جنگ ترامپ علیه سازمان تجارت جهانی

نویسنده: سایمون جانسون

دیپلماسی ایرانی: در نشست اخیر گروه 20 در آرژانتین دونالد ترامپ و شی جین پینگ با یکدیگر دیدار و درباره تجارت گفت و گو کردند. مذاکرات آنها نسبتا خوب پیش رفت، اما ترامپ همچنان به تهدیدهای خود درباره افزایش تعرفه ها بر طیف وسیعی از کالاهای چینی ادامه می دهد. با این حال، مخاطرات خیلی بیشتر از اینهاست.

ترامپ در سطح وسیع تر این مساله را مطرح می کند که سازمان تجارت جهانی برای نمونه در ارتباط با چین شکست خورده و درست عمل نکرده و به همین دلیل هم ایالات باید از این سازمان خارج شود. اما تهدید به خروج از سازمان تجارت جهانی حتی به عنوان یک استراتژی مذاکره معنی نمی دهد، چه برسد به سیاست گذاری. با این حال، وقوع چنین اتفاقی همچنان محتمل است و عواقب آن برای اقتصاد آمریکا و برای جهان می تواند فاجعه آمیز باشد.

ظاهرا اولویت فعلی ترامپ در مذاکرات با چینی ها محافظت بیشتر از مالکیت معنوی آمریکاست که در ظاهر منطقی به نظر می رسد: طبق برآوردهای صورت گرفته، اشکال محتلف «دزدی» مالکیت معنوی برای ایالات متحده دست کم 225 میلیارد دلار (برابر با 1 درصد از تولید ناخالص داخلی) هزینه بر می دارد. این در حالی است که مواردی از جاسوسی صنعتی مطرح شده و ظاهرا شرکت های چینی یا زیرشاخه های آنها اسرار تجاری شرکت هایی که در ایالات متحده فعالیت می کنند را به سرقت برده اند. اما یکی از منابع اصلی نگرانی های آمریکا درباره رژیم مالکیت معنوی چین شرکت هایی هستند که قصد سرمایه گذاری در چین را دارند، چراکه چین چنین سرمایه گذاری ها را به انتقال تکنولوژی مشروط می کند.

اصرار چین بر انتقال تکنولوژی هزینه های کوتاه مدت انجام کسب و کار (برای ایالات متحده و دیگر سرمایه گذاران مستقیم خارجی) را افزایش می دهد و با تهدید رقابت از سوی شرکت های چینی در آینده همراه است. ترامپ وعده داده مشاغل تولیدی را به آمریکا باز می گرداند. اما سوال این است که ترامپ چه برنامه ای برای ترغیب شرکت های آمریکایی به چنین اقدامی دارد؟

شاید دستورکار ترامپ فراهم آوردن «بازارهای آزاد» بیشتر برای صادرات ایالات متحده است و این احتمال هم زیاد است که چین در نهایت و پس از نشست گروه 20، خرید بیشتر یک سری اقلام آمریکایی را پیشنهاد دهد. ترامپ به سرتیتر خبرها بودن علاقه دارد و باتوجه به نوسان های اخیر در بازارهای مالی، یکی دو تیتر مطلوب را ترجیح می دهد. اما توافق هایی از این دست بی معنا هستند، چراکه کالاها بالاخره به یک طریقی خریداری می شوند.

نتیجه محتمل تر این است ایالات متحده اقدامی جدید علیه سازمان تجارت جهانی در پیش بگیرد. ایالات متحده در حال حاضر مانع از انتصاب قضات در دادگاه تجدیدنظر سازمان تجارت جهانی شده و اگر به این روند ادامه دهد، سازمان تجارت جهانی عملا مجبور است رسیدگی به شکایات را متوقف کند و این اتفاق ضرر و زیانی بزرگ به بار خواهد آورد: روند حل و فصل اختلافات در سازمان تجارت جهانی یکی از موارد ضروری برای تجارت جهانی مبتنی بر قانون است و بر خلاف آنچه ترامپ ادعا می کند، ایالات متحده در بیشتر شکایت های مطرح شده در سازمان تجارت جهانی برنده بوده است و نه بازنده. طبق داده های موسسه محافظه کار «کاتو»، از سال 1995 تا ماه مارس 2017 ایالات متحده در 91 درصد پرونده هایی که در سازمان تجارت جهانی علیه این کشور مطرح شده، پیروز شده است. اما ایالات متحده احتمالا در پرونده جدیدی که علیه تعرفه های اعمالی دونالد ترامپ بر واردات فولاد و آلومینیوم مطرح شده، شکست خواهد خورد چراکه این تعرفه ها احتمالا قوانین سازمان تجارت جهانی را نقض می کنند. بنابراین، کاخ سفید به دنبال کاهش مشروعیت سازمان تجارت جهانی است تا مانع از تعهدات ایالات متحده به یک سیستم تجارت چندجانبه شود.

چاد بون و داگلاس اروین از «موسسه پترسون برای علوم اقتصادی بین المللی» در جواب این سوال که واقعا امکان دارد آمریکا از سازمان تجارت جهانی خارج شود، تحلیلی محتاطانه درباره احتمالات موجود نوشته اند مبنی بر آنکه تصمیم گیری در این زمینه بیشتر در قدرت کنگره است و نه رئیس جمهوری؛ اما به طور قطع ترامپ بیانیه خروج را صادر و آنگاه از قدرت خود برای اجرای آن استفاده خواهد کرد. پاسخ دادن به این سوال که دیوان عالی در این زمینه چه تصمیمی می گیرد، حقیقتا دشوار است. در طی این روند قانونی سازی خروج از سازمان تجارت جهانی، وضعیت تعرفه نامشخص خواهد بود و طبق پیش بینی های بون و اروین، تعرفه هایی که اکنون کمتر از 5 درصد هستند می توانند به 30 درصد افزایش یابند و طبیعتا چنین اتفاقی با اقدامات تلافی جویانه شرکای تجاری آمریکا مواجه خواهد شد.

به طور قطع نگرانی هایی درباره راه و رسم تجاری چین وجود دارد، اما همانطور که پاسکال لامی دبیرکل پیشین سازمان تجارت جهانی هم گفته، راه موثرتر (از اقدامات کنونی ترامپ) در مواجهه با این نگرانی تقویت سازمان تجارت جهانی است. بسیاری از کشورهای دیگر هم در مقابل چین طرف آمریکا را خواهند گرفت، اما به نظر می رسد ترامپ مقابله بی نتیجه را به همکاری سودمند ترجیح می دهد.

منبع: پراجکت سیندیکت / مترجم: طلا تسلیمی