تدبیر همتی برای جنگ اقتصادی

نویسندگان: نجمه بزرگمهر و منور خلج

دیپلماسی ایرانی: ایران در مقابله با دور اول تحریم های آمریکا که خودرو، طلا و دیگر فلزات را هدف می گیرند، از تسهیل قوانین مبادلات ارزی خبر داد. بانک مرکزی ایران روز یکشنبه از تخصیص یارانه به ارزهای احتیاطی از جمله دلار آمریکا و یورو برای تجارت اقلام ضروری و دارویی خبر داد و با ورود این ارزها و همچنین طلا بدون هیچ محدودیتی و بدون اینکه مالیات شامل حالشان شود؛ موافقت کرد. بانک مرکزی ایران همچنین پس از سختگیری ها در چند ماه گذشته و ممانعت از خرید و فروش ارزهای احتیاطی توسط صرافی ها، بازار آزاد این ارزها را بازگشایی می کند. این اقدام امکان دسترسی به ارزهایی که توسط صادرکنندگان به کشور وارد می شود با نرخ مبادلاتی بازار آزاد، برای تاجران کالاهای غیراساسی فراهم می آورد.

عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی در برنامه ای تلویزیونی گفت: «ما در شرایطی مشابه جنگ اقتصادی هستیم. اما می خواهم این را بگویم که در روزی که شما (ایالات متحده) تحریم ها را علیه ما اعمال می کنید، ما بازارهایمان را باز می کنیم. به مردم می گویم که شرایط اقتصادی ما خیلی خوب است و تراز مبادلات ارزی ما هم خوب است.»

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا از ماه مه که از برجام خارج شده، فشارها علیه ایران را تشدید کرده است. اقدامات او به یک بحران ارزی و افزایش نرخ تورم انجامید و این در حالی است که مردم از اواخر پاییز گذشته از شرایط وخیم اقتصادی در کشور خشمگین هستند.

ایران همچنین در یک سال گذشته با سقوط حدودا 60 درصدی ارزش ریال مواجه شده است. نرخ رسمی مبادلات ارزی 44120 ریال در برابر یک دلار آمریکا است، اما نرخ مبادلاتی در بازار آزاد در هفته های اخیر بین 90 هزار ریال و 110 هزار ریال در نوسان بوده و نگرانی عمومی را از کاهش قدرت خرید و چشم انداز تاریک اقتصادی برانگیخته است. اما انتظار می رود کابوس حقیقی اقتصاد ایران در ماه نوامبر و زمانی تحقق یابد که آمریکا دور دوم تحریم ها را بر صادرات نفتی، شاهرگ حیاتی کشور، و تبادلات بانک مرکزی اعمال می کند.

همتی که اخیرا برای حل بحران ارزی به ریاست بانک مرکزی منصوب شده، گفته این تدابیر جدید سبب می شوند بانک مرکزی کنترل بر بازار مبادلات ارزی را بازیابد: «می خواهم اعتماد عمومی را به بانک مرکزی بازگردانم.»

تنش‌ها با ایالات متحده به درگیری های سیاسی داخلی در تهران با دولت میانه رو حسن روحانی انجامیده که به سوء‌مدیریت اقتصادی متهم است. اصول‌گرایان مجلس ایران روحانی را احضار کرده اند تا به سوالاتی درباره مشکلات اقتصادی پاسخ دهد؛ اقدامی که در جمهوری اسلامی به ندرت رخ داده است. روحانی که حدود یک ماه تا حضور در پارلمان فرصت دارد، روز یکشنبه گفت حتی با اینکه این درخواست مجلس خلاف قانون اساسی است، اما آن را می پذیرد، چرا که آن را فرصتی برای آشکار ساختن یک سری حقایق می داند؛ برخی این افشاسازی را تهدیدی غیرمستقیم می دانند و احتمال می دهند که رئیس جمهوری ایران مخالفان خود را به فساد متهم سازد.

مجموعه ای از تهدیدهای خارجی، درگیری داخلی بر سر قدرت و بی اعتمادی عمومی به نظام، جمهوری اسلامی ایران را دچار بحران و تظاهرات اعتراضی را به اتفاقی متداول در کشور تبدیل کرده است.

منبع: فایننشال تایمز / مترجم: طلا تسلیمی