کرونا می تواند سرآغازی بر سبک زندگی مسالمت آمیز باشد

دیپلماسی ایرانی: جهان امروز عصر دانایی و فنّاوری لقب گرفته است، در دنیای پیچیده کنونی، دانش و اطلاعات نه تنها با سرعت شگفت انگیزی تولید می شود؛ بلکه با همان سرعت نیز جابه جا می شود. در این رهگذر، جهانی شدن باعث شده است تا افراد جامعه جهانی بیش از پیش به اطلاعات، آگاهی و دانش احساس نیاز کنند؛ بویژه آنکه جامعه بشری به سوی جامعه معرفتی در حال حرکت است که در آن تمامی مناسبات بر اساس دانش و اطلاعات شکل می گیرد. در واقع، عصر جهانی شدن ضمن برجسته ساختن نقش و اهمیت آگاهی و دانش موجبات تسهیل جریان اطلاعات را فراتر از مرزهای جغرافیایی فراهم آورده است.

در چنین شرایطی انسان ها در هر کجای دنیا با تحولات نسبتا مشابهی مواجه هستند، زندگى اجتماعى آنها دائماً دستخوش تغییر و تحول می شود و بنابراین «سبک زندگی» آنها نیز در حال دگرگونی اساسی است. ورود اینترنت، موبایل و ماهواره به زندگی احاد افراد بشر و دسترسی آسان و راحت به پیام های دیداری و شنیداری متنوع، نحوه ادراک و سطح نیازهای انسان را تحت تأثیرخود قرار داده و الگوهایی را وارد زندگی بشر کرده که تا دیروز جایگاهی در آن نداشت. 

بدین ترتیب جهانی شدن فرهنگ و ارتباطات منجر به گسترش، نهادینه شدن و بازتولید ارزش های فرهنگی - اجتماعی کشورهایی می شود که در این عرصه دست برتر را دارند. یکی از نتایج این امر رسوخ و هنجار شدن مؤلفه‌های «سبک زندگی» و «زندگی روزمره» براساس اصول و جامعه مطلوب این کشورها است که دارای مؤلفه‌های مهمی همچون مصرف گرایی، فردگرایی،اصالت سود و لذت، تنوع طلبی شدید و... است. 

جهانی شدن فرهنگ باعث می شود تا فرد بجای اینکه از طریق روابط اقتصادی(طبقه) یا پیوندهای سیاسی (ملیت) هویت پیدا کند، با خوردن، آشامیدن، پوشیدن، نحوه گذراندن اوقات فراغت یا بیکاری و«سبک زندگی» هویت یابد. بدین ترتیب جریان جهانی سرمایه، کالا، خدمات، فناوری، ارتباطات و اطلاعات به طور فزاینده‌ای سبب هماهنگی و یکدستی سبک زندگی در سراسر جهان شده است؛ امری که می تواند دارای ابعاد مثبت و منفی به صورت توأمان باشد. 

بخش منفی این قضیه تسریع در فرآیند از خود بیگانگی فرهنگی و کاستن از احساس تعلق مردم  به سرزمین و آداب و رسوم خویش است. این امر خود باعث کم رنگ شدن خاطرات تاریخی و تاریخ مشترک می شود و به دنبال خود تغییر جهان بینی و در نهایت استحاله فرهنگ، سنتها، ارزشها و هنر بومی کشورها را در پی خواهد داشت. 
 
اما جهانی شدن سبک زندگی در صورت مدیریت منطقی می تواند واجد ابعاد مثبتی نیز باشد که ایجاد حس «جهان وطنی» و افزایش همکاری های بین المللی برای مقابله با معضلات مشترک از جمله نمونه های آن است. در دنیایی که میزان پیوستگی و درهم تنیدگی جامعه جهانی تا جایی پیش رفته که حتی بیماری ها نیز جنبه جهانی یافته اند و ویروسی همچون کووید 19 می تواند به یکباره کل جامعه بشری را درگیر و سبک زندگی مشابهی را به همه مردم جهان تحمیل کند، شاید دیگر سخن گفتن از تفکیک ملت ها و نگرش های تنگ نظرانه ناسیونالیستی فرصتی برای عرض اندام نداشته باشند. 

بدین ترتیب به نظر می رسد در چنین شرایطی مهم‌ترین مسئله برای دولت‌ها، پویایی و عقلانیت در تدوین و کاربست سیاست‌های فرهنگی است. امروز تجارب مشترک بشری از جمله در زمینه مواجهه با کووید 19 می تواند عامل همبستگی اجتماعی و همدلی، همدردی، همکاری، اخلاقی شدن وعقلانی شدن روابط کشورها شود. 

مشکلات و دغدغه های مشترک برای بشر امروز این پیام را دارد که راهی جز تعامل و همزیستی مسالمت آمیز با همنوع خود وجود ندارد. بنابراین هر چند جهانی شدن فرهنگ و ارتباطات می تواند دارای ابعاد و پیامدهای منفی باشد، اما در عین حال از این قابلیت نیز برخوردار است که صلح و وحدت جهانی را تقویت کند و سرآغازی بر سبک زندگی مسالمت آمیز و فضیلت مدار باشد.

البته این مسأله نافی این نیست که همه کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه باید تدابیری برای حفظ فرهنگ و ارزشهای بومی خود نیز بیندیشند و با استفاده بهینه از فناوریهای جدیدی که جهانی شدن در اختیار آنها قرار داده، بکوشند با سیل خروشان تحولات جهانی همسو شوند و با بیان و معرفی هنجارها و ارزشهای بومی خود در قالب الگوهایی جذاب و قابل اجرا، در حوزه های مختلف فرهنگی از جمله سبک زندگی معماری، شهرسازی  و ... به ایفای نقش فعال بپردازند.