فرصت‌های یک تحلیف

دیپلماسی ایرانی: عصر شنبه ۱۴ مرداد، در اجرای اصل ۱۲۱ قانون اساسی، مراسم تحلیف رئیس جمهور در جلسه رسمی مجلس شورای اسلامی، با حضور رئیس قوه قضائیه و اعضای شورای نگهبان برگزار شد. البته مقامات داخلی تنها حاضران در این جلسه نبودند و با برنامه ریزی و دعوت مجلس شورای اسلامی و وزارت امور خارجه، مقامات عالی رتبه و فرستادگانی از بیش از ۹۰ کشور نیز در این مراسم حاضر شدند که در میان آن ها ۸ رئیس جمهور، ۱۱ وزیر امور خارجه، ۱۹ رئیس مجلس و مقاماتی دیگر در سطح نمایندگان ویژه کشورشان حضور داشتند. مهمانانی که بسیاری از آن ها در روزهای بعد از مراسم تحلیف نیز در ایران ماندند تا از فضای باز و مطلوب ایجاد شده در عرصه تجارت و سرمایه گذاری کشورمان بهره برده و سفر خود به ایران را با عقد قراردادهای اقتصادی، علمی، فرهنگی و تکنولوژیکی به پایان برسانند. امضای توافق نامه بهینه سازی پالایشگاه تبریز بین ایران و کره جنوبی و نیز امضای قرارداد بزرگترین سرمایه گذاری تاریخ صنعت خودرو ایران با شرکت رنو فرانسه از جمله این توافقات و قرارداد ها هستند. اما سوای از عواید تجاری و اقتصادی حضور گسترده مهمانان خارجی در ایران، به نظر می رسد برگزاری مراسم تحلیف رئیس دولت دوازدهم با شرکت این طیف وسیع از مقامات کشورهای خارجی دارای دستاوردهای بسیاری برای کشورمان است.
در درجه نخست سفر مقامات سیاسی کشورهایی از ۵ قاره مختلف به جمهوری اسلامی ایران که در بین آن ها مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نمایندگانی از همه اعضای ۱+۵ به جز ایالات متحده آمریکا حضور داشتند، به خوبی نشان می دهد که در مقطع کنونی عرصه مناسبات بین المللی این دیگر ایران نیست که با برچسب هایی همچون «تهدید برای صلح و امنیت جهانی» منزوی و به حاشیه رانده می شود؛ بلکه در چرخشی آشکار که از پیامدهای مستقیم برجام است، این ایالات متحده آمریکا و دولت ترامپ است که بواسطه ایجاد موانع بر سر راه اجرایی شدن برجام و البته دیگر اقداماتی که منافی همکاری های بین المللی است، در حاشیه و خارج از مرکز توجهات قرار دارد.
شرکت همزمان «کیم یونگ نام» رئیس کل مجمع عالی خلق کره شمالی و «چانگ سی کیون» رئیس مجلس کره جنوبی در کنار حضور «عماد خمیس» نخست وزیر سوریه، معاون دبیرکل حزب الله لبنان و هیات عالی رتبه رهبران جنبش مقاومت اسلامی حماس، نشان از آن دارد که دولت دوازدهم مناسباتی گسترده با دولت هایی از طیف های مختلف را در برنامه خود دارد و می کوشد با ایجاد توازنی متناسب، با مناطق، گروه ها و کشورهای مختلف، منافع کشورمان در حوزه های گوناگون را به پیش ببرد.
یکی دیگر از زوایای مهم مراسم تحلیف، حضور گسترده و پررنگ مقامات بسیاری از کشورهای آفریقایی در این مراسم بود. «رابرت موگابه» رئیس جمهور زیمبابوه، «ایگور دودان» رئیس جمهور مولداوی، «لستی سوم» پادشاه لسوتو، «فوره اسوزیمنا ناسینگبه» رئیس جمهور توگو و «محمدو باوومیا» معاون اول رئیس جمهور غنا، از جمله مقامات بلند پایه آفریقایی بودند که در این مراسم حضور یافتند. هر چند برخی تحلیلگران کوشیدند حضور مقامات این کشور ها در ایران را به دلیل پایین بودن سطح توسعه اقتصادی و سیاسی در آن ها، کم اهمیت و فاقد منافعی خاص برای ایران جلوه دهند؛ اما اهمیت تمایل آن ها به سمت جمهوری اسلامی ایران زمانی مشخص می شود که بدانیم عربستان سعودی در سال های اخیر ضمن ایجاد پایگاه های نظامی در برخی از کشورهای کوچک آفریقایی همچون جیبوتی، به سرمایه گذاری های کلان در حوزه های کشاورزی، صنعتی و ایدئولوژیکی در کشورهای مختلف این قاره پرداخته و کوشیده است با کمک پترودلار ها و نهادینه کردن ایدئولوژی وهابیت در بین آن ها، این کشور ها را به سمت خود و سیاست هایش متمایل کند. امارات متحده عربی نیز از دیگر کشورهای همسایه و رقیب ایران است که از فرصت های طلایی بهره برداری نشده در آفریقا استفاده کرده و کوشیده است از طریق جلب حمایت کشورهای آفریقایی و کشت زمین های حاصلخیز، به تأمین منابع غذایی برای خود و نیز پیوستن به خیل صادرکنندگان این منابع بپردازد.
چین نیز که در حال حاضر با حجم مبادلات تجاری بیش از ۲۱۰ میلیارد دلار، بزرگ ترین شریک تجاری قاره آفریقا به حساب می آید، در سال جاری از افزایش ۶۴ درصدی سرمایه گذاری خارجی خود در کشورهای آفریقایی خبر داده و اعلام کرده است که برنامه های بلند مدتی برای حضور در بخش های کشاورزی، راه سازی، بنادر و راه آهن کشورهای آفریقایی دارد.
بدین ترتیب، در شرایطی که کشورهای رقیب ایران با حجم گسترده ای از سرمایه گذاری های اقتصادی، سیاسی و ایدئولوژیک کوشیده اند کشورهای آفریقایی را به سمت خود متمایل کنند، اقبال این کشور ها به ایران و اشتیاق و تمایل آن ها به افزایش مناسبات با کشورمان می تواند فرصتی بسیار مناسب برای افزایش قدرت سخت افزاری و نرم افزاری ایران در سطح بین المللی باشد.
در نهایت باید گفت برگزاری مراسم تحلیف رئیس جمهور با حضور گسترده مقامات خارجی، نه تنها پیام اقتدار و صلابت ایران را در منطقه و جهان طنین انداز کرد، بلکه چشم انداز روشنی از فرصت های پیش روی دولت دوازدهم برای توسعه مناسبات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با کشور ها و مناطق مختلف را به تصویر کشید؛ تصویری که البته عینیت بخشیدن به آن، عزم راسخ دولت و وزارت امور خارجه و همراهی و همکاری همه نیروهای داخلی را می طلبد.