تولیدکنندگان «شِیل»، عامل اصلی بی ثباتی بازار جهانی نفت

نویسنده: مایک ویتنی

دیپلماسی ایرانی: جنگ نفتی روسیه و عربستان سعودی یک مساله ساخته و پرداخته رسانه هاست. هیچ نشانه ای دال بر حقیقی بودن آن وجود ندارد. درست است که در جلسه اوپک در اوایل ماه مارس تنش هایی ایجاد شد که به افزایش تولید و افت قیمت انجامید. اما عربستان سعودی در استراتژی کاهش قیمت نفت تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا را هدف گرفته بود و نه روسیه را. و البته نه به دلایلی که در رسانه ها درباره این اتفاقات خوانده اید.

سعودی ها نمی خواهند به صنعت نفت شیل آمریکا آسیب بزنند، بلکه تنها سعی دارند در مواجهه با نیاز به اقدام در حمایت از قیمت، آنها را به بازی مطابق قوانین ترغیب کنند. شاید اندکی عجیب به نظر برسد، اما واقعیت دارد. تولید کنندگان نفت ایالات متحده را نمی توانند «بازیکنان تیمی» دانست؛ آنها با تولیدکنندگان خارجی همکاری نمی کنند، حاضر نیستند هزینه های کاهش تقاضا را بپردازند و هرگز در حمایت از قیمت ها کاری انجام نمی دهند. آنها به هیچ کسی غیر از خودشان اهمیت نمی دهند.

در همین حال، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، می خواهند که تولید کنندگان آمریکایی درد کاهش تولید نفت برای حفظ ثبات در قیمت را تجربه کنند و در آن سهیم شوند. این یک درخواست کاملا منطقی است. «اویل پرایس» در توضیح تحولات اخیر نوشته: 
«پس از آنکه رویترز گزارش داد عربستان سعودی، روسیه و تولید کنندگان نفتی (اوپک) در صورت همکاری تولیدکنندگان در ایالات متحده و دیگران با کاهش تولید برای احیای قیمت نفت که در پی شیوع ویروس کرونا به شدت افت کرده، امیدها به بالا رفتن مجدد قیمت نفت افزایش یافت. با این حال، ایالات متحده اعلام کرده که بدون اقدام دولت هم تولیدات نفتی این کشور سیر نزولی داشته و کاخ سفید قصد مداخله در بازارهای خصوصی را ندارد. این به طور قطع پاسخ قانع کننده ای به «اوپک پلاس» و به ویژه روسیه نبوده است.»

درخواست پوتین منطقی و عادلانه است. اگر همه تولیدکنندگان نفتی برای احیای قیمت مجبور به کاهش عرضه هستند، تولیدکنندگان آمریکایی نیز باید عرضه را کاهش دهند؛ اما آنها نمی خواهند در این درد سهیم شوند و به دنبال ساده ترین راه برون رفت از مشکل هستند: آنها می خواهند کاهش تولیدات ناشی از کاهش تقاضا در میانه شیوع کرونا از سوی دیگر تولیدکنندگان به عنوان «کاهش تولید» پذیرفته شود. پوتین صرفا ثبات قیمت را می خواهد. ترجیحش این است که قیمت روی حدود بشکه ای 45 دلار ثابت شود؛ البته احتمال اینکه این اتفاق در آینده نزدیک رخ دهد، اندک است. کاهش تقاضا به دلیل شیوع کرونا و عرضه بیش از اندازه به دلیل اینکه سعودی ها بازار را سیراب کرده اند، سبب شده که قیمت نفت در آینده قابل پیش بینی پایین باقی بماند. با این حال، پوتین می داند که سعودی ها با عرضه بیش اندازه روسیه را هدف نگرفته اند و سعی دارند تولیدکنندگان آمریکایی را به کاهش تولید ترغیب کنند. سایمون واتکینز، کارشناس نفت، در «اویل پرایس» نوشته:

«عربستان به طور مداوم از خود انعطاف نشان داده و سعی کرده از طریق توافق های مختلف در اوپک و اوپک پلاس قیمت نفت را بالا نگه دارد و این مساله سبب شده تولیدکنندگان شیل آمریکا نسبت به سعودی ها پول بیشتری به دست آورند چون آنها به سهمیه های تولیدی اوپک محدود نبودند و می توانستند خلاء ایجاد شده توسط تولیدکنندگان اوپک را پر کنند.»

این همان چیزی است که رسانه ها به آن هیچ اشاره ای نمی کنند: تولیدکنندگان آمریکایی نفت که در هیچ تلاش جمعی برای تثبیت قیمت ها شرکت ندارند، از سهمیه بندی ها در اوپک برای پر کردن جیب خودشان استفاده می کنند. تولیدکنندگان آمریکایی دریافته اند چطور می توانند سیستم را بازی دهند و سود کنند. جای تعجب ندارد که سعودی ها به ستوه آمده اند. بدین ترتیب، مساله اصلا ارتباطی به روسیه نداشته است. ولیعهد سعودی از نحوه بازی تولیدکنندگان شیل ناراضی بود و تصمیم گرفت با سیراب کردن بازار به این مساله واکنش نشان دهد.

نکته جالب این است که به محض اینکه سعودی ها تصمیم گرفتند در مقابل تولیدکنندگان آمریکایی بایستند، همه آنها دست به دامان ترامپ شدند. دلیل تماس های واشنگتن با مسکو و ریاض در تلاش برای دستیابی به توافق همین بود. شایان ذکر است که تولیدکنندگان نفت شیل در گذشته هم با ساز مخالف زدن بازار را بر هم زده بودند. «گاردین» در سال 2014 نوشت:

«قیمت نفت خام که در سراسر تابستان بشکه ای بیش از 110 دلار بود، ناگهان سقوط کرد. در سه ماه گذشته قیمت نفت حدود 25درصد کاهش یافته است. می توانید به این مساله فکر کنید که باراک اوباما شرایط موجود در جهان را چگونه می بیند. او می خواهد از ایران در برنامه هسته ای امتیاز بگیرد. می خواهد پوتین در شرق اوکراین عقب نشینی کند وپس از تجربیات اخیر در عراق و افغانستان، هیچ تمایلی به اعزام نیرو به منطقه ندارد. در نتیجه، واشنگتن با کمک متحدان خود در ریاض قیمت نفت را با رضه بیش از اندازه در بازار، پایین می آورد. از آنجا که روس ها و ایرانی ها به شدت به صادرات نفت وابسته هستند، احتمالا شرایط ایالات متحده در مقابله با آنها تسهیل خواهد شد...»

ایالات متحده در گذشته نشان داده که همواره برای دستیابی به اهداف ژئوپلیتیکی خود آمادگی بازی کردن «کارت نفت» را دارد. اما این مرتبه، عربستان سعودی از رویکرد آمریکا خسته شده و به نظر می رسد سیراب کردن بازار جهانی نفت راهی بوده که محمد بن سلمان برای تخلیه خشم خود برگزیده است. ترامپ این موضوع را درک می کند، اما همچنین می داند که حرف آخر را خودش می زند. به همین دلیل هم بود که به سعودی ها یادآوری کرد سیستم چگونه کار می کند: واشنگتن دستور می دهد و ریاض اجرا می کند. در حقیقت، همین حالا هم ولیعهد سعودی در جهت کاهش تولید اقدام کرده و مطابق دستورات ترامپ پیش رفته است چون می داند که اگر سرپیچی کند، عاقبتش همانند صدام حسین یا معمر قذافی خواهد شد.

در همین حال، تولید کنندگان نفت شیل آمریکا هم مجبور به کاهش تولیدات خود نشدند چرا که به نوشته «نیویورک تایمز»، ظاهرا دولت ترامپ هیچ گونه تعهد رسمی درباره کاهش تولیدات نفت شیل نداده است. یعنی، همه تولیدات خود را کاهش می دهند و پایین آمدن درآمدهای خود را می پذیرند به استثنای تولیدکنندگان آمریکایی!

منبع: یو ان زد / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34