نقش روسیه در سپهر سیاسی سوریه جدید
دیدبان روسیه: چندی پیش "عبدالباری عطوان" در روزنامه «رای الیوم» به تحلیل نقش روسیه در بحران سوریه پرداخت و نوشت: "رئیس جمهور روسیه هرزگاهی با دستاوردهای سیاسی، دیپلماتیک و نظامی ما را غافل گیر می کند." به نظر می رسد هر چه به روزهای پایانی سال 2017 نزدیک تر می شویم، ابتکار عمل روس ها بیشتر می شود و تلاش دارند همه را با خود همراه سازند و سکان سوریه یا بهتر بگوییم خاورمیانه را با قدرت در دست بگیرند؛ سوریه ای که هم اکنون خرابه ای بیش از آن باقی نمانده است.
این ایام ژنو اروپا جای خود را به سوچی روسیه داده است تا مسکو یکی پس از دیگری برگ های خود را رو کند. کرملین که در سیاست خارجی مبتنی بر نظریه واقع گرایی گام بر می دارد، به خوبی جایگاه هر یک از طرفین بحران سوریه را شناسایی کرده است و از همین بود که هجدهم نوامبر بیش از سی و سه گروه مخالف دولت بشار اسد را دعوت کرد تا در سوچی به گفتگو با کرملین نشینان بنشینند؛ گفت وگوی مردمی جامعی در شهر ساحلی دریای سیاه که گفته می شود طی آن در رابطه با تدوین قانون اساسی جدید صحبت شده است.
از سوی دیگر شامگاه دوشنبه (20 نوامبر) سوچی میزبان "بشار اسد" بود تا بار دیگر دومین سفر خارجی رسمی و علنی رئیس جمهور سوریه به خارج از کشور از هنگام آغاز بحران در سال 2012 تا کنون روسیه باشد. از این دیدار که به گفته "دمیتری پسکوف" سخنگوی کرملین بیش از چهار ساعت به طول انجامیده است، تنها چند عکس و کلیپی چند دقیقه ای منتشر شد و در این رابطه تلویزیون دولتی روسیه به نقل از پوتین گفت که وی شکست تروریسم در سوریه را قطعی می داند و خواهان آغاز فرآیند صلح و جستجوی راه حل سیاسی است. در همین حال صبح سه شنبه (21 نوامبر) همزمان با انتشار خبر دیدار روسای جمهور روسیه و سوریه در سوچی، سپهبد "قاسم سلیمانی" طی نامه ای به محضر آیت الله خامنه ای نوشت که به عنوان سرباز مکلف شده از جناب حضرتعالی، پایان داعش را اعلام می کنم.
همزمان ولادیمیر پوتین طی تماس تلفنی با "دونالد ترامپ" رئیس جمهور آمریکا، "بنیامین نتانیاهو" نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس و "سلمان بن عبدالعزیز آل سعود" پادشاه عربستان روسای طرفین مقابل را نیز در جریان دیدار و گفتگوی خود با رئیس جمهور کنونی سوریه قرار داد.
از سوی دیگر امروز چهارشبه (22 نوامبر) روسای جمهور روسیه، ایران و ترکیه در سوچی گرد هم آمده اند، نشستی که حاصل هفت دوره مذاکرات آستانه قزاقستان است و به نظر می رسد با توجه به روزهای پیش تر باید منجر به فرآیند تصمیم سازی مهمی شود.
روس ها طی سال جاری کوشیدند، اصل «توازن قوا» را نیز در کنار «واقع گرایی» در سیاست خارجی خود نهادینه کنند و همین امر سبب شده است که اکنون تنها کشوری باشند که با تمامی طرفین ارتباط مناسبی دارند و از همین رو می باشد که توانسته اند از یک سو متحدان قدیمی و جدید تاکتیکی خود در سوریه را داشته باشند (ایران و ترکیه) و از سوی دیگر طرفین مقابل (آمریکا، عربستان و اسرائیل) را با خود همراه کنند؛ اما در این میان یک سوال اساسی وجود دارد: "بشار اسد چه جایگاهی در آینده سوریه خواهد داشت؟"
► فرصت های روسیه در دوران پسابحران سوریه:
به نظر می رسد پس از شکست آمریکایی ها در روند مذاکرات ژنو و با تغییر رویکرد روس ها در تعامل با دیگر بازیگران منطقه ای (اصل توازن قوا) و ابتکار عمل مذاکرات سوچی، هم اکنون کرملین جایگاه بسیار مهمی در شطرنج خاورمیانه کسب کرده که تا پیش از این در دوران پسا شورویایی نداشته است. به نظر می رسد طی سالیان اخیر، روس ها مبتنی بر نظریه استفان والت گام برداشتند، تهدیدهای پیش رو را شناسایی کرده و بیش از آنکه در اندیشه رویکردی پدافندی باشند، به جلوگیری از تهدیدهای آتی روی آورده و استراتژی آفندی مبتنی بر دیپلماسی و گفتگو اتخاذ کرده اند. این روند قدرت مانور روس ها را در کسب منافع بیشتر گسترش داده است.
اکنون کرملین به خواست خود در سوریه رسیده است و اشتراکات و اختلافاتی با هر یک از طرفین در رابطه با آینده سوریه دارد. روس ها هم از ائتلاف و نشست های گروه های مخالف بشار در ریاض مطلع هستند و هم به خطوط قرمز تهران از یک سو و تلاویو و واشنگتن از سوی دیگر آگاهی دارند، به همین دلیل است که می کوشند تا پیش از 28 نوامبر که موعد نشست ژنو تحت هدایت سازمان ملل فرا رسد، از همه ظرفیت های گفتگو و چانه زنی با طرفین بهره بگیرند. تا پیش از این یکی از موانع اصلی برای پایان دادن جنگ، سرنوشت سیاسی بشار اسد بوده است و اکنون باید دید که برای کرملین همچنان ابقا رئیس جمهور کنونی سوریه از اهمیت برخوردار است یا تغییر وی می تواند کارت خوبی برای بازی با طرفین مقابل برای دستیابی به منافع حداکثری باشد. دور از ذهن نیست که ایران و روسیه اکنون که داعش را به طور کامل شکست داده اند، در اقدامی ابتکاری مهره جدیدی را برای دوران پسابشار در سوریه رونمایی کنند تا قدرت بازیگری خود را در روند مذاکرات افزایش دهند.
► تهدیدهای روسیه در دوران پسابحران سوریه:
مهمترین تهدید پیش روی فدراسیون روسیه در دوران پسا داعش، دقیقا مربوط می شود به همان نکته ای که سپهبد سلیمانی در نامه خود به مقام معظم رهبری نوشته بود: "بیش از شش هزار جوان فریب خورده به نام دفاع از اسلام به صورت انتحاری با خودروهای پر از مواد منفجره خود را در میادین، مساجد، مدارس، حتی بیمارستان ها و مراکز عمومی مسلمان ها منفجر کردند." بدون شک یکی از بزرگترین تهدیدهای موجود برای منطقه و به ویژه آسیای مرکزی، قفقاز و جمهوری های مسلمان نشین روسیه، بازگشت جوانان فریب خورده ای است که در فرآیند درگیری ها، خوی وحشیگری بیشتری نیز کسب کرده و حالا با سرخوردگی عزم خانه و کاشانه خود دارند و یا آواره همین منطقه خواهند شد.
دیگر عاملی که می تواند روسیه را با چالش روبرو سازد، فرآیند تصمیم گیری این قدرت فرامنطقه ای در روند صلح سوریه است؛ بدون شک مسکو نمی تواند منافع همه طرفین را دنبال کند و یقینا منافع ملی روسیه بر همه آنها اولویت دارد؛ به همین دلیل این امکان وجود دارد که برخی طرفین حس بی اعتمادی نسبت به مسکو پیدا کنند.
► فرجام:
روسیه، ایران و ترکیه از ژانویه سال جاری میلادی تا کنون نشست های منظمی را در آستانه برگزار کردند که منجر به ایجاد چهار منطقه کاهش تنش در سوریه شد. با توجه به شکست کامل داعش و دیدارها و تماس های پوتین با دیگر سران قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای طی چند روز گذشته، نشست امروز سوچی از اهمیت فراوانی برخوردار است و به نظر می رسد اتفاق های جدیدی در سپهر سیاسی سوریه رخ دهد؛ از جمله ماهیت نظام سیاسی سوریه جدید.
نویسنده: احمد وخشیته، دانشجوی دکتری علوم سیاسی در دانشگاه دوستی ملل روسیه
منبع: هفته نامه مثلث
این ایام ژنو اروپا جای خود را به سوچی روسیه داده است تا مسکو یکی پس از دیگری برگ های خود را رو کند. کرملین که در سیاست خارجی مبتنی بر نظریه واقع گرایی گام بر می دارد، به خوبی جایگاه هر یک از طرفین بحران سوریه را شناسایی کرده است و از همین بود که هجدهم نوامبر بیش از سی و سه گروه مخالف دولت بشار اسد را دعوت کرد تا در سوچی به گفتگو با کرملین نشینان بنشینند؛ گفت وگوی مردمی جامعی در شهر ساحلی دریای سیاه که گفته می شود طی آن در رابطه با تدوین قانون اساسی جدید صحبت شده است.
از سوی دیگر شامگاه دوشنبه (20 نوامبر) سوچی میزبان "بشار اسد" بود تا بار دیگر دومین سفر خارجی رسمی و علنی رئیس جمهور سوریه به خارج از کشور از هنگام آغاز بحران در سال 2012 تا کنون روسیه باشد. از این دیدار که به گفته "دمیتری پسکوف" سخنگوی کرملین بیش از چهار ساعت به طول انجامیده است، تنها چند عکس و کلیپی چند دقیقه ای منتشر شد و در این رابطه تلویزیون دولتی روسیه به نقل از پوتین گفت که وی شکست تروریسم در سوریه را قطعی می داند و خواهان آغاز فرآیند صلح و جستجوی راه حل سیاسی است. در همین حال صبح سه شنبه (21 نوامبر) همزمان با انتشار خبر دیدار روسای جمهور روسیه و سوریه در سوچی، سپهبد "قاسم سلیمانی" طی نامه ای به محضر آیت الله خامنه ای نوشت که به عنوان سرباز مکلف شده از جناب حضرتعالی، پایان داعش را اعلام می کنم.
همزمان ولادیمیر پوتین طی تماس تلفنی با "دونالد ترامپ" رئیس جمهور آمریکا، "بنیامین نتانیاهو" نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس و "سلمان بن عبدالعزیز آل سعود" پادشاه عربستان روسای طرفین مقابل را نیز در جریان دیدار و گفتگوی خود با رئیس جمهور کنونی سوریه قرار داد.
از سوی دیگر امروز چهارشبه (22 نوامبر) روسای جمهور روسیه، ایران و ترکیه در سوچی گرد هم آمده اند، نشستی که حاصل هفت دوره مذاکرات آستانه قزاقستان است و به نظر می رسد با توجه به روزهای پیش تر باید منجر به فرآیند تصمیم سازی مهمی شود.
روس ها طی سال جاری کوشیدند، اصل «توازن قوا» را نیز در کنار «واقع گرایی» در سیاست خارجی خود نهادینه کنند و همین امر سبب شده است که اکنون تنها کشوری باشند که با تمامی طرفین ارتباط مناسبی دارند و از همین رو می باشد که توانسته اند از یک سو متحدان قدیمی و جدید تاکتیکی خود در سوریه را داشته باشند (ایران و ترکیه) و از سوی دیگر طرفین مقابل (آمریکا، عربستان و اسرائیل) را با خود همراه کنند؛ اما در این میان یک سوال اساسی وجود دارد: "بشار اسد چه جایگاهی در آینده سوریه خواهد داشت؟"
► فرصت های روسیه در دوران پسابحران سوریه:
به نظر می رسد پس از شکست آمریکایی ها در روند مذاکرات ژنو و با تغییر رویکرد روس ها در تعامل با دیگر بازیگران منطقه ای (اصل توازن قوا) و ابتکار عمل مذاکرات سوچی، هم اکنون کرملین جایگاه بسیار مهمی در شطرنج خاورمیانه کسب کرده که تا پیش از این در دوران پسا شورویایی نداشته است. به نظر می رسد طی سالیان اخیر، روس ها مبتنی بر نظریه استفان والت گام برداشتند، تهدیدهای پیش رو را شناسایی کرده و بیش از آنکه در اندیشه رویکردی پدافندی باشند، به جلوگیری از تهدیدهای آتی روی آورده و استراتژی آفندی مبتنی بر دیپلماسی و گفتگو اتخاذ کرده اند. این روند قدرت مانور روس ها را در کسب منافع بیشتر گسترش داده است.
اکنون کرملین به خواست خود در سوریه رسیده است و اشتراکات و اختلافاتی با هر یک از طرفین در رابطه با آینده سوریه دارد. روس ها هم از ائتلاف و نشست های گروه های مخالف بشار در ریاض مطلع هستند و هم به خطوط قرمز تهران از یک سو و تلاویو و واشنگتن از سوی دیگر آگاهی دارند، به همین دلیل است که می کوشند تا پیش از 28 نوامبر که موعد نشست ژنو تحت هدایت سازمان ملل فرا رسد، از همه ظرفیت های گفتگو و چانه زنی با طرفین بهره بگیرند. تا پیش از این یکی از موانع اصلی برای پایان دادن جنگ، سرنوشت سیاسی بشار اسد بوده است و اکنون باید دید که برای کرملین همچنان ابقا رئیس جمهور کنونی سوریه از اهمیت برخوردار است یا تغییر وی می تواند کارت خوبی برای بازی با طرفین مقابل برای دستیابی به منافع حداکثری باشد. دور از ذهن نیست که ایران و روسیه اکنون که داعش را به طور کامل شکست داده اند، در اقدامی ابتکاری مهره جدیدی را برای دوران پسابشار در سوریه رونمایی کنند تا قدرت بازیگری خود را در روند مذاکرات افزایش دهند.
► تهدیدهای روسیه در دوران پسابحران سوریه:
مهمترین تهدید پیش روی فدراسیون روسیه در دوران پسا داعش، دقیقا مربوط می شود به همان نکته ای که سپهبد سلیمانی در نامه خود به مقام معظم رهبری نوشته بود: "بیش از شش هزار جوان فریب خورده به نام دفاع از اسلام به صورت انتحاری با خودروهای پر از مواد منفجره خود را در میادین، مساجد، مدارس، حتی بیمارستان ها و مراکز عمومی مسلمان ها منفجر کردند." بدون شک یکی از بزرگترین تهدیدهای موجود برای منطقه و به ویژه آسیای مرکزی، قفقاز و جمهوری های مسلمان نشین روسیه، بازگشت جوانان فریب خورده ای است که در فرآیند درگیری ها، خوی وحشیگری بیشتری نیز کسب کرده و حالا با سرخوردگی عزم خانه و کاشانه خود دارند و یا آواره همین منطقه خواهند شد.
دیگر عاملی که می تواند روسیه را با چالش روبرو سازد، فرآیند تصمیم گیری این قدرت فرامنطقه ای در روند صلح سوریه است؛ بدون شک مسکو نمی تواند منافع همه طرفین را دنبال کند و یقینا منافع ملی روسیه بر همه آنها اولویت دارد؛ به همین دلیل این امکان وجود دارد که برخی طرفین حس بی اعتمادی نسبت به مسکو پیدا کنند.
► فرجام:
روسیه، ایران و ترکیه از ژانویه سال جاری میلادی تا کنون نشست های منظمی را در آستانه برگزار کردند که منجر به ایجاد چهار منطقه کاهش تنش در سوریه شد. با توجه به شکست کامل داعش و دیدارها و تماس های پوتین با دیگر سران قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای طی چند روز گذشته، نشست امروز سوچی از اهمیت فراوانی برخوردار است و به نظر می رسد اتفاق های جدیدی در سپهر سیاسی سوریه رخ دهد؛ از جمله ماهیت نظام سیاسی سوریه جدید.
نویسنده: احمد وخشیته، دانشجوی دکتری علوم سیاسی در دانشگاه دوستی ملل روسیه
منبع: هفته نامه مثلث
نظر شما :