سناریوهای ایران پس از خروج آمریکا از برجام

۰۲ اردیبهشت ۱۳۹۷ | ۱۹:۵۴ کد : ۱۹۷۶۱۹۶ سرخط اخبار

 فرارو- کمتر از یک ماه تا تصمیم رئیس جمهور آمریکا برای ادامه حضور در برجام یا خارج شدن از این توافق هسته ای باقی مانده است و این روزها صحبت از سناریوهای ایران برای بعد از خروج وی از سوی مقامات کشوری بارها و بارها مطرح شده است.

به گزارش فرارو؛ از همان ابتدا یکی از پیش بینی ها در خصوص رویکرد دونالد ترامپ در قبال ایران، احتمال خروج وی از توافق هسته ای بود که بنا به دلایل متعدد تا امروز اتفاق نیوفتاده است اما حالا با نزدیک شدن به موعد تمدید لغو تحریم ها توسط رئیس جمهور ایالات متحده و تغییر و تحولات اخیر در کاخ سفید این گمانه زنی افزایش پیدا کرده است که او قصد دارد از برجام خارج شود.

در همین راستا طی روزهای اخیر اظهاراتی از سوی مقامات کشور در خصوص سناریوهای موجود برای ایران مطرح می شود که در صورت خروج آمریکا چه اقداماتی انجام خواهند داد. محمدجواد ظریف که این روزها در آمریکا حضور دارد در این باره عنوان کرده که آماده بازگرداندن برنامه هسته ای مان با سرعت بالاتر هستیم.

وی در گفت وگو با شبکه سی بی اس نیوز، با بیان اینکه در صورت تجدید تحریم های آمریکا علیه ایران، تهران آماده است تا برنامه هسته ای خود را از سر بگیرد، تصریح کرد: ما گزینه هایی را برای خودمان قرار داده ایم و این گزینه ها آماده هستند که شامل گزینه هایی برای از سرگیری فعالیت های هسته ای مان با سرعت به مراتب بالاتر است. این اظهارات ظریف در گفت وگو با سی بی اس نیوز که متن کامل آن در هفته جاری منتشر خواهد شد، در تایید اظهارات اخیر رئیس جمهور است که اخیرا گفته بود، ما اولین کسی نخواهیم بود که توافق را نقض می کنیم، اما آن ها باید بدانند که اگر توافق را نقض خواهند کنند پشیمان خواهند شد.

همچنین علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی هسته ای کشورمان نیز در این باره با اشاره به وجود آمادگی فنی لازم برای خروج از برجام از سوی سازمان انرژی اتمی اظهارکرد: همانطور که رئیس جمهوری نیز فرموده اند از نظر فنی برای همه سناریوها آمادگی داریم. وی خاطرنشان کرد: بارها گفته ایم که امیدواریم هیچگاه این مساله پیش نیاید و ضرورتی نباشد که بخواهیم چنین تصمیمات فنی را اتخاذ کنیم اما به گونه ای آماده هستیم که طرف مقابل حیرت زده خواهد شد. ان شاءالله هیچ وقت چنین موضوعی پیش نیاید.

او همچنین با اشاره به اظهارات اخیر خود مبنی بر اینکه چهار روزه غنی سازی 20 درصد را بازمی گردانیم، گفت: این سخن مبالغه و یک شعار نیست. من هیچگاه حرفی که به آن اعتماد نداشته باشم را بر زبان نمی آورم چرا که در این موضوع هم اعتبار نظام و جمهوری اسلامی و هم اعتبار سازمان انرژی اتمی مطرح است. یک مورد را که قبلا نیز گفتم و با بازتاب هایی نیز مواجه بود، این بود که چهار روزه غنی سازی 20 درصد را بازمی گردانیم. علت ذکر این موضوع را نیز طرف مقابل می داند.

اما بطور کلی اینکه در صورت خروج آمریکا از برجام سناریوهای موجود برای ایران چه مواردی هستند از سوالاتی است که بسیار مطرح می شود. آیا صرفا از سرگیری فعالیت های هسته ای تنها گزینه موجود است؟ محمد جواد ظریف از کدام سناریوها صحبت کرده است؟

هیچ دیپلماتی تنها در یک زمین بازی نمی کند
در همین خصوص محسن جلیلوند تحلیلگر مسائل بین الملل در گفت وگو با فرارو اظهار کرد: «با توجه به اظهاراتی که طی یک ماه گذشته توسط مقامات ارشد کاخ سفید مطرح شده به احتما ۹۰ درصد آمریکا از برجام خارج خواهد شد. آن ۱۰ درصد باقی مانده هم به این دلیل است که باید صبر کنیم تا نتیجه دیدار مرکل و ماکرون با ترامپ مشخص شود. با اینحال با توجه به اینکه اخیرا اتحادیه اروپا پیشنهاد تحریم ایران را رد کرده است، به نظر نمی رسد که دیدار این سه نفر موفقیت آمیز باشد و ترامپ حاضر به عقب نشینی شود. ضمن اینکه طی ماه‎های اخیر دستاورد هایی هم در خصوص کره شمالی داشته و در حال تلاش برای حل اختلاف میان خود و روسیه است، دست بازتری دارد و کوتاه نخواهد آمد.»

او در خصوص سناریو های ایران بعد از خروج آمریکا از برجام گفت: «همانطور که آقای ظریف هم اخیر عنوان کرده اند به احتمال خیلی زیاد ایران دوباره فعالیت هسته ای خود را از سر می گیرد. این مهمترین سناریوی موجود است که به عنوان یک راهکار در برابر تهدید آمریکا، مطرح می شود. یعنی اگر همانطور که آقای ظریف اشاره کردند که این فعالیت ها از سرگرفته می شود، به این معنی است که ما دوباره به قبل از برجام برمی گردیم.»

وی تصریح کرد: «البته هیچ دیپلماتی تنها در یک زمین بازی نمی کند. قطعا آقای ظریف هم سناریو های دیگری دارد و به آن ها هم توجه می کند. به هرحال ایران ابزار های مختلفی دارد. به عنوان مثال ما در سوریه، یمن، عراق و لبنان نفوذ و تاثیرگذاری زیادی داریم که می توانیم از این ابزار ها برای گرفتن امتیاز استفاده کنیم. آمریکایی ها هم همینطور هستند. آن ها هم تنها ابزراشان برجام نیست؛ لذا ما می توانیم در یک زمین امتیاز بدهیم و در زمین دیگر امتیاز بگیریم؛ بنابراین سرشاخ شدن در مورد برجام تنها موردی نیست که روی آن حساب کنیم.»

این تحلیلگر مسائل بین الملل ادامه داد: «اما نکته محوری این است که ترامپ روی مسئله ای دست گذاشته است که اگر قرار باشد اینجا امتیاز بگیریم قطعا در جای دیگر امتیاز های زیادی باید بدهیم. زیرا به عنوان مثال ترامپ برای انجام این پروژه در جا های دیگر امتیاز های زیادی داده است و قطعا به دنبال دیتاورد بزرگ است؛ بنابراین به عقیده من زمین های بازی زیادی وجود دارد و ما می توانیم در آن زمین ها بازی کنیم که امتیازاتی به دست بیاوریم.»

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که در صورت خروج آمریکا از برجام آیا ایران به نقطه صفر بر می گردد یا خیر، عنوان کرد: «ببینید ما قبل از برجام از چهارر ناحیه تحریم می شدیم. یکی قطعنامه های سازمان ملل بود. دیگری از سوی اتحادیه اروپا بود و دو تحریم دیگر از طرف رئیس جمهور ایالات متحده و کنگره بود. اگر قرار باشد آمریکا از برجام خارج شود بخشی از این تحریم ها قابل بازگشت نیست و بخشی دیگر زمان بر هستند، اما دو تحریم سریعا اعمال می شود.»

جلیلوند ادامه داد: «آمریکا نمی تواند در قطعنامه های سازمان ملل تاثیرگذار باشد. اتحادیه اروپا هرچند من معتقدم که بالاخره تن به این مسئله خواهد داد، اما بازگشت تحریم های آن ها زمان بر است. اما دو تحریم رئیس جمهور آمریکا و کنگره سریعا اجرایی می شود؛ بنابراین ما به شرایط قبل از برجام برنمی گردیم. ولی آمریکا تنها مسئله اش برجام نیست و روی موضوعاتی مانند نقض حقوق بشر، بی ثبات سازی منطقه توسط ایران و توان موشکی هم دست گذاشته است. با همه این تفاسیر بعد از توافق هسته ای اقدامات زیادی صورت گرفته و بعید است ما به همان شرایط قبل برگردیم. ضمن اینکه همچنان این احتمال وجود دارد که ما بتوانیم اتحادیه اروپا را حفظ کنیم.»

پل های پشت سرمان را خراب نکینم
همچنین علی بیگدلی دیگر تحلیلگر مسائل بین الملل در گفت وگو با فرارو اظهار کرد: «در خصوص سناریو های موجود برای ایران بعد از خروج آمریکا از برجام هم رئیس جمهور صحبت کرده اند و هم وزیر امور خارجه. اما به عقیده من اگر زمانی که ایالات متحده از برجام خارج شود، ما دست به یک اقدام عجولانه بزنیم که جلوه انتقام جویانه داشته باشد، یک اشتباه بزرگ انجام دادیم؛ بنابراین توصیه من این است که اگر آمریکا از برجام خارج شد بهتر است ما خویشتن داری کنیم و سریعا اقدام به افزایش سانترفیوژ ها و غنی سازی اورانیوم نکنیم. ما باید صبر کنیم و واکنش اتحادیه اروپا را هم ببینیم. باید تلاش ما این باشد که همانطور که مدت ها است آمریکا را از دست دادیم، اتحادیه اروپا را از دست ندهیم.»

وی تاکید کرد: «بنابراین اگر همانطور که مقامات کشور اعلام کردند که ما می توانیم ظرف یک هفته به غنی سازی ۲۰ درصدی اورانیوم برگردیم هم نباید اینکار را انجام دهیم. اینگونه ما وارد یک دوره جدید می شویم که همه در ها را روی خود خواهیم بست و پل های پشت سرمان را خراب خواهیم کرد.»

این استاد دانشگاه ادامه داد: «با توجه به اعلام کاخ سفید که سه تحریم برای ایران آماده کردند و مسائل موشکی، حقوق بشر و اقدامات بی ثبات سازی منطقه را در دستور کار قرار داده اند و اگر این ها عملی شود هم ما با مشکلات زیادی مواجه خواهیم شد و به عبارت ساده تر این تحریم ها ایران را فلج خواهد کرد؛ لذا بهتر است ما پل های پشت سرمان را خراب نکنیم و منطقی و با فکر عمل کنیم.»

این کارشناس مسائل بین الملل در خصوص اینکه آیا ممکن است برخلاف تمام گمانه زنی ها، ایالات متحده از برجام خارج نشود، گفت: «آمریکا از دو جبهه تحت فشار مثبت و منفی است. از یک سو عربستان و اسرائیل او را علیه ایران تحت فشار گذاشته اند به عنوان مثال بن سلمان بدون دلیل و محض رضای خدا قرارداد های میلیاردی با آمریکا امضا نکرده است. او به دنبال این است که از این طریق ترامپ را تحت فشار قرار دهد تا از برجام خارج شود.»

وی اظهار کرد: «از سوی دیگر اتحادیه اروپا قرار دارد که در تلاش است با تحت فشار قرار دادن ترامپ او را مجبور به ادامه حضور در برجام کند. زیرا معتقد است اگر این نقض برجام انجام شود، کنترل ایران از دستشان خارج می شود و دیگر نمی توانند نظارتی بر فعالیت هسته ای ایران داشته باشند و ممکن است ایران دست به اقدامات تهدیدآمیزی مثل تولید موشک بزند و منطقه را با یک رقابت تسلیحاتی مواجه کند؛ بنابراین شاید هیچ کس نداند چه تصمیمی اتخاذ شود ضمن اینکه ترامپ هیچ سیاست مشخص و باثباتی در سیاست خارجی ندارد.

بیگدلی در پایان گفت: «من فکر می کنم که اگر برجام نقض شود جناح اصلاح طلب ما در محاق قرار می گیرد و نمی توانند در تصمیم نهایی تاثیرگذار باشند و قدرت و ابتکار عمل در اختیار تندرو ها خواهد بود و این بیشتر به نفع کسانی است که از ابتدا با برجام موافق نبودند و تمام راه های بهبود شرایط را می بندند و احتمالا همان استراتژی انتقام جویانه در دستور کار قرار خواهد گرفت.»

کلید واژه ها: از برجام خارج برجام خارج اتحادیه اروپا خروج آمریکا از برجام


نظر شما :