روابط ایران با عربستان و امارات، از مهمترین اهداف سفر کاظمی به تهران

دیپلماسی ایرانی: مصطفی کاظمی، نخست وزیر عراق در حالی رهسپار تهران شده است که یک هفته پیش میزبان روسا و مقامات ارشد کشورهای همسایه عراق به اضافه فرانسه در نشست بغداد بود. نشست بغداد یکی از مهمترین نشست های مهم منطقه ای بود که از ابتدای سال جاری میلادی تا کنون برگزار شده است و احتمالا تا پایان سال نیز نشستی به مهمی این نشست در کشورهای عربی و خاورمیانه برگزار نخواهد شد. هم سطح مشارکت کنندگان در این نشست و هم نحوه برگزای آن از اهمیت بالای آن نشان داشت. در این نشست رهبران کشورهای مصر، اردن و فرانسه (به عنوان شریک عراق در برگزاری این نشست و به عنوان نماینده غرب و همچنین تنها کشور فرامنطقه ای که به این نشست دعوت شد) در کنار امیر دبی به نمایندگی از امارات متحده عربی و نخست وزیر کویت به همراه وزرای امور خارجه کشورهای ایران، ترکیه و عربستان سعودی حضور داشتند. عنوان نشست «کنفرانس بغداد برای همکاری و شراکت» بود که در ایران نشست «منطقه ای حمایت از عراق» نامیده می شد.

البته در این نشست سوریه دعوت نشد که غایب بزرگ این نشست شد. سوریه یکی از کشورهای بزرگ همسایه عراق و همچنین کشوری است که در طول تاریخ تاثیر بسزایی در تحولات سیاسی و داخلی این کشور داشته است. البته دولت عراق تمایل داشت سوریه را به این نشست دعوت کند و حتی فالح الفیاض، رئیس سازمان الحشد الشعبی به همین منظور به دمشق سفر کرد و با بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه دیدار کرد اما به دلیل مخالفت دیگر دعوت شدگان این نشست از جمله رئیس جمهوری فرانسه و دولت ترکیه، عراق مجبور شد به نوعی دعوت خود را از سوریه پس بگیرد.

تلاش برای تحقق هدفی که در بغداد ناکام ماند

بزرگترین هدفی که گردانندگان نشست بغداد دنبال می کردند و از قبل از برگزاری نشست روی آن مانور می دادند اما تحقق نیافت، حضور مقامات ارشد ایران و عربستان سعودی در این نشست بود. هم فرانسه هم عراق تلاش بسیاری کردند تا از سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران و از محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی دعوت کنند تا در این نشست حضور یابند. عربستان سعودی درباره سطح نشست خود به طرف عراقی می گفت که منتظر است ببیند طرف ایرانی در چه سطحی در این نشست شرکت می کند تا سطح حضور خود را اعلام کند. اما در حالی که تهران مشغول بررسی چگونگی حضور خود در این نشست بود ریاض اعلام کرد که فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان به نمایندگی از این کشور در این نشست حضور خواهد یافت. در این میان ترکیه نیز اعلام کرد که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری این کشور در این تاریخ سفری از پیش تنظیم شده دارد و نمی تواند در این کنفرانس شرکت کند و ریاست هیئت ترکی در سفر به عراق بر عهده داوود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه خواهد بود. امارات متحده عربی نیز اعلام کرد که امیر دبی را به این نشست اعزام می کند و ولیعهد در این نشست حضور نخواهد یافت. به این ترتیب دولت جدید ایران در یک محاسبه منطقی مشاهده کرد به استثنای اردن، از همسایگان دیگر عراق نه سوریه نه عربستان نه ترکیه و نه امارات در سطح عالی در این نشست حضور نمی یابند. برای همین ریاست هیئت ایرانی برای شرکت در این نشست به حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه سپرده شد. به این ترتیب هدف اصلی عراق و فرانسه که می خواستند ایران و عربستان را در نشست بغداد کنار هم بنشانند و روی آن تمرکز کنند، تحقق نیافت.

حالا در تهران، کاظمی تلاش دارد که زمینه دیدار مقامات ارشد ایران و عربستان را فراهم کند. پیش از این منابعی آگاه به دیپلماسی ایرانی گفته بودند که طرف عربستانی از خودداری امیرعبداللهیان در ایستادن در کنار وزیر امور خارجه عربستان ناخرسند شده تا آنجا که پیشنهاد دیدار دو جانبه در حاشیه نشست بغداد را رد کرده است. اما با میانجیگری های کویت و عراق فضا مجددا تلطیف یافته و دو طرف برای از سرگیری گفت وگوها اعلام آمادگی کرده اند. طرف عربستانی پیشنهاد داده که وزیر امور خارجه ایران به عربستان سفر کند در پاسخ به این پیشنهاد ایران سفر وزیر امور خارجه عربستان به تهران را پیشنهاد داده است. در نهایت گفته می شود مقرر شده است تا دو طرف در سطح وزرای امور خارجه دور چهارم گفت وگوهای خود را در بغداد از سر بگیرند. یکی از اهداف سفر کاظمی به تهران نیز بررسی همین موضوع است. 

گفته می شود در پی سه دور مذاکره پیشین، تهران و ریاض به توافق رسیده اند تا در جهت اصلاح روابط تخریب شده خود سه اقدام را صورت دهند، دفتر ایران در سازمان کنفرانس اسلامی در جده و دفتر حج و زیارت ایران در عربستان بازگشایی شود. همچنین دو طرف هیئت های خود را برای بررسی سفارتخانه ها و کنسولگری هایشان برای اتخاذ تدابیری در جهت بازگشایی سفارتخانه ها به پایتخت های یکدیگر اعزام کنند. 

در این میان امارات متحده عربی نیز تلاش هایی را برای گسترش روابطش با تهران آغاز کرده است. نخست وزیر عراق در سفر به تهران به موضوع روابط ایران و امارات و تمایل ابوظبی به گسترش روابط با تهران نیز خواهد پرداخت. گفته می شود طرف اماراتی پیام داده که حاضر به گشودن صفحه ای جدید در روابط با تهران است و می خواهد بهترین سطح روابط را با تهران داشته باشد. همچنین حاضر است بی توجه به تحریم های ایالات متحده سرمایه گذاری های کلانی را در ایران انجام دهد. 

آن طور که العربی الجدید گزارش داده، کاظمی حامل پیام امریکایی ها به ایران برای از سرگیری مذاکرات وین نیز هست. این رسانه قطری از محتوای این پیام چیزی منتشر نکرده است. 

به این ترتیب کاظمی با سه پرونده مهم روابط منطقه ای و بین المللی راهی تهران شده است تا در کنار پرونده های مربوط به روابط دو جانبه دو کشور رایزنی های خود را در ایران انجام دهد. تداوم صادرات گاز و برق ایران که در هفته های اخیر با اختلالاتی مواجه شده یکی از مهمترین مسائلی است که کاظمی سعی دارد در تهران پیش ببرد. 

حضور کاظمی با هیئتی عالی رتبه متشکل از دست کم پنج وزیر و شش مشاور ارشد به تهران از اهمیت بالای این سفر برای طرف عراقی حکایت دارد. نخست وزیر عراق انتظار دارد با این سفر که نخستین سفر رسمی یک مقام بلندپایه خارجی به تهران بعد از آغاز به کار دولت رئیسی است، ضمن این که باعث تقویت بیش از پیش روابط ایران و عراق شود با دست پر تهران را ترک کند.