رابطه ریاض و واشنگتن در حال شکست

یوئل گوزانسکی، خادر سوائید، اری هیستاین

دیپلماسی ایرانی: بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل از اشاره به روابط ظاهراً پنهانی این کشور با کشورهای عربی ابایی ندارد. او در مراسم یادبود دیوید بن گوریون نخست وزیر اسبق، اظهار داشت: "همکاری سازنده ما با کشورهای عربی، یک همکاری مخفی است. . . . من معتقدم که [این روابط] ثمر بخش بوده و حلقه صلح را گسترش می دهد." با این حال، محدودیت هایی بر سر راه نمایش عمومی این روابط وجود دارد. این امر باعث ایجاد محدودیت در این روابط شده و بر استراتژی منطقه ای اسرائیل در خصوص ایران تأثیر می گذارد.

براساس گزارش های بسیار در مورد همکاری اسرائیل و عربستان سعودی، روابط امنیت اطلاعات دو کشور، در حال حاضر به نتایج خوبی رسیده است. جالب تر از روابط پنهانی دو کشور، روند صریح و قابل تشخیص گرایش عربستان به اسرائیل در مجامع عمومی است. این امر از مطبوعات به شدت تحت کنترل عربستان سعودی پیداست که در آن تصویری روشن تر از اسرائیل نشان داده می شود.

سؤالی که باید پرسیده شود این است که با توجه به اولویت های دفاعی مشابه تل آویو و ریاض در رابطه با ایران، آیا عربستان مایل است از برخی از خواسته های خود در مورد مسئله فلسطین عقب نشینی کند؟

این مسئله ای است که از طرف دولت اسرائیل مورد توجه بسیار قرار گرفته است. اسرائیل در این راستا تلاش کرده است تا روابط خود را با کشورهایی مانند عربستان محکم تر کند تا بتواند در روند صلح میان اسرائیل و فلسطین پیروز شود. عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، در این خصوص صحبت های ضد و نقیضی زده است: از طرفی احتمال ارتباط برقرار کردن ریاض با تل آویو، پیش از حل مسئله فلسطین را منتفی دانست و اشاره کرده که پذیرش ابتکار صلح عربی از سوی اسرائیل، پیش شرط شروع روابط با این کشور است؛ از سوی دیگر، پذیرفته که شرایط ابتکار صلح عربی، بر اساس آنچه فلسطینی ها مایل به پذیرش آن باشند، انعطاف پذیر است.

با اینکه سیاست های عمده خارجی ریاض در سال های اخیر، به خصوص علیه حوثی ها در یمن و قطر، محدودیت قدرت عربستان را آشکار ساخته است، در اسرائیل، افراد بسیاری نسبت به سیاست های عربستان نگاهی خوش بینانه دارند. اما اسرائیل نباید قدرت و نفوذ عربستان در مقابله با ایران را برای خود بزرگ نمایی کند.

در گذشته، قدرت عربستان سعودی به خاطر نفوذ زیاد آن بر دنیای عرب و مسلمانان، قدرت اقتصادی بالای آن به دلیل برتری در بازار انرژی، و کمک های سیاسی و نظامی آمریکا بود. به نظر می رسد همه این منابع قدرت در حال تضعیف باشد.

کم شدن مقبولیت و مشروعیت مذهبی عربستان سعودی باعث کاهش نفوذ شدید آن در جهان شده است. استراتژی ریاض برای خرج میلیاردها دلار برای تبلیغ اسلام بنیادگرا در حال حاضر از لحاظ مالی و سیاسی غیر ممکن شده است. در حقیقت، وهابیت که سعودی ها طی دهه های اخیر به آن منابع زیادی تزریق کرده اند، احتمال دارد نه تنها در خدمت دولت باقی نماند، بلکه ممکن است علیه آن طغیان کند.

به طور مشابه، دوران ثروت افسانه ای عربستان سعودی تمام شده است، و این کشور اکنون با چالش تغییر مسیر اقتصادی خود از مسیر فعلی که طی یک یا دو دهه آینده منجر به ورشکستگی دولت می شود، مواجه است. وضعیت اقتصادی فعلی نتیجه ی ترکیبی از عوامل است: ازدیاد شدید جمعیت، و کاهش درآمد به دلیل وابستگی بیش از حد به نفت، و کاهش قیمت انرژی.

در نهایت، به نظر می رسد که ارتباط ایالات متحده و عربستان سعودی، با وجود تلاش های هر دو طرف، به آرامی در حال شکست است. تضاد ارزش ها و فرهنگ، عربستان را در واشنگتن به کشوری بدون طرفدار تبدیل کرده است. در همین حال، پاسخ ایالات متحده به قیام های مصر و سوریه، عربستان را متقاعد کرده است که واشنگتن متحد قابل اعتمادی نیست.

اسرائیل و عربستان سعودی دارای منافع مشترک هستند، اما در موارد متعددی نیز منافع متضادی دارند. این فرض که روابط نزدیک تر بین عربستان سعودی و اسرائیل به طور چشمگیری موجب بهبود موقعیت استراتژیک اسرائیل در منطقه می شود، باید مورد بررسی دقیق قرار بگیرد. همکاری اسرائیل و عربستان سعودی هنوز راه زیادی تا رسیدن به حد مطلوب در پیش دارد. اما این رابطه به دلیل داشتن محدودیت ها، نباید دست کم گرفته شود، بلکه اسرائیل باید تا جای ممکن این محدودیت ها را در نظر گرفته و بر این مبنا گام بردارد. در حقیقت، اتحاد اسرائیل و عربستان، برای ایران امری ناخوشایند خواهد بود.

منبع : نشنال اینترست / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33