بازی سختی که امارات متحده عربی آغاز کرده است

نویسنده: سعید رمضانی، دانش آموخته دکترای جغرافیای سیاسی

دیپلماسی ایرانی:

مقدمه  

آمریکا، امارات و رژیم صهیونیستی در تاریخ 23-5-99 با انتشار یک بیانیه مشترک سه‌جانبه از عادی‌سازی روابط میان ابوظبی و تل‌آویو تحت عنوان "توافق آبراهام" خبر داده و جزئیات آن را اعلام کردند. در این بیانیه امده است: 

"دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل و شیخ محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی و معاون فرمانده عالی امارات متحده عربی گفتگوهایی داشته و برای عادی‌سازی کامل روابط میان اسرائیل و امارات به توافق رسیدند. این پیشرفت دیپلماتیک تاریخی موجب پیشبرد صلح در منطقه خاورمیانه شده و شاهدی بر نگرش و دیپلماسی جسورانه این سه رهبر و شجاعت امارات و اسرائیل برای ایجادی مسیری جدید است که پتانسیل عظیمی در منطقه آزاد خواهد کرد. هیأت‌هایی از اسرائیل و امارات در هفته‌های آینده دیدار خواهند کرد تا توافقنامه‌های دوجانبه در زمینه سرمایه‌گذاری، گردشگری، پروازهای مستقیم، امنیت، مخابرات، فناوری، انرژی، خدمات بهداشتی، فرهنگی، محیط زیست، ایجاد سفارتخانه و سایر حوزه‌های دارای منافع متقابل را امضا کنند. در نتیجه این پیشرفت دیپلماتیک و به درخواست ترامپ و با حمایت امارات، اسرائیل اعلام حاکمیت بر مناطقی را که در «چشم‌انداز صلح» رییس جمهوری آمریکا تشریح شده است، تعلیق خواهد کرد و اکنون تلاش‌هایش را بر توسعه روابط با سایر کشورهای جهان عرب و اسلام متمرکز خواهد کرد. آمریکا، اسرائیل و امارات یقین دارند که پیشرفت دیپلماتیک، دیگر با سایر کشورها ممکن است و با یکدیگر برای رسیدن به این هدف همکاری خواهند کرد. عادی‌سازی روابط و دیپلماسی صلح‌آمیز، دو نمونه از قابل اعتمادترین و لایق‌ترین شرکای منطقه‌ای آمریکا را در کنار هم قرار خواهد داد. اسرائیل و امارات به ایالات متحده ملحق خواهند شد تا «دستور کار راهبردی برای خاورمیانه» را به منظور توسعه همکاری دیپلماتیک، تجاری و امنیتی آغاز کنند. اسرائیل و امارات در کنار آمریکا نگرش مشابهی در مورد فرصت‌های منطقه و همچنین تعهد مشترکی به ارتقای ثبات از طریق همکاری دیپلماتیک، افزایش ادغام اقتصادی و هماهنگی‌های امنیتی نزدیک‌تر دارند."
اسرائیل در برابر توافقنامه صلح با امارات، طرح الحاق کرانه باختری و دشت اردن را متوقف کرد.این درحالی است که اول اینکه اجرای این طرح را فقط به تعویق انداخته اند. مسئله دیگر آن است که مشکل اصلی اشغالگری و نه الحاق ؛کرانه باختری و دشت اردن در واقع هم اکنون هم در اشغال اسرائیل است.

ب) بازتاب های این توافق
  
1. آمریکا

-دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا با تاریخی خواندن توافق امارات و اسراییل از نتانیاهو و بن زاید تشکر کرد. وی گفت: این توافق مهمترین دستاوردی است که در ۲۵ سال اخیر به دست آمده و چه بسا شاهد اتفاقات دیگری در آینده باشیم.

-برایان هوک نماینده سابق آمریکا در امور ایران گفت: صلح میان اعراب و اسرائیلی‌ها بدترین کابوس ایران است. هیچ‌کس بیشتر از ایران برای تشدید درگیری‌ها میان اعراب و اسرائیل تلاش نکرده است.
-مایک پامپئو وزیر خارجه آمریکا این توافق را «گامی بزرگ و رو به جلو در مسیر صحیح» توصیف کرد.

2. جمهوری اسلامی ایران 

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در این بیانیه‌ ضمن محکومیت شدید برقراری روابط دیپلماتیک میان امارات عربی متحده و رژیم صهیونیستی، این اقدام را یک حماقت راهبردی از سوی ابوظبی و تل آویو دانست که بدون تردید حاصل آن تقویت محور مقاومت در منطقه خواهد بود.

3. سازمان ملل 

سازمان ملل متحد در پیامی اعلام کرد از هر طرحی که به تقویت صلح و امنیت در منطقه بینجامد استقبال می کنیم.

4.کشورهای اروپایی – اسیایی

-بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس نیز گفت از تعلیق طرح الحاق اراضی فلسطینی استقبال میکنیم که باعث "خاورمیانه ای امن تر" می شود.

-وزارت خارجه ترکیه با انتقاد شدید از توافق صلح میان ابوظبی با تل آویو، اعلام کرد تاریخ امارات را به خاطر این مسئله نخواهد بخشید.

5. کشورهای عربی 

- عبدالفتاح سیسی رییس جمهور مصر با استقبال از این توافق آنرا گامی در مسیر برقراری صلح در خاورمیانه خواند.

- ابویوسف طاها رمان نویس و نویسنده اهل مراکش پس از اعلام توافق عادی سازی روابط امارات با رژیم صهیونیستی، انصراف خود را از نامزدی جایزه کتاب شیخ زاید که به گفته او با شرم عادی سازی روابط با اسرائیل لکه دار شده است، اعلام کرد.

- انصارالله یمن گفت:" وافق اسرائیل و امارات خیانتی به مسئله فلسطین و شهدایش است و نشان می‌دهد جنگ‌هایی که امارات در آن شرکت می‌کند در راستای اجرای سیاست‌های آمریکاست. ما خواهان پایان تبادل تجاری با امارات و محکوم کردن توافق این کشور با اسرائیل از طریق بستن دفاتر واردات و صادرات خود در امارات به عنوان گام عملی برای جرم دانستن این خیانت هستیم."

- جنبش جهاد اسلامی فلسطین اعلام کرد: "عادی‌سازی در واقع تسلیم شدن و به زانو درآمدن است و واقعیت‌های این نزاع را تغییر نخواهد داد، بلکه باعث می‌شود که رژیم اشغالگر تروریستی‌تر شود.ما به شدت توافقی اعلام شده میان امارات متحده عربی و اسرائیل را محکوم می‌کنیم."

- سخنگوی حماس گفت: "اعلام این توافق به منزله پاداش مجانی امارات به اشغالگران برای جنایاتش علیه مردم فلسطین بود و این عادی‌سازی، همچون فرو کردن چاقو بر بدن آرمان فلسطین است و اشغالگران اسرائیلی را به ادامه دشمنی بیشتر در حق مردم فلسطین تشویق خواهد کرد."

ج) روند عادی سازی روابط امارات و رژیم صهیونیستی 

رابطه امارات و اسرائیل مساله جدیدی نبوده بلکه علنی شدن آن خبری شده است. جارد کوشنر داماد دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و مشاور کاخ سفید گفت مذاکرات برای عادی سازی روابط بین اسرائیل و امارات عربی متحده از لحظه شروع، یک سال و نیم طول کشید.در این مذاکرات رئیس موساد و یک تاجر یهودی نقش زیادی داشته اند. در اینجا به مهمترین اقدامات امارات برای عادی سازی با رژیم صهیونیستی می پردازیم: 

-امارات از سال‌های ۲۰۱۰ به بعد روابط اقتصادی خود با اسرائیل را به شکل متفاوتی شروع کرد. اگر قبل از آن گاهی هر چند کوتاه به خاطر حملات و تندروی‌های اسرائیل در غزه ،روابط تجاری و غیر رسمی خود با این رژیم را قطع می‌کرد، اما در سال‌های اخیر رویکرد بی‌تفاوت‌تری نسبت به فلسطین در پیش گرفت و در چرخشی آشکار در سال ۲۰۱۴ عبدالله بن زاید، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی با همتای اسرائیلی خود در فرانسه ملاقات کرد و برای تأمین مالی اسرائیل در جنگ غزه پیشنهاد کمک کرد. قبل از آن نیز  وی با نتانیاهو در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در سال۲۰۱۲ دیدار داشت.

-در خرداد 1399 یوسف العتیبه سفیر امارات در واشینگتن در مقاله ای برای روزنامه صهیونیستی یدیعوت آحارانوت نوشت :
"یا الحاق یا عادی‌سازی. اسرائیل و امارات ارتش‌هایی قدرتمند در منطقه و نگرانی مشترکی در مقابله با «تروریسم و تجاوز» دارند. امارات و اسرائیل روابط طولانی و عمیقی با آمریکا دارند. امارات و اسرائیل می‌توانستند همکاری امنیتی نزدیک‌تر و فعال‌تری داشته باشند و کارهای بیشتری انجام دهند چراکه اقتصادی پیشرفته‌تر در منطقه دارند. امارات می‌توانست گذرگاهی باشد که اسرائیل را به منطقه و جهان وصل کند."  

-ارسال ۲ هواپیمای اماراتی به بهانه رساندن کمک‌های بشر دوستانه به دست فلسطینی‌ها و فرود آمدن این هواپیماها در فرودگاه بن گوریون در سال 1399

-دعوت از رژیم صهیونیستی برای شرکت در نمایشگاه بین المللی اکسپو دبی در سال 1398 

-میزبانی امارات از وزیر فرهنگ رژیم صهیونیستی  و شرکت صهیونیست ها در همایش های مختلف در امارات

- ایجاد کنیسه‌ برای یهودیان در دبی 

د) دلایل عادی سازی امارات با رژیم صهیویستی:

1. علنی شدن عادی سازی روابط امارات و اسرائیل در این مقطع زمانی با هدف رو کردن برگه برنده برای انتخابات آتی ریاست جمهوری آمریکا است. برای ترامپ که در سیاست خارجی خود در قبال ایران، چین و کره شمالی دستاوردی نداشته این توافق اهمیت ویژه ای خواهد داشت. او در مناظرات انتخاباتی استفاده تبلیغاتی از این توافق خواهد کرد. حال ترامپ با این توافق با یک تیر چند نشان زده است. یکی کمک به نتانیاهو برای تحکیم جایگاه متزلزل خود در ساختار قدرت اسرائیل و دیگری جلب آرای یهودیان آمریکا. یهودیانی که معمولاً به دموکراتها رأی می‌دهند و «بایدن» هم از حیث استخدام یهودیان افراطی از همین ابتدای کار چیزی کم نگذاشته است که «بلینکن» مشاور وی از این جمله است.

2. برای امارات و عربستان هم این توافق چند کارکرد دارد. از طرفی این توافق نگرانی‌های آنها در خصوص «آمریکای بدون ترامپ» را رفع خواهد کرد. به این معنا که با وارد شدن اسرائیل در مناسبات امنیتی و نظامی و سیاسی با امارات، دولتهای آمریکا نمی‌توانند مانند ترامپ در خصوص فروش امنیت آنها را تحقیر کنند.فراموش نکنیم که ترامپ حاضر نشده بود به خاطر حمله به آرامکو به درخواست عربستان برای حمله به ایران گوش فرا دهد و پیش از آن نیز گفته بود اگر آمریکا نباشد کشورهایی مثل عربستان دو هفته هم دوام نمی‌آورند.سلف او «اوباما» نیز حاضر نشده بود با اعضای شورای همکاری خلیج فارس پیمان دفاع مشترک امضا کند و «حمله به یک عضو شورا را به معنای حمله به آمریکا» تلقی کند.حال توافق امارات و اسرائیل می‌تواند از هراس ابوظبی و ریاض برای فردای بدون ترامپ بکاهد و اسرائیل را بیشتر درگیر مناسبات دوجانبه و منطقه‌ای کند. 

3. بحث «چرخش به شرق» که از سوی اوباما مطرح شد و به معنای خروج آمریکا از منطقه خاورمیانه و به ویژه خلیج فارس بود در دوره ترامپ نیز مطرح و دنبال شده است. حال با خروج آمریکا از منطقه، کشورهایی چون امارات و عربستان عامل اسرائیل را وارد منطقه می‌کنند تا این خلا را پر کنند و موازنه قوای منطقه‌ای را به نفع خود حفظ کنند.

4. عربستان نمی‌خواهد خود را اولین کشور آغازکننده روابط با اسرائیل نشان بدهد وبرای قبح زدایی امارات شریک استراتژیک خود را پیشگام کرده است. امارات و عربستان حلقه‌ای از زنجیر پروژه صهیونیسم در منطقه هستند.

5. رئیس جمهور آمریکا طرحی که جرد کوشنر، دامادش در ژانویه رونمایی کرد و قرار بود طبق آن کرانه باختری توسط اسرائیل اشغال شود را کنار گذاشت و در عوض از ایجاد روابط دیپلماتیک میان اسرائیل و امارات حمایت کرد.

ه) پیامدهای عادیسازی روابط امارات و اسرائیل بر امنیت ایران

- بازآفرینی ایران هراسی و افزایش تهدیدها علیه ایران

-تقویت احتمال حمله نظامی به متحدان منطقهای ایران

-شکلگیری بلوک جدیدی در خاورمیانه

-تقویت قدرت نرم ایران در جهان اسلام

نتیجه 

1.در پی عادی سازی روابط امارات و رژیم صهیونیستی ، تغییرات ژئوپلتیکی در نظم منطقه ای رخ خواهد داد و عملا اسرائیل به حوزه خلیج فارس ورود خواهد کرد. در 2019 تل‌آویو آمادگی خود را برای عضویت در ائتلاف نظامی آمریکا برای آن‌چه تامین امنیت کشتیرانی در خلیج‌فارس خوانده می‌شود، اعلام کرده بود.

2.این اقدام امارات می تواند در رسمیت بخشیدن روابط کشورهایی مثل عمان و بحرین با اسرائیل تسهیل ببخشد و انها نیز به تبعیت از امارات روابط خود را با رژیم صهیونیستی علنی کنند. و به قول تاجر صهیونیستی- امریکایی بازی با گلوله برفی شروع شده است. 

3. متضرر اصلی این توافق مردم مظلوم فلسطین است که حقوق و منافع آنها نادیده گرفته شده است. 

4. با این علنی شدن این توافق، امارات هم در تیررس گروههای مقاومت خواهد بود. بر این اساس امارات آسیب پذیری بیشتری خواهد داشت. حضور اسرائیل در این کشور نیز بر حساسیت‌های گروههای مقاومت خواهد افزود و احتمال تشدید فعالیت آنها علیه نیروهای اشغالگر خارجی در منطقه را تشدید خواهد کرد.

5. در حالی که امارات با این رژیم توافقنامه صلح امضا کرد. ایران و حزب الله محبوبیت زیادی به دست می‌آورند، زیرا حزب الله توانست جنگ علیه اسرائیل را برنده شود. 

6. این توافق از سوی تشکیلات خودگردان فلسطین نیز به معامله‌ای «ننگین» تعبیر شده است. تشکیلات خودگردان در خصوص معامله قرن نیز رشته‌های سازشکارانه خود در سالهای گذشته را نیز نقش بر آب دیده بود و به گروههای مقاومت نزدیک شده بود و با توافق امارات و اسرائیل بیش از پیش بر اشتباه بودن سیاستهای خود پی خواهد برد. به هر روی این تشکیلات هم شاید ترجیح دهد بر نقش مهمی که آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی بر عهده این تشکلات در کرانه باختری و آزادسازی قدس می‌خواند عمل کند.