کردها بار دیگر طعم خیانت آمریکا را چشیدند

دیپلماسی ایرانی: حمله جدید ترکیه در شمال سوریه می تواند یک مرتبه دیگر نقشه درگیری ها در این کشور جنگ زده را تغییر دهد و جدای از افزایش نفوذ ترکیه در مناطق مرزی مشترک، ضربه ای سهمگین به نیروهای کرد وارد آورد. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، بار دیگر متحدان اصلی نیروهای آمریکایی در جنگ علیه داعش را رها و صرفا به گفتن اینکه شرایط را زیر نظر دارد، اکتفا کرده است. ترکیه اعلام کرده هدفش از این حمله پاکسازی تروریست ها از منطقه و هموار کردن مسیر برای ایجاد منطقه حائل در شمال سوریه بوده، اما شکی نیست که در این میان کردهای سوریه هم هدف حملات قرار خواهند گرفت چرا که ترکیه آنها را متحدان پ.ک.ک و دشمن خود می داند. از سال 2016 تا کنون، این سومین حمله ترکیه به شمال سوریه به شمار می رود که با هدف اصلی محدودسازی قدرت کردها در منطقه صورت گرفته است.

در حقیقت، ترکیه از مدت ها پیش به دنبال ایجاد یک منطقه حائل در مرز مشترک با سوریه بود و حتی ایالات متحده را به ایجاد «محدوده امن» به وسعت 32 کیلومتر در اراضی سوریه ترغیب کرده و بارها هشدار داده بود که حتی اگر لازم باشد، به صورت یکجانبه در این زمینه اقدام خواهد کرد. دولت رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، به دنبال آن است فضایی در مرزهای سوریه ایجاد کند و امکان استقرار 2 میلیون پناهجوی سوری که در حال حاضر در ترکیه هستند را در آنجا فراهم آورد. او اخیرا درباره پیشروی بیشتر در اراضی سوری تا شهرهای دیرالزور و رقه سخن گفته تا ظاهرا از این طریق، فضای بیشتری برای بازگشت پناهجویان به کشورشان فراهم کند.

در همین حال، نیروهای دموکراتیک سوریه تحت رهبری کردها در سال های گذشته و به ویژه پس از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال 2011 کنترل بیشتری بر شمال و شرق سوریه به دست آورده اند. این نیروها که در جنگ علیه داعش به نوعی شریک ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده به شمار می رفتند، می توانند تنها برنده در جنگ داخلی سوریه به شمار روند چرا که توانسته اند ارگان های حکومتی مختص خود را ایجاد و برای به دست آوردن خودمختاری و نه استقلال، تلاش کنند. اما همه دستاوردهای نیروهای کرد می تواند تحت تاثیر پیشروی نظامی ترکیه قرار بگیرد. شورای دموکراتیک سوریه هشدار داده که حمله نظامی ترکیه به موج جدیدی از آوارگی ها خواهد انجامید.

سال گذشته که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، از تصمیم خود برای خارج کردن نیروهای آمریکایی از سوریه سخن گفت، کردها عواقب اولین خیانت شریک خود در صحنه جنگ را متحمل شدند. در پی نگرانی از یک فاجعه تمام عیار، هنوز هم شماری از نیروهای آمریکایی در شمال شرقی و شرق سوریه باقی مانده اند، اما عقب نشینی کامل نیروهای آمریکایی یک منطقه خلاء ایجاد خواهد کرد که در برابر پیشروی ترکیه و احیای داعش آسیب پذیر خواهد بود. احتمال تلاش های ایران و روسیه برای کنترل بر این مناطق هم وجود دارد. کردها با نگرانی از همین چشم انداز مسیر مذاکره با دولت بشار اسد را در پیش گرفتند و با استقرار نیروهای سوریه و روسیه در مرز موافقت کردند. مذاکرات به نتیجه نرسیدند، اما احتمال پیشبرد جدی تر آنها در صورت عقب نشینی بیشتر نیروهای آمریکایی از منطقه وجود دارد.

یک مقام ارشد وزارت امور خارجه ایالات متحده برنامه ترکیه برای استقرار 2 میلیون پناهجوی سوری در منطقه حائل را دیوانگی محض توصیف کرده است. اما ترامپ به عقب نشینی نیروهای آمریکایی از این منطقه پیش از آغاز عملیات ترکیه دستور داده و به نگرانی ها درباره هموار شدن مسیر برای حمله نیروهای ترکیه به کردها دامن زده است. متحدان غربی ترکیه هم تا کنون از برنامه های این کشور در ادامه حمله در شمال سوریه به طور آشکار حمایت نکرده اند. اما واقعیت این است که هیچ یک اقدام جدی در برابر این برنامه ترکیه انجام ندادند. ظاهرا تنها نگرانی غرب این است که استقرار سنی های عرب عمدتا سوری در منطقه شمال شرقی با اکثریت جمعیت کرد، ماهیت جمعیت شناسی منطقه را برای همیشه تغییر دهد. اما نگران کننده ترین نتیجه احتمالی این حمله همچنان فراهم آمدن فرصتی برای احیای داعش در نتیجه آشفتگی در مناطق شمال و شمال شرقی سوریه است.

جدای از کردها، دولت بشار اسد هم ممکن است از این حمله ترکیه متحمل آسیب جدی شود. اگرچه دولت سوریه کنترل چندانی بر منطقه ندارد، اما حمله ترکیه به این معنا خواهد بود که کنترل منطقه از دست نیروهای غیرخصمانه به دست ترکیه و شورشی هایی که به دنبال برانداختن اسد بودند، خواهد افتاد. دمشق از دیرباز به آنکارا به عنوان یک قدرت اشغالگر می نگریسته است. به رغم بی نتیجه ماندن مذاکرات پیشین کردها با دولت بشار اسد، اکنون می تواند بهترین زمان تمایل به توافق برای هر دو طرف معامله باشد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/34