ایران برنده مناقشه میان ریاض و واشنگتن

محمد ایوب

دیپلماسی ایرانی: به نظر می رسد روابط عربستان سعودی با آمریکا، به خاطر قتل احتمالی جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در ترکیه، به سمت یک بحران پیش می رود. پرزیدنت دونالد ترامپ تمایلی ندارد بر سر این اتفاق سعودی ها، به ویژه شاهزاده محمد بن سلمان، را مقصر بداند. اما اطلاعات مقامات ترکیه که به رسانه ها درز کرده است، نشان می دهد که آنها شواهد کافی دال بر شکنجه، قتل و مثله کردن خاشقجی، پس از ورودش به کنسولگری عربستان در دوم اکتبر، را در اختیار دارند. بر اساس گزارش واشنگتن پست، "دولت ترکیه به مقامات آمریکایی گفته که صدا و تصویر ضبط شده ای دارد که نشان می دهد خاشقجی در داخل کنسولگری عربستان در استانبول به قتل رسیده است."

پس از رو شدن این شواهد مبنی بر دست داشتن عربستان در این اتفاق غیر انسانی، صدای اعتراضات در کنگره آمریکا، به ویژه در میان جمهوری خواهان برجسته مانند سناتور کورکر و گراهام، بیشتر به گوش می رسد. آنها از دولت می خواهند که تحقیقات جامعی در مورد ناپدید شدن جمال خاشقجی انجام دهد.

اعضای ارشد کنگره از هر دو حزب، به وضوح اعلام کرده اند که اگر مشخص شود عربستان در این اتفاق دست داشته است، آن گاه امریکا باید رژیم عربستان را تحت شدید ترین تحریم ها قرار دهد. تا کنون پرزیدنت ترامپ تمایلی به انجام این درخواست نداشته و گفته است:" من دوست ندارم جلوی این حجم عظیم از پول که به کشورمان سرازیر می شود را بگیرم – آنها دارند 110 میلیارد دلار برای خرید تجهیزات نظامی و چیزهایی که می تواند در این کشور اشتغال زایی کند، هزینه می کنند."

با این حال، احتمالا این نگرانی پرزیدنت ترامپ که اختلاف نظرش با اعضای ارشد حزبش در کنگره بر سر این ماجرا، می تواند حزب جمهوری خواه را از هم متلاشی کند، باعث شده است که موضعش را کمی تغییر دهد.

14 اکتبر، ترامپ در مصاحبه تلویزیونی اعلام کرد که سعودی ها می توانند در پشت پرده ناپدید شدن خاشقجی باشند و اگر این درست باشد، آمریکا مجازات سختی برای آنها در نظر خواهد گرفت. اگر چه وقتی از او پرسیده شد دقیقا چه مجازاتی برای سعودی ها در صورت خطاکار بودن، در نظر گرفته است، ترامپ بر تحریم ها و لغو فروش تسلیحات نظامی به سعودی ها، اذعان نکرد. او گفت: "من به شما می گویم چه کاری نمی خواهم انجام دهم. من نمی خواهم به مشاغل آسیب بزنم. من نمی خواهم چنین قراردادی را از دست بدهم [منظورش قرارداد 110 میلیارد دلاری خرید تسلیحات نظامی سعودی ها است]. راه های دیگری هم برای مجازات کردن وجود دارد." اما از بیان دقیق این راه های دیگر هم طفره رفت.

این حقیقت که اولین سفر خارجی ترامپ پس از منصوب شدن به ریاست جمهوری، به ریاض بوده، نشان دهنده این واقعیت مهم است که دولت او علاقه مند به داشتن روابط با پادشاهی بوده است. با توجه به این مسئله، هیچ جای تعجبی نیست که محمد بن سلمان و مشاورانش به این تتیجه برسند که نباید نگران واکنش های منفی واشنگتن باشند حتی اگر سیاستی مانند بلوکه کردن قطر اتخاذ کنند، اقدامی که بر خلاف منافع استراتژیک آمریکا در خاورمیانه است. به همین خاطر، احتمالا به این باور رسیده اند که قتل یک روزنامه نگار در سفارت عربستان در استانبول، اگر آن گونه که بیشتر تحلیلگران می گویند اتفاق افتاده باشد، آسیبی به روابط بین آمریکا و عربستان نخواهد زد.

بنابراین، سعودی ها از این واکنش های مخالف که در آمریکا و به ویژه در کنگره به وجود آمده است، متعجب شده اند. مخصوصا که هر دو حزب کنگره توافق نظر دارند که تحریم ها باید علیه عربستان، در صورت خطا کار بودن، اعمال شود. در حالی که ترامپ و اعضای ارشد دولتش سعی می کنند محتاطانه رفتار کنند تا مسئله ناپدید شدن خاشقجی به رژیم عربستان ارتباط پیدا نکند، استفاده از عبارت مجازات سنگین، توسط رئیس جمهور، لرزه بر تن سعودی ها انداخنه است.

متعاقبا، ریاض تهدید کرده است که هر گونه مجازات را با شدتی بیشتر تلافی خواهد کرد. حالا که آمریکا مصمم است تحریم های شدید نفتی علیه ایران اعمال کند، اگر عربستان بخواهد تولید نفتش را حتی به میزان ده درصد کاهش دهد، باعث خواهد شد تا هر بشکه نفت به بالای 100 دلار برسد و بازارهای بین المللی انرژی دچار آشفتگی خواهند شد.

این تهدیدی است که آمریکا و سایر کشورهای صنعتی و همچنین واردکنندگان عمده نفت مانند چین و هند باید جدی بگیرند چون با توجه به ذات بی پروای شاهزاده عربستان، رخ دادن چنین اتفاقی محال نیست.

تا همین چند روز پیش، محال به نظر می رسید که ناپدید شدن و مرگ احتمالی یک روزنامه نگار در یک شهر ترکیه، بتواند چنین تاثیر بزرگی هم بر روابط آمریکا و عربستان و هم اقتصاد بین المللی بگذارد. جای تعجب است که در این میان، ایران می تواند بزرگترین ذی نفع ماجرای خاشقجی و به دنبال آن تیره شدن روابط آمریکا و عربستان و افزایش قیمت نفت، باشد.

منبع: نشنال اینترست / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33