تحریم های هوشمند چه ویژگی هایی دارد؟

رابرت هانتر

دیپلماسی ایرانی: برای آنکه تحریم ها کارساز باشد شش شرط عمومی باید در میان باشد.

یک. تمام کشورهایی که کالا و همچنین (نقدینگی) در اختیار کشور ایکس تحت تحریم قرار می دهند باید موافق باشند و از تحریم ها پیروی کنند و همزمان اطمینان خاطر داشته باشند که کشورهای تحت سلطه ی کشور نیز پیروی کنند. مطالبه دوم نسبت به اولی عموما الزام دشوارتری است. وقتی کشور تحت تحریم پول نقد داشته باشد همیشه در دنیای خارج کسی هست که آماده باشد به او جنس بفروشد و راهی برای تحویل آن هم پیدا کند. عملا در تمام کشورها بخش عمومی و بخش خصوصی با شاخصه های یکسان عمل نمی کنند. یک دهه پس از اعمال تحریم ها علیه رودزیای شمالی (زیمباوه کنونی) به خاطر اعلام استقلال یکجانبه، نویسنده مقاله سفری به سالیسبری داشت و در مغازه های این شهر تمام آنچه در فروشگاه های آمریکا و اروپا دیده می شود را به چشم دید.

دوم. موضوع مورد هدف تحریم ها نباید چیزی باشد که رهبری کشور تحت تحریم باور داشته باشد به ویژه برای امنیت ملی آن کشور اهمیت فائقه دارد. در چنین موردی رهبران پاکستان درباره (اهمیت) نیاز به سلاح هسته ای برای برقراری توزان با هند می گفتند که مردم کشورشان حاضر هستند "علف بخورند" یا دست کم رهبران از آنها خواهند خواست چنین کنند.

سوم. صرف تحریم رهبران یا ثروتمندان چندان خوب نیست وقتی که از منظر مالی می توانند هزینه را به دوش افراد کم تر قدرتمند در جامعه خود بگذارند یا از سفر به پاریس و لندن چشم پوشی کنند. به طریق مشابه، کشورهای غربی گاهی جلوی کمک های خارجی برای توسعه غیرنظامی در یک کشور را می گیرند. از آنجا که پول قابل تبدیل است این کشورها اغلب پول های داخلی را به خریدهای نظامی تبدیل می کنند و از پول های خارج از مرز برای توسعه استفاده می کنند.

چهارم. قدرت جایگزینی اقلام به شدت مورد نیاز توسط کشور تحت تحریم باید به شدت محدود باشد به گونه ای که تحریم ها توانایی رهبری سیاسی برای حفظ کنترل بر جامعه از طریق ابزارهای متعدد را از بین ببرد. کشورهایی که تحریم ها را وضع می کنند اغلب توانایی کشورهای تحت تحریم برای جایگزینی اقلام تحریم شده با منابع داخلی خود را دست کم می گیرند، تاریخ تحریم های دوره جنگ سرد بر اتحاد جماهیر شوروی و کشورهای کمونیست اروپای شرقی می تواند درس خوبی در این خصوص به ما بدهد.

پنجم. کشورهای تحریم کننده می بایست از وضعیتی که طی آن کشورهای تحت تحریم می توانند آن را تقصیر یک زورگو (نقشی که ایالات متحده و به ویژه کنگره در سال های اخیر مایل به ایفای آن بوده اند) بیندازند اجتناب کنند. هم روسیه و هم کره شمالی با موفقیت توانسته اند این تدبیر را پیاده کنند. به همین ترتیب رهبری ایران نیز مدت ها است می گوید ایالات متحده مقصر مرارت های اقتصادی مردم است. هر چند در مورد آخر تحریم ها به مذاکرات موفقیت آمیزی برای محدود کردن برنامه هسته ای ایران منجر شد اما نمی توان نقشی که تحریم ها ایفا کرد را مقدار سنجی کرد. عامل کلیدی این بود که تحریم ها تحت پشتیبانی جهانی قرار داشت. تحریم ها اطمینان خاطر ایجاد کرد که ایران عناصر اصلی مدرنیته را از دست خواهد داد. تقریبا به صورت مشابه این اتفاق در آفریقای جنوبی هم رخ داد زمانی که تلاش های طولانی مدتی آغاز شده بود برای اینکه رهبری سفید پوستان دست از سیاست های آپارتاید بردارد.

ششم. می بایست در خصوص سیاست های تحریمی و انتظاراتی که از تغییرات رفتار کشور تحت تحریم وجود دارد انسجام و یکپارچگی وجود داشته باشد. برای نمونه ایالات متحده (به همراه دیگران) به خاطر تهاجم روسیه به اوکراین و تهدید دیگر کشورهای اروپایی، این کشور را تحریم کرد اما همچنین در خصوص همکاری با روسیه در دیگر جاها ابراز تمایل کرده است. این نوع تفاوت رفتاری از سوی کشورهای تحریم کننده، به چشم کشور تحریم شده عجیب و غریب می آید و شانس هر گونه کارآمدی تحریم ها را از بین می برد. تا زمانی که پیشنهادی برای مصالحه وجود دارد – مثلا ایالات متحده در صورت کمک مسکو به ایالات متحده در خاورمیانه تحریم های علیه روسیه بر سر اوکراین را بر خواهد داشت – تصور کارآمد بودن تحریم های یک خیال است.

منبع : لوبلاگ / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33

انتشار اولیه: دوشنبه 30 بهمن 1396 / انتشار مجدد: چهارشنبه 16 اسفند 1396