تولیدکنندگان نفت برای کاهش قیمت‌ ها آماده می ‌شوند

دیپلماسی ایرانی: با ورود به سال 2019، تولیدکنندگان نفت این احساس را دارند که شرایط مشابه در بازار را قبلا دیده اند. به ویژه از ماه گذشته و در پی کاهش قیمت نفت برنت که یک شاخص جهانی است به کمتر از 50 دلار برای اولین مرتبه از ژوئن 2017 تاکنون، شک آنها به یقین تبدیل شد. به علاوه، برای دومین مرتبه در پنج سال گذشته، تولیدکنندگان مجبور شدند برای ایجاد ثبات در بازار سطح تولیدات را به میزان 1.2 میلیون بشکه در روز پایین بیاورند.
بازار نفت زیر فشار
روسیه، عربستان سعودی و دیگر اعضای اوپک احتمالا قربانی موفقیت خود در سال 2018 شده اند. ائتلاف اوپک پلاس که در آغاز 2017 تولیدات نفتی را کاهش دادند، در ماه ژوئن همان سال تصمیم گرفتند برخی از موانع تولید را حذف کنند. اما افزایش قیمت نفت سبب شد تولیدکنندگان در آمریکای شمالی یا همان دشمنان اوپک پلاس سرمایه‌گذاری برای تسریع تولیدات را افزایش دهند. در نتیجه این اتفاق، تولیدات نفت ایالات متحده در ماه اکتبر سال 2018 به رکورد 11.5 میلیون بشکه در روز رسید که در قیاس با سال پیش از آن حدود 2 میلیون بشکه در روز افزایش داشت.
رشد تولیدات نفتی ایالات متحده، افزایش تولیدات عربستان سعودی، لغو تحریم ها علیه ایران و اقتصاد جهانی تضعیف شده در نتیجه جنگ های تجاری ایالات متحده سبب شد بازار نفت مجددا با کاهش قیمت ها مواجه شود. اگرچه با تصمیم عربستان سعودی به کاهش تولیدات احتمال بالا رفتن مجدد قیمت ها وجود دارد، اما از حقیقت موجود نمی توان گذشت و آن عرضه بیش از تقاضا در بازار نفت است. باتوجه به شرایط موجود، انتظار می رود قیمت نفت در سال جاری میلادی بین بشکه ای 40 تا 75 دلار متغیر باشد.
تولیدکنندگان نفت خام در شش ماهه دم سال 2014 نیز با مشکل مشابهی مواجه شده بودند، اما مجبور نیستند این مرتبه هم همانند آن زمان به اصلاحات شدیدالحن اقتصادی روی آورند. بسیاری از این کشورها از همان زمان ابتکارعمل‌های بلندمدت به اجرا گذاشته‌اند تا مشکل کاهش بهای نفت را از ریشه حل کنند. اما همچنان سوال این است که سقوط قیمت‌ها در بازار نفت برای برخی کشورهای تولیدکننده چه مفهومی خواهد داشت؟
عقب‌نشینی عربستان سعودی
شاهزاده محمد بن سلمان در سال 2015 به کاهش قیمت نفت و کسری بودجه 97.9 میلیارد دلاری کشورش با وعده کاهش یارانه ها و اجرای سیاست های ریاضت اقتصادی پاسخ داد. ریاض همچنین در ماه آوریل سال 2016 طرح «چشم انداز 2030» را با هدف افزایش درآمدهای غیرنفتی دولت، تقویت بخش خصوصی و ایجاد تنوع در اقتصاد و کاهش وابستگی به صادرات نفتی، ارائه داد. اگرچه ریاض مجبور شد از برخی اهداف چشم انداز 2030 عقب نشینی کند، اما همچنان برای جذب سرمایه گذاری خارجی و آغاز به کار بخش خصوصی که هر دو در بطن طرح چشم انداز 2030 هستند، تلاش می کند.
قیمت پایین نفت ریاض را در زمینه انجام اصلاحات برای تحریک بخش خصوصی یا جذب سرمایه خارجی با مشکل مواجه می سازد. ریاض قصد داشت برای این هدف، بودجه سال 2019 را بالا ببندد و هزینه ها را 20 درصد افزایش دهد و بدین منظور به نفت بشکه ای 90 دلار نیاز داشت. حالا اگر سعودی ها بخواهند هزینه ها را به رغم قیمت پایین تر نفت ثابت نگه دارند، با افزایش قابل توجه بدهی ها مواجه خواهند شد.
دردسرهای ناتمام روسیه
برای روسیه هم کاهش قیمت نفت در سال های 2014 و 2015 مشکلات زیادی ایجاد کرد. کاهش قیمت نفت به همراه کاهش ارزش روبل در بازارهای جهانی نه تنها به افزایش هزینه های واردات روسیه انجامید، بلکه کرملین را به وام گیری بیشتر و خالی کردن ذخایر ارزی برای برطرف کردن خلاء های بودجه و همچنین تقویت صادرات غیرنفتی وا داشت. اما روسیه رویکرد هوشمندانه ای در برابر افزایش قیمت نفت اتخاذ و از اعمال بودجه انبساطی خودداری و درآمدهای ناشی از فروش نفت بالای 40 دلار را برای روزهای بارانی ذخیره کرد و در صدد کاهش کسری بودجه برآمد. با این حال، قیمت پایین نفت قطعا منجر به افزایش کسری بودجه روسیه می شود. 
کابوس وحشتناک ایران
شاید هیچ یک از کشورهای تولیدکننده نفت به اندازه ایران از قیمت پایین نفت آسیب نبیند. صادرات نفت ایران همین حالا هم در پی تصمیم ایالات متحده به اعمال مجدد تحریم ها حدود 1 میلیون بشکه در روز کاهش یافته است؛ اما پایین آمدن قیمت نفت مشکلات جمهوری اسلامی را تشدید می کند. دولت ترامپ 8 مشتری نفتی ایران را از تحریم ها معاف کرده و اجازه داده به طور موقت به خرید نفت از ایران ادامه بدهند. یکی از دلایل آمریکا برای این معافیت افزایش قیمت نفت در سال 2018 بود، اما اگر بازار همچنان با تولید مازاد مواجه باشد، انگاه واشنگتن برای تحت فشار گذاشتن تهران فضای بیشتری خواهد داشت.
برای ایران چشم انداز از دست دادن مشتری های نفتی نگران کننده تر از کاهش قیمت نفت است، به ویژه اینکه تاثیرات اقتصادی تحریم ها مشکلات سیاسی زیادی در داخل کشور ایجاد کرده. حسن روحانی رئیس جمهوری ایران 25 دسامبر برنامه بودجه سال آتی را ارائه کرده که در آن صادرات نفتی حدود 1 تا 1.5 میلیون بشکه در روز با قیمت 50 تا 54 دلار در نظر گرفته شده است. اما حتی اگر ایران بتواند این سطح از صادرات را حفظ کند، بازهم در پی کاهش چشمگیر صادرات نفتی و افزایش هزینه واردات به دلیل کاهش شدید ارزش ریال و همچنین تلاش های ایالات متحده برای محدود کردن دسترسی این کشور به دلار، با رکود اقتصادی مواجه خواهد شد. این مساله از نظر سیاسی موقعیت روحانی را به نفع محافظه کاران و اصول گرایان تضعیف خواهد کرد. با این حال، جمهوری اسلامی دست کم فعلا می تواند از فروپاشی اقتصادی ممانعت کند.

منبع: استرتفور / مترجم: طلا تسلیمی