اعمال فشار بدون دیپلماسی جواب نمی دهد

نویسندگان: ویلیام جی. برنز و جیک سولیوان

دیپلماسی ایرانی: یک سال از خروج یکجانبه دولت ترامپ از توافق هسته ای ایران می گذرد و رئیس جمهوری کمپین خطرناک و نامطمئن «اعمال فشار حداکثری» خود را تشدید کرده است. او سعی دارد این رویکرد خود را نوعی دیپلماسی اعمال فشار معرفی کند که ظاهرا هدف از آن مذاکره بر سر «توافقی بهتر» است. اما تا این لحظه استراتژی او اعمال فشار صرف و بدون دیپلماسی بوده است. تحریم های شدیدالحن او، لفاظی های مقامات ارشد دولت او و نبود تعامل مستقیم با تهران عملا از این مساله حکایت دارند که او هدف دیگری را دنبال می کند: وادار کردن ایران به تسلیم یا براندازی نظام ایران.

اما تجربه نشان داده است که هیچ یک از این اهداف نمی توانند واقع گرایانه باشند. در عین حال، دو دسته مخاطره وجود دارد که بزرگ و بزرگ تر می شود.

اولین مخاطره به یک درگیری خشونت آمیز، خواسته یا ناخواسته، مربوط می شود. در چند روز گذشته ایالات متحده از اعزام ناو هواپیمابر به منطقه خلیج فارس ظاهرا در واکنش به تهدید ایران برای نیروهای آمریکایی خبر داد. همچنین گزارش هایی درباره حملات به کشتی ها و زیرساخت های نفتی در منطقه منتشر شدند. با توجه به اینکه نیروهای آمریکایی و نیروهای تحت حمایت ایران در سراسر عراق، سوریه و خلیج فارس فعالیت می کنند، نبود ارتباط مستقیم بین واشنگتن و تهران می توانند به قضاوت اشتباه یا سوء تفاهم درباره اقدامات دیگری منجر شود.

مشاوران تندرو ترامپ در واشنگتن و محافظه کاران در تهران به راحتی می توانند به تشدید کنندگان بحران تا سر حد درگیری تبدیل شوند. حتی تفکر اینکه درگیری اجتناب ناپذیر است، خود می تواند تحریک کننده باشد. و اگر ایران به کل از توافق هسته ای خارج شود، احتمال وقوع جنگ بیشتر می شود.

احتمال درگیری خود با یک سری آسیب های جانبی همراه است. اختلافات ما با متحدان اروپایی مان در نتیجه خارج شدن از توافق هسته ای، کمپین اعمال فشار بر ایران و اقدامات تحریک کننده مان شدید و شدیدتر می شود. ما همچنین کارکرد تحریم های اقتصادی را با یکجانبه گرایی بی محابا به نابودی می کشانیم. حتی نزدیک ترین شرکای ما هم در تلاش هستند تا ارتباط خود را با نظام مالی آمریکا کاهش دهند تا در برابر اعمال فشارهای اقتصادی ایالات متحده مصون بمانند.

ما پیشتر شاهد عملکرد موفقیت آمیز دیپلماسی اعمال فشار بر ایران بوده ایم؛ رویکرد کنونی جواب نمی دهد.

ما دو نفر از مذاکره کنندگانی هستیم که هدایت گفت و گوهای پنهانی دو جانبه با ایران که مسیر را برای حصول توافق هسته ای بین این کشور و گروه موسوم به پنج به علاوه یک هموار ساخت، بر عهده داشتیم. ایالات متحده برای کشاندن ایران به میز مذاکره فشارهای گسترده بین المللی ایجاد کرد؛ اهرم سیاسی متشکل از جامعه بین المللی که برای جلوگیری از توسعه سلاح هسته ای ایران، متحد عمل می کرد. اهرم نظامی متشکل از تهدید معتبر استفاده از ارتش و اهرم اقتصادی متشکل از تحریم های اقتصادی که نهایتا به کاهش 50 درصدی صادرات نفتی ایران و ارزش پول این کشور انجامیدند هم بودند.

این فشارها شرط لازم بودند، اما شرط کافی نبودند چراکه اعمال فشار نمی تواند هدف باشد. این اعمال فشارها یک هدف واقع گرایانه داشتند: یک برنامه هسته ای غیرنظامی به شدت محدود و تحت نظارت دقیق بین المللی و همچنین تمایل به برقراری ارتباط مستقیم با ایرانی ها که در پی چندین ماه مذاکرات دشوار پیگیری شدند.

اکنون بیشتر از یک سال از اعمال فشارهای دولت ترامپ علیه ایران می گذرد و هیچ نشانه ای دال بر تسلیم ایران یا تضعیف نظام این کشور مشاهده نمی شود و با توجه به مخاطرات پیش رو، زمان آن رسیده که دیپلماسی مجددا جدی گرفته شود و این به معنی آن است که دولت ترامپ باید از تکرار خواسته ای که امکان ندارد طرف مقابل بپذیرد، عقب نشینی کند. بهترین راه پیش روی واشنگتن این است که به صورت خصوصی نشان دهد خواسته هایش از تهران مطلق نیستند و می تواند رویکردی واقع گرایانه تر درباره مسائل هسته ای داشته باشد. این اقدام می تواند با تمدید مدت زمان توافق هسته ای آغاز شود و درک اینکه تسهیل بیشتر تحریم ها برای ترغیب ایران به پذیرش پیشنهادها ضروری است. از جمله اقدامات می تواند مذاکرات پنهانی درباره آمریکایی های زندانی در ایران، درک برنامه موشکی ایران و تلاش برای گفت و گو درباره جنگ ها در افغانستان و یمن باشد که ایران می تواند در حل و فصل آنها ایفای نقش کند.

برقراری ارتباط با ایرانی ها به معنای پاداش در برابر یک رفتار بد نیست و نباید هم در این توهم به سر ببریم که آنها به همه نگرانی های ما پاسخ خواهند داد. اما دیپلماسی بهترین راه آزمودن تمایلات و تعریف حوزه ممکن ها و غیرممکن هاست و همچنین می تواند آسیب های ناشی از رویکرد یکجانبه ما که شراکت های بین المللی مان را به خطر انداخته است، تا اندازه ای جبران کند.

دیپلماسی اعمال فشار زمانی که هر دو عنصر در این رویکرد یعنی فشار و هدف به خوبی برنامه ریزی شده باشند، می تواند جواب دهد. اما از سوی دیگر، اعمال فشار بدون دیپلماسی می تواند به آشوبی فاجعه آمیز در خاورمیانه بینجامد.

منبع: آتلانتیک / مترجم: طلا تسلیمی