ضرر کشورهای عربی از هر گونه افزایش تنش میان تهران و واشنگتن

نویسنده: کریستن فونتنروز (Kirsten Fontenrose)

دیپلماسی ایرانی: با افزایش حملات نیروهای نیابتی ایران علیه مواضع آمریکا و متحدانش در خاورمیانه دو راه بیشتر پیش پای آمریکا نیست: جنگ با ایران یا خروج تحقیرآمیز از عراق برای حفاظت از نیروهای آمریکایی؛ مگر اینکه شاهد کاهش تنش ها باشیم. خروج از عراق به معنی کنترل ایران بر تمام مسیرها تا دریای مدیترانه است.

سازمان همکاری خلیج فارس می تواند در اینجا در نقش یک قهرمان ظاهر شود و بدون اینکه آسیبی به وجهه هر یک از دو طرف درگیر وارد شود، برای کاهش تنش ها تلاش کند.

با ترکیب جدید اعضای مجلس ایران و حضور تندروها، بعید است که حسن روحانی تا پایان دوره ریاست جموری اش به پای میز گفت وگو بیاید. تقریبا می توان مطمئن بود که ایرانی ها تا پایان این دور از ریاست جمهوری آمریکا به گزینه گفت وگو فکر نمی کنند و تنش بین دو کشور تا ماه نوامبر ادامه خواهد یافت.

جهان با بحران کرونا از مسائل سیاسی منحرف شده است و ویروس کرونا رهبران جهان را به توجه بیشتر به مسائل داخلی و مردمان خود فرا می خواند. در میانه این بحران اما تنش بین ایران و ایالات متحده در حال شدت گرفتن است.

تندورهای ایرانی مجلس راه را برای حضور یک رئیس جمهوری تندرو در انتخابات آتی هموار می کنند. روایت آنها از ایرانِ محاصره شده از هر سو این است که حضور ایالات متحده در کشورهای هم مرز با ایران یک تهدید است. گستاخی های روزافزون اسرائیل یک تهدید است. ترورویسم سنی یک تهدید است. بنابر این، هوشیاری و دفاع باید افزایش یابد.

پیامد روی کار آمدن یک رئیس جمهور تندرو و یک مجلس تندرو، مقابله با فشارهای بین المللی برای تغییر رفتار است، چرا که هیچ امتیازی در کار نیست. چنین ترکیبی فاصله با طرح رئیس جمهور مکرون را بیشتر و بیشتر می کند.

اعتراضات اخیر در ایران که قلب حکومت را نشانه گرفته بود نتوانست احتمال حملات آتی ایرانی ها را کاهش دهد. وقتی فشار حداکثری کار می کند نباید انتظار تغییر واقعیت های سیاسی را داشته باشید. استمرار تحریم ها در جهت منافع تندروها عمل می کند و آنها روایت خودشان را تلقین می کنند که ایران تحت محاصره است و باید موضع تهاجمی در پیش گرفت. گفت وگو با آمریکا بی فایده است و ایران از همه طرف تهدید می شود.

 طرح امانوئل مکرون با شکست مواجه شد، چرا که رهبران ایران و آمریکا هیچ یک از شروط خود کوتاه نیامدند. طرف سوم یعنی همان همسایگان ایران در خلیج فارس، باید وارد میدان شوند. بدین ترتیب می توانند در میز گفت وگوی ایران و ایالات متحده یک صندلی را به خود اختصاص دهند. یک الگوی ممکن می تواند از این قرار باشد: تلاش عربستان و امارات برای ایجاد یک توافق عدم تجاوز متقابل بین ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس برای کاهش میزان تنش در خاورمیانه. این طرح می تواند از آنها در برابر حملات احتمالی محافظت کند و فشارها را از سوی ایالات متحده بردارد. کانال های پشت پرده ایران و امارات متحده و همکاری های عمان، قطر و کویت می توانند راهگشا باشد. دونالد ترامپ می تواند این توافق را یک پیروزی برای ایالات متحده معرفی کند که شایسته اقدامات اعتمادساز و تنش زدایی متناسبی از سوی ایالات متحده است. ترامپ می تواند برخی از تحریم های نمادین ایران را برداشته یا نیروهای امریکایی در عراق را به خانه بازگرداند.

این اقدام ترامپ می تواند مطابق با خواست ایران در کاهش حضور ایالات متحده در منطقه باشد و فضا را برای برداشتن گام های تنش زدای دیگری از سوی ایران هموار کند. مثل متوقف کردن ارسال سلاح به حوثی ها، این چرخه عمل و عکس العمل ادامه خواهد یافت و به کاهش تنش ها منجر خواهد شد.

در پاییز گذشته ایران پیشنهاد صلح هرمز را به همسایگان داد. این طرح به همسایگان اطمینان می داد که به زیرساخت ها یا اهداف آنها حمله نخواهد شد و در عوض تمرکز ایران بر اهداف آمریکایی است. این طرح به نفع ایالات متحده نبود، چون خروج ایالات متحده از منطقه را رقم می زد.

راه حل بهتر این است که اعضای شورای همکاری خلیج فارس مانند ایده سازمان همکاری در اروپا، به سمت توافقی در جهت اتخاذ اقداماتی مشخص برای کنترل اسلحه و امنیت انرژی حرکت کنند و در عین حال حق حاکمیت هر کشور برای میزبانی از شرکای خارجی را بپذیرند.

پیمان عدم تجاوز متقابل در خلیج فارس که با کاهش تحریم ها یا کاهش نیرو در خلیج فارس همراه است باید بین ایالات متحده و عربستان و امارات – کشورهایی که در صورت عدم تحقق این توافق بیشترین ضرر را می کنند – به بحث گذاشته شود.

دولت آمریکا نباید فشار ناشی از حفظ سطح بالای نیروی آمریکایی در خاورمیانه را تحمل کند. کشورهای خلیج فارس در کانال های پشتی با تهران در مورد امنیت خودشان به توافق می رسند و در اینجا فقط جان سربازان آمریکایی است که بی ارزش است.

منبع: شورای آتلانتیک / تحریریه دیپلماسی ایرانی