابهت های مختلف با فالکو باید به این مقادیر نزدیک باشد.

توسعه مهاجر-۶ که در رده پهپادهای وزنی و عملکردی متوسط و بالاتر از گونه هایی همچون صادق و ابابیل-۳ و پائین تر از نمونه جدید حماسه و پهپاد راهبردی فطرس قرار می گیرد، نشان می دهد روند رو به رشد در صنایع پهپادی کشور با وجود مشکلات چند سال اخیر ادامه داشته و صنعت دفاعی کشورمان در حال ارائه جایگزین های به روز، پیشرفته و چند منظوره برای پهپادهای عملیاتی، موفق و پرتعدادی مانند مهاجر-۴ است که طراحی آنها به دو دهه قبل بازمی گرد.

اورلان-10

پهپاد Orlan-10، یک پهپاد سبک روسی و طراحی شرکت Special Technology Center LLC (Специальный Технологический Центр) واقع در سن پترزبورگ است. این پهپاد از سال 2010 در خدمت وزارت دفاع فدراسیون روسیه است.

نوع صادراتی پهپاد اورلان-10، با نام Orlan-10E در نوزدهمین نمایشگاه بین المللی هوا و فضا (FIDAE) در مارس 2016 به نمایش درآمد و ROSOBORONEXPORT (تنها سازمان دولتی روسیه، برای صادرات طیف وسیعی از محصولات، خدمات و فناوری های نظامی و دو منظوره) نیز برنامه های خود را برای صادرات پهپاد Orlan-10E اعلام کرد. این پهپاد برای انواع مأموریت ها شامل شناسایی هوایی، نظارت، جستجو و نجات، آموزش رزمی، ایجاد اختلال، تشخیص سیگنال های رادیویی و ردیابی هدف در زمین های صعب العبور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این پهپاد معمولاً در گروه دو یا سه فروندی مورد استفاده قرار می گیرد، که در مرحله اول از آن برای شناسایی در ارتفاع ۱.۵ کیلومتر استفاده می شود. دومین فروند برای جنگ الکترونیکی و سومین فروند به عنوان فرستنده انتقال اطلاعات به مرکز کنترل استفاده می‌شود. یک سیستم می تواند شامل ۵ خودرو باشد. بیش از ۱۰۰۰ فروند اورلان-۱۰در ۱۱ نوع تولید شده است.  اورلان-۱۰ دارای یک پوسته کامپوزیت است که باعث کاهش اثر راداری آن می شود. عملکرد آن در اوکراین، سوریه و لیبی دیده شده است. بر اساس گزارش رسانه ها نوع جدیدی از پهپاد تاکتیکی Orlan-10 برای خدمت در نیروهای زمینی روسیه در سال ۲۰۲۰ تولید شده است. پیش بینی می شود که نوع جدید به روز شده دارای یک تعیین کننده لیزر باشد تا بتواند اهداف مربوط به توپخانه با هدایت دقیق و مهمات هواپیما را مشخص کن
وزن برخاست: 15 کیلوگرم
وزن بار: 6   کیلوگرم
موتور: بنزین A-95
روش پرتاب: منجنیق تاشو
روش فرود: از طریق بازیابی چتر نجات
هواپیمای هوایی: 90-150   کیلومتر در ساعت
حداکثر مدت پرواز: 16 ساعت
حداکثر دامنه پیچیده برنامه: تا 140   کیلومتر از ایستگاه کنترل زمین (تا 600)   کیلومتر خارج از خط
حداکثر ارتفاع از سطح دریا: 5،000 متر
موتور: پیستونی بنزینی تک سیلندر چهار زمانه Saito FA-62B

فطرس

پهپاد فطرس یک پهپاد شناسایی و رزمی، ساخت سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع است که ۲۶ آبان 1392 در مراسم سالگرد آزادسازی سوسنگرد با حضور سردار دهقان، وزیر دفاع وقت و امیر سرتیپ حاتمی، جانشین وقت وزیر دفاع در کارخانجات وزارت دفاع در اصفهان رونمایی شد.

در هفتم اردیبهشت 1398، فرمانده یگان پهپادی نیروی زمینی سپاه از بکارگیری پهپاد فطرس در آینده نزدیک در این نیرو خبر داد و عنوان کرد که با جدیت در حال بررسی آیتم‌ها و پارامترهای مختلف پهپاد فطرس هستیم و بعد از نهایی شدن نسبت به بکارگیری آن در مناطق ماموریتی اقدام خواهد شد.

در 31 مرداد 1399 روز صنعت دفاعی که در آن جدیدترین دستاوردهای دفاعی در عرصه پهپادی در شرکت هواپیماسازی ایران (هسا) در اصفهان رونمایی شد، در مورد پهپاد فطرس مشخص شد که نیروی زمینی سپاه اولین مشتری قطعی این پهپاد دوربرد است.

بنابراین نیروی زمینی سپاه اولین مشتری رسمی بزرگترین پهپاد ایرانی بشمار می رود.

فطرس بزرگترین و پهن پیکرترین پهپاد ساخت ایران است که با پهنای بال ۱۶ متر، مداومت پروازی در محدوده ۱۶ تا ۳۰ ساعت داشته و برد عملیاتی آن ۱۷۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر تخمین زده می‌شود.

البته این دو مورد بستگی به میزان و تعداد موشک‌هایی دارد که توسط فطرس حمل می‌شود.

برد عبوری این پهپاد در حدود ۴۰۰۰ کیلومتر است. همچنین سرعت این پهپاد در حدود ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت اعلام شده است.

این پهپاد همچنین در داخل بدنه و بال‌های خود مجهز به مخازن سوخت با ظرفیت ۳۵۰ کیلوگرم است که قابلیت افزایش مقدار آن به ۴۵۰ کیلوگرم نیز وجود دارد.

مراقبت از مرز‌های دریایی و خشکی، دیده بانی از خطوط لوله‌های نفتی، مخابراتی، کنترل ترافیک جاده ها، دیده بانی مناطق حادثه دیده در زلزله، آتش سوزی و سیل، محیط بانی برای حفاظت از محیط زیست و ارسال فیلم و عکس‌های دقیق در تمام طول مدت مأموریت از قابلیت‌های پهپاد فطرس است.

پهپاد فطرس می ‎تواند بیش از یک روز در مسافت صد‌ها کیلومتر دورتر از مرز‌های آبی ایران برای زیرنظر داشتن تردد شناور‌های سطحی و زیرسطحی (نقشی که امروز بر عهده هواپیمای گشت دریایی پی 3 اف است ) و نیز ارسال هشدار زودهنگام نسبت به آرایش ناوگان دشمن ایفای نقش کرده و در صورت لزوم دستکم از نظر اطلاعاتی به کمک ناوگروه‎های نیروی دریایی ارتش در شرق و غرب اقیانوس هند بشتابد.

این پهپاد هم]نین توانایی فیلمبرداری و عکسبرداری هوایی و ارسال تصاویر به صورت زنده (Real time) و امکان ضبط تصاویر در ایستگاه کنترل زمینی، توانایی برنامه‎ریزی رفت و برگشت، اجرای مأموریت به صورت رایانه‎ای با اتکا به خلبان خودکار و سامانه‎های ناوبری داخلی مانند GPS/INS و ارسال دائم اطلاعات پروازی را داراست.

پهپاد فطرس، از مقدورات بالاتری نسبت به پهپاد  امریکایی‌ام کیو-۱ برخوردار است، در حالی که مداومت پروازی فطرس بین ۱۶ تا ۳۰ ساعت و متناسب با مأموریت و میزان سوخت عنوان شده، مداومت پروازی نوع امریکایی ۲۴ ساعت است.

توانایی‌های خاص فطرس را می توان توانایی فیلمبرداری و عکسبرداری هوایی و ارسال تصاویر به صورت زنده، توانایی برنامه‎ریزی رفت و برگشت، استفاده از خلبان خودکار و ارسال دائم اطلاعات پروازی دانست. یکی از مواردی که در نمایشگاه پهپادی وزارت دفاع در مرداد 1399 به مناسبت روز صنعت دفاعی مورد توجه قرار گرفت، ساخت نمونه دوم پهپاد فطرس است.

از نکات قابل توجه درباره نمونه جدید فطرس، ارتقاء ارابه فرود از نوع ثابت به جمع شونده بود که این قابلیت به کاهش نیروی پسا (Drag) پهپاد و بهبود عملکرد موتور می‌انجامد.

همچنین نکته دیگری که از تصاویر منتشر شده از نمایشگاه پهپادی وزارت دفاع درباره این پهپاد قابل برداشت است، افزایش چشمگیری قدرت آتش فطرس نسبت به گذشته است.

پیش از این فطرس به دو موشک هدایت لیزری قائم-114 مجهز شده بود اما در مراسم روز صنعت دفاعی، تعداد سلاح های محمول این پهپاد بزرگ به 6 عدد افزایش یافته و هم تنوعی از سلاح ها شامل بمب قائم و موشک ضد زره مشاهده شد. این امر علاوه بر افزایش قابلیت رزمی پهپاد فطرس به افزایش انعطاف پذیری عملیاتی آن در درگیری با اهداف مختلف منجر می شود.

در تصاویر جدید شاهد آن هستیم که در زیر هر بال از پهپاد فطرس با استفاده از ۲ نقطه سخت نصب تسلیحات، طیف گسترده‌ای از بمب‌های هدایت اپتیکی قائم و همچنین موشک جدید ضدزره و حمله از بالا (تاپ اتک) Top Attackساخت وزارت دفاع بر روی این پهپاد نصب شده است.

در حقیقت پهپاد فطرس در زیر هر بال خود یک بمب قائم و دو موشک ضدزره تاپ اتک را حمل می‌کند که مجموع آنها در هر دو بال ۲ بمب قائم و ۴ موشک ضدزره خواهد شد.

موشک ضدزره و تاپ اتکی که بر روی پهپاد فطرس نصب شده است به نظر می‌رسد همان موشکی باشد که پیش‌تر تصاویر تست و شلیک آن از پهپاد ابابیل-۳ منتشر شده بود.

ویژگی بارز موشک‌های تاپ اتک که نام آنها نیز از آن نشأت می‌گیرد، حمله از قسمت فوقانی به تانک‌ها و زره‌پوش‌ها است چراکه تانک‌ها و خودروهای زرهی معمولا در قسمت فوقانی خود از حفاظت زرهی ضعیف‌تری برخوردار هستند و حمله از بالا آنها را در برابر موشک‌های ضدزره آسیب پذیر خواهد کرد.
برد : ۲۰۰۰ کیلومتر     
حداکثر مداومت پروازی: ۳۰ ساعت  
سقف پروازی: ۲۵ هزار پا ( ۷۶۲۰ متر )
سرعت : ۱۵۰ تا ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت     
طول: ۹ متر   
پهنای بال: ۱۶ متر
تسلیحات: 4 جایگاه برای حمل انواع موشک‎های هوا به سطح و ضد زره
 ماموریت: رزمی و شناسایی            
طراحی و ساخت: سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع
امکان تجهیز به انواع موشک‌های هوابه‌سطح، کروز و راکت
 
لانست-۳

مهمات پرسه‌زن Lancet-3 توسط شرکت روسی ZALA AERO GROUP ساخته شده است. “زالا آئرو” یکی از توسعه دهندگان و سازنده‌های سیستم‌های هوایی بدون سرنشین، محموله‌های منحصر به فرد و سیستم‌های سیار مطرح در روسیه است که حدود ۱۸ سال (از سال 2004) در این زمینه فعالیت می‌کند.
از ژانویه 2015، گروه زالا آئرو تبدیل به یکی زیرمجموعه‌‌های شرکت اسلحه سازی معروف روسیه، یعنی شرکت Kalashnikov شد. از این رو، پهپاد لانست-۳ به “کلاشنیکف پرنده” (Flying Kalashnikov) نیز معروف است.

این شرکت چندی است که مهمات پرسه‌زن لانست-۳ را با الگو برداری از رقبا توسعه داده است. مهمات پرسه‌زن به پهپادهای نسبتا کوچکی می‌گویند که برای شناسایی و کشف اهداف در فراتر از افق دید، مدت زمانی را پرواز می‌کند و با کشف هدف با آن درگیر می‌شود. این فرآیند می‌تواند بصورت خوداتکا بر پایه هوش مصنوعی باشد یا بر اساس تایید هدف توسط اوپراتور صورت بگیرد.

مهمات پرسه‌زن از نظر دسته بندی، بین موشک‌های کروز و پهپادهای رزمی قرار می‌گیرند و برخی ویژگی‌های هرکدام از سلاح‌های ذکر شده را در خود دارند. تفاوت آن‌ها با موشک‌های کروز در این است که برای مدت زمان نسبتاً طولانی‌تری در اطراف منطقه مورد نظر پرسه می‌زنند. همچنین مانند پهپادهای رزمی برای حمله طراحی شده‌اند اما دارای مهمات داخلی هستند و در محل حمله منفجر می‌شوند.

به نظر می‌رسد مهمات پرسه‌زن Lancet-3 با الگو برداری از مهمات پرسه‌زن خانواده Hero رژیم صهیونیستی توسعه داده شده است. این سلاح در برد ۴۰ کیلومتر قابلیت شکار اهداف با قابلیت تایید هدف پیش از اصابت را ارائه می‌دهد. در این روش به وسیله لینک داده، تصاویر سامانه الکترواپتیکی سر پهپاد به اوپراتور منتقل شده و اوپراتور پس از تایید هدف، دستور درگیری را می‌دهد.

فیوز سرجنگی این پهپاد به منظور افزایش اثربخشی در برابر اهداف نرم مانند تجمعات پرسنل دشمن از نوع پیش ضربه‌ای (مجاورتی) است. این فیوز پیش از اصابت سلاح به هدف فعال می‌شود.

بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط سازنده این پهپاد، دستگاه محافظ لیزری داخلی تعبیه شده در پهپاد لانست-۳ می‌تواند به طور موثر در برابر حملات سلاح های لیزری که برای سرنگون کردن پهپادها استفاده می‌شوند مقاومت کند. در این پهپاد از طراحی دم دوگانه X شکل استفاده شده است که بر اساس اصول آیرودینامیکی باعث افزایش پایداری و مانورپذیری آن می‌شود. همچنین این طراحی به کاهش اندازه پهپاد به طور موثر کمک کرده است.

وزن پهپاد لانست-۳ معادل ۱۲ کیلوگرم است که به سادگی قابل حمل توسط نفر است. همچنین بیشترین میزان حمل محموله (سرجنگی) توسط این پهپاد ۳ کیلوگرم است. پهپاد لانست-۳ با محدوده سرعت ۸۰-۱۱۰ کیلومتر بر ساعت می‌تواند به مدت ۴۰ دقیقه پرواز کند.

نسخه پیشین این پهپاد یعنی پهپاد لانست-۱ دارای وزن ۵ کیلوگرم و محموله ۱ کیلوگرمی و مدت زمان پروازی ۳۰ دقیقه ای و ابعاد کوچکتر است. با مقایسه پهپاد لانست-۳ و لانست-۱ می‌توان دریافت که نسخه جدید آن از قابلیت تهاجمی به مراتب بهتری برخودار است.

در این پهپاد از موتور الکتریکی برای کارکرد در کمترین میزان صدای تولیدی برای عملیات بصورت غافلگیرانه استفاده شده است. این موضوع از لحاظ روانی تأثیرگذاری قابل توجهی بر روی دشمن ایجاد می‌کند. با توجه به نوع موتور و ابعاد پهپاد، لانست-۳ از روی یک ریل پرتاب و آغاز به کار می‌کند. این پهپاد هیچ گونه تمهیدی برای فرود ندارد زیرا به گونه ای طراحی شده است که در هنگام اصابت به اهداف خود تخریب شود. این پهپاد همچنین قادر است به پهپادهای دشمن برخورد کند.

پهپاد لانست-۳ به دلیل سادگی استفاده و کارایی خوب به کلاشنیکف پرنده معروف شده است
طول: ~ ۱/۶۵ متر
طول بالها: ~ ۱ متر
وزن: ۱۲ کیلوگرم
بیشترین وزن محموله: ۳ کیلوگرم
مداومت پروازی: ۴۰ دقیقه
سقف پروازی: ~ ۵۰۰۰ متر
سرعت: ۸۰-۱۱۰ کیلومتر بر ساعت
سرعت برخورد: ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت
نوع موتور: الکتریکی
ساخت: روسیه