معمای پیچیده پاکستان

دیپلماسی ایرانی: هارولد براون، وزیر دفاع ایالات متحده در زمان جیمی کارتر، رئیس جمهور سابق آمریکا، مسابقه تسلیحاتی بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی را به این صورت توصیف کرده است: "زمانی که ما اسلحه می سازیم، آنها نیز می سازند و زمانی که که ما نمی سازیم، آنها همچنان می سازند."

از دیدگاه دولت ایالات متحده، وضعیت فعلی روابط این کشور با پاکستان نیز وضعیت مشابهی دارد: زمانی که آمریکا از پاکستان حمایت می کند، آنها کارهایی انجام می دهند که آمریکا دوست ندارد؛ و زمانی که پاکستان را تحریم می کند، باز هم کارهایی انجام می دهند که آمریکا دوست ندارد.

از منظر پاکستان، گذشته روابط با ایالات متحده، در برگیرنده خیانت های چندگانه آمریکاست که گاه به خاطر منافعش به پاکستان نزدیک شده، و ناگهان هر زمان که رهبران آن تصمیم می گرفتند، این کشور را به حال خود رها می کرد و کمک هایش را از آن دریغ می کرد. به عنوان مثال، ایالات متحده در دهه 1980 مجاهدین پاکستان را برای مبارزه با شوروی مسلح کرد، و زمانی که ارتش شوروی در سال 1989 عقب نشینی کرد، آمریکا به سرعت منطقه را تخلیه کرد. البته باید توجه داشت که این امر به دلیل پیشبرد برنامه سلاح های هسته ای در پاکستان رخ داد.

البته در سال های بعد، کمک های آمریکا بار دیگر برقرار شد، اما عدم اطمینان متقابل پابرجا ماند چرا که پدر برنامه هسته ای پاکستان، برنامه های هسته ای لیبی، کره شمالی و ایران را مورد حمایت و پشتیبانی قرار می داد.

این دو کشور پس از 11 سپتامبر دوباره به یکدیگر نزدیک شدند. پاکستان تضمین داد که در جنگ علیه تروریست با آمریکا متحد باشد، و همین امر باعث شد تا این کشور واجد شرایط دریافت برخی از پیشرفته ترین تجهیزات و فن آوری نظامی شود.

اما در حال حاضر، رئیس جمهور آمریکا با پاکستان روابط خوبی ندارد. او به جای اینکه پیامش را به صورت خصوصی در واشنگتن یا اسلام آباد منتقل کند، به صورت عمومی اظهار داشت: "ایالات متحده طی 15 سال اخیر به صورت نابخردانه 33 میلیارد دلار به پاکستان داده است و آنها پاسخ ما را با چیزی به جز دروغ و تزویر نداده اند. آنها به تروریستهایی که در افغانستان آنها را شکار می کنیم پناهگاه امن داده اند. و در این میان کمی نیز به ما کمک می کنند؛ نه بیشتر!"

چنین پیامی باید از طریق کانال های دیپلماتیک داده می شد. در واقع، خطای بزرگ ایالات متحده پس از 11 سپتامبر این بود که پاکستان را به عنوان متحد خود معرفی کرد. متحدان باید درجه بالایی از همپوشانی سیاستی داشته باشد، اما این امر در مورد پاکستان صادق نیست.

پاکستان دارای زرادخانه هسته ای است که سرعت رشد آن در جهان نظیر ندارد. همچنین این کشور خانه برخی از خطرناکترین تروریست ها در جهان است، و به گفته ترامپ، برای طالبان که تمام تلاش خود را برای بی ثبات کردن افغانستان انجام می دهند، پناهگاه فراهم می کند.

اما حتی یک رابطه محاسبه شده نیز ایالات متحده و پاکستان را بیشتر از این به هم نزدیک نمی کند. پاکستان که به خاطر سلطه سیاسی سرویس های نظامی و اطلاعاتی اش تنها به اسم دموکراسی دارد، افغانستانی را می خواهد که در آن طالبان نقش مهمی ایفا کند. ایالات متحده به دلایل بسیاری نمی خواهد چنین باشد.

علاوه بر این، در سال های اخیر، ایالات متحده ارتباطات خود را با رقیب اصلی پاکستان، یعنی هند افزایش داده است. از طرفی چین نیز هرچه بیشتر با پاکستان متحد می شود و سرمایه گذاری های زیادی در زیرساخت های پاکستان انجام داده است.

با این حال، ایالات متحده نباید پاکستان را از دست بدهد. وضعیت می تواند همیشه از چیزی که هست بدتر شود، به خصوص اینکه پاکستان دارای سلاح های هسته ای بوده و پناهگاه تروریستها است.

بنابراین حمایت اقتصادی و بشردوستانه هر چند با نظارت دقیق، باید ادامه یابد. هنوز می توان به همکاری محدود افعانستان با آمریکا در مبارزه علیه تروریسم امیدوار بود. برای کاهش احتمال جنگ، ایالات متحده باید همچنان با هندی ها و پاکستانی ها همکاری کند تا این دو کشور روابط خود را تقویت کنند.

همچنین ممکن است پاکستان بخواهد بخشی از دستور کار روابط ایالات متحده و چین باشد. ایالات متحده و چین در مورد سناریوهای مختلف درباره شبه جزیره کره بحث می کنند که شامل نیروها، سلاح های هسته ای، و بی ثباتی محلی است. در این میان مذاکرات در خصوص چگونگی جلوگیری از بحران در پاکستان، و اقدامات مناسب در صورتی که پیشگیری جواب ندهد، نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

منبع : پراجکت سیندیکیت / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33