ترامپ نباید شمشیر داموکلس بر سر ایران بگیرد

دیپلماسی ایرانی: آمیتای اتزیونی در سال 2011 از تحلیل رفتن نفوذ ایالات متحده در منطقه به دلیل کاهش مداخله نظامی این کشور در خاورمیانه و سیاست های گسترش طلبانه ایران انتقاد کرد.

در آن زمان کاهش شدید مداخله ایالات متحده به معنای  خروج نیروهای نظامی این کشور از عراق پس از هشت و سال و نیم جنگ در آن کشور بود. راه اندازی جنگ در عراق بیش از هر تحول دیگری در خاورمیانه در پانزده سال اخیر در افزایش نفوذ ایران در منطقه تاثیر داشته است. اگر نگرانی اصلی نفوذ ایران در منطقه است، بی تردید راه متوقف کردن آن اردوکشی نطامی علیه ایران نیست. 

پاسخ ایران به مداخله نظامی

اتزیونی استدلال می کند ایران به شدت در خصوص تهدید نظامی از جانب ایالات متحده واکنشی عمل خواهد کرد، او به سوگواری بیکران ایرانی ها بر تلفات شدید جنگ ایران و عراق در دهه 1980 اشاره می کند. ایرانی ها بی تردید بر هزینه های جنگ آگاه هستند و رهبران آنها امروز در پی جنگ نیستند.

هرچند حذر کردن از جنگ در انتزاع با این موضوع که به خاطر تهدید به جنگ در مقابل مطالبات کشور دیگر سر تعظیم فرود آید توفیر دارد. برای تمامی کشورها به استثنای ضعیف ترین ها و ترسو ترین ها، مسائلی هستند که از چنان سطح اهمیتی برخوردارند که ارزش تهدید شدن به جنگ را نیز دارند. به طور خلاصه، مسائل ویژه ای اهمیت دارند. این خبرها نیست که بگوییم ایران به سادگی در مقابل تهدید کرنش می کند.

هرچند وقایعی که در سال 2003 چند فرسخ آن طرف تر در عراق رخ می داد در پیشنهادهای ایران به دولت بوش که با امتناع او روبه رو شد نقش داشت، اما برنامه هسته ای ایران هم که در آن زمان روی میز مذاکره قرار گرفت نسبت به امروز از سطح پیشرفت بسیار کمتری نسبت به بعدها برخوردار بود. در سال 2003 ایرانی ها آماده بودند که برنامه هسته ای خود را به سطحی پایین تر از آنچه در برجام توافق کردند یا امروز ممکن است توافق کنند برسانند، چرا که در آن زمان چیزهای کمی برای دست کشیدن وجود داشت. پس از آن برنامه هسته ای ایران پیشرفت فیزیکی محسوسی داشت و به شدت محبوب شد. شمشیر داموکلس از سوی ایالات متحده باعث نخواهد شد که ایرانی ها برنامه های هسته ای خود را تماما رها کنند.

غرور ملی ایرانی ها کمتر از دیگران نیست که بخواهند به جای جنگ در برابر تهدیدهای نظامی خارجی ها جا بزنند. رخدادهای پانزده سال اخیر از ادعای اتزیونی مبنی بر اینکه یک تهدید واقعی به عملیات نظامی، به احتمال بالا ایران را پای میز مذاکره می نشاند حمایت نمی کند. آنچه ایران در سال 2003 متوقف کرد این بود که از طراحی و توسعه سلاح هسته ای دست بکشد. و تا امروز نیز دست کشیده است. ایران هیچ گاه برنامه گسترده تر هسته ای و به ویژه غنی سازی اورانیوم را متوقف نکرد.

ایرانی ها تا زمان نخستین توافق مقدماتی با ایالات متحده در سال 2013 که بعدها در برجام تبلور یافت به گسترش ظرفیت غنی سازی خود ادامه می دادند.

دولت اوباما که در سال 2009 به قدرت رسید حتی نسبت به دولت بوش که در باتلاق عراق گرفتار شده بود، کمتر به دنبال تمرکز بر سیاست تهدید ایران به حمله نظامی بود. آنچه باعث تغییر شد – و چرخه افزایش دائمی تحریم که صرفا منجر به افزایش غنی سازی در ایران شده بود را شکست – عزم واقعی ایالات متحده برای تعامل در جریان مذاکرات با بده بستان واقعی در توافق قابل اجرا بود؛ به جای اصرار صرف بر این که ایران باید تسلیم مطالبات حداکثری ایالات متحده شود.

یک ملاحظه حیاتی این است که سلاح هسته ای از قدرت بازدارندگی غایی در برابر حملات یک ابر قدرت خارجی برخوردار است. رهبران ایران از نزدیک سرنوشت متفاوت معمر قذافی، رهبر سابق لیبی و کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی را دنبال کرده اند: کسی که سلاح های غیر متعارف را رها کرد و کسی که سلاح غیر متعارف را رها نکرد. هیچ چیز محتمل تر از این نیست که بحث های داخلی در ایران به سود تندروهایی که علاقه مند به از سر گیری برنامه سلاح هسته ای هستند شکل بگیرد. بازدارندگی جواب می دهد، و هر قدر فضای تهدید شدید تر شود، همان قدر بازدارندگی هسته ای نیز پدیدار خواهد شد.

منبع: نشنال اینترست / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33