شمخانی: در مسائل خاورمیانه قصدی برای مذاکره با آمریکا نداریم

دبیر شورای عالی امنیت ملی در گفت وگو با روزنامه لوموند به بررسی مسایل منطقه و بین الملل پرداخت.

به گزارش ایسنا، تشریح سیاست های منطقه ای ایران، حمله نظامی آمریکا به سوریه و تاثیر آن در تحولات منطقه، واکنش های ایران به بدعهدی آمریکا و کارشکنی در اجرای برجام، وضعیت روابط سیاسی ایران با همسایگان، موضع ایران در قبال استفاده تروریست ها از سلاح های ممنوعه، تاثیر روابط آمریکا و روسیه بر مناسبات ایران با مسکو و مذاکرات آستانه و تاثیر آن بر تحولات سوریه از محورهای گفت وگوی علی شمخانی با این نشریه فرانسوی است.

متن کامل این گفت وگو به شرح زیر است:

پس از حمله ایالات متحده به سوریه در روز هفتم آوریل، آیا ایران هراسی ندارد  که ارتش آمریکا در منطقه خاورمیانه فعال تر از قبل شود؟

از جمله دلایل پیروزی دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا، در انتخابات این کشور، انتقاد او از جنگ هایی بود که ایالات متحده در گذشته در افغانستان و عراق به راه انداخت، جنگ هایی که هزینه زیادی بر دوش این کشور گذاشت. امروز متحدان منطقه ای ایالات متحده بدشان نمی آید اگر این کشور همچنان در باتلاق فرو رود. حال باید دید که آیا آن ها خطاهای گذشته شان را تکرار می کنند یا خیر. علاوه بر این آمریکا و متحدان شان شش سال است که در سوریه فعال هستند: این حرکت ها هیچ نکته تازه ای ندارد. چنین حملاتی و به طور کلی درگیری مستقیم واشنگتن، شرایط را تغییر نخواهند داد.

بمباران اخیر در واکنش به حمله ای شیمیایی انجام شد که در روستای خان شیخون ـ که در دست شورشیان بود ـ رخ داد. ایالات متحده این حمله را به گردن حکومت سوریه، متحدِ شما انداخت. آیا موضوع استفاده از سلاح های شیمیایی هنوز برای ایران خط قرمز محسوب می شود؟

من خود شاهد بودم که در جبهه جنگ ایران و عراق [1980-1988 میلادی]، علیه رزمندگان و شهروندان ایرانی، حمله شیمیایی انجام شد. کشورهای اروپایی چنین سلاح هایی را به عراق دادند و از طرفی هرگز مسئولیت خود را در این زمینه به رسمیت نشناختند. ما معتقدیم که تولید چنین سلاح هایی، نگهداری و استفاده از آن ها، گناهی نابخشودنی است، فرقی ندارد که کدام بازیگر [صحنه جنگ] آن را استفاده کرده باشد یا میزان آن چقدر باشد. با این حال، ما معتقدیم که دولت دمشق چنین حمله ای را در خان شیخون انجام نداده است. ما خواستار تشکیل هیات حقیقت یاب مستقل هستیم. در عین حال، ما حمله آمریکا را که به این بهانه در گرفت محکوم می کنیم: ایالات متحده، نمی تواند هم زمان شاکی، قاضی و مُجری حکم باشد.

مستنداتی در دست است که ثابت می کند از شروع درگیری ها، دمشق در چندین مورد از سلاح های شیمیایی بهره گرفته است، به خصوص چندین مورد بمباران با استفاده از گاز کلر. آیا از این موضوع با متحدِ خود سخنی به میان آورده اید؟ آیا آن ها به حرف شما گوش می دهند؟

هر دو طرف درگیر به استفاده از سلاح های شیمیایی در این جنگ، متهم شده اند. دولت سوریه انبار سلاح های شیمیایی خود را در سال 2013 تحویل داد و تحقیقات «سازمان منع سلاح های شیمیایی» نیز آن را تأیید کرد.

امروز روابط ایالات متحده و روسیه به پایین ترین حد خود رسیده است. آیا این در جهت منافع ایران است؟

روابط ما با روسیه مستقل از وجود یا عدم وجود ارتباطات میان آن ها و ایالات متحده است. ما با روسیه در دریای خزر  هم مرز و همسایه هستیم. ما حتی از پیش از انقلاب [سال 1979] با این کشور روابط خوبی داشته ایم، امروز هم با این کشور در زمینه های اقتصادی، هسته ای و گردشگری همکاری داریم. همکاری های ما با این کشور تا زمان حضور و فعالیت جنبش های تروریستی که از برخی کشورهای منطقه الهام گرفته اند بیشتر هم خواهد شد.

به نظر می رسد که روسیه، به خلاف ایران، چندان دلبستگی به حفظ بشار اسد در قدرت ندارد. آیا این کشور را متحدی معتمد در درازمدت می دانید؟ نگران نیستید که مسکو راه حلی سیاسی را بر سوریه تحمیل کند که خوشایند ایران نباشد؟

مداخلات خارجی تاثیری بر قدرت بشار اسد در سوریه ندارد. اکثریت مردم سوریه از او حمایت می کنند و سرنوشت مردم سوریه در دست مردم این کشور است. چنین شایعاتی را که شما از آن یاد کردید غربی ها به راه انداختند. ما چنین نگرانی نداریم، خود بشار اسد هم چنین نگرانی ندارد.

ایران همراه با روسیه و ترکیه پایه گذار مذاکرات آستانه در قزاقستان بود. اما به نظر می رسد که بیش تر دغدغه اش حضور نظامی بر روی زمین باشد تا دیپلماسی. علت چیست؟

ما در ژنو نیز دولت سوریه و مخالفان را تشویق به مذاکره تحت نظارت سازمان ملل می کنیم. به اعتقاد ما، در آستانه مرحله ای مهم در حال انجام است تا آتش بسی محکم و پایدار را تضمین کند که نخستین گام در جهت انجام راه حلی سیاسی است. ما راه حل سوریه را نه نظامی که سیاسی می دانیم.

با این حال، بشار اسد تأیید کرده است که می خواهد کل خاک کشور را پس بگیرد.

او می خواهد با تروریسم بجنگد. داعش، جبهه النصره و متحدانش، بخشی از خاک سوریه را در کنترل دارد. حتی اگر یک روستا در دست آنها باشد قابل پذیرش نیست. تروریست ها وقتی برای مذاکره به آستانه آمدند که [در دسامبر 2016] در حلب شکست قطعی خوردند: بدون قدرت داشتن بر روی زمین که مذاکره ممکن نیست.

آیا همچنان مخالفان مسلح را که در آستانه مذاکره می کند «تروریست» می نامید؟

ببینید، قبل و بعد از آزادی حلب موضوع فرق می کند. آن ها زمانی عقب نشستند که متقاعد شدند شکست خورده اند. اگر از جنگ دست بکشند، اگر ارسال سلاح توسط دولت های خارجی به آنها متوقف شود، اگر آنها پیوندهای خود را با القاعده متوقف کنند، و خواسته های خود را یک چارچوب سیاسی مطرح کنند، در این صورت ما آنان را تروریست نمی دانیم. درباره ایالات متحده و کشورهای غربی نیز موضوع به همین ترتیب است: حدود دو سال پیش، نخستین شرط آنان در مذاکرات این بود که بشار اسد باید از قدرت کنار بکشد. این اشتباهی راهبردی بود و آنان نیز این شرط را کنار گذاشتند. ساکنان چهار شهر شیعه و سنی که به ترتیب در محاصره شورشیان و دولت بودند پس از مذاکرات ایران و قطر انتقال داده شدند. برخی نگرانند که چنین توافقی که مبتنی بر دلایل مذهبی است در جاهای دیگر کشور نیز رخ دهد. آیا چنین چیزی ممکن است؟
سال ها بود که ما می خواستیم مردمان تحت محاصره در این شهرها را نجات دهیم. روز 15 آوریل، هنگام یکی از این انتقال ها نیز اتفاق ناخوشایندی افتاد، یک حمله تروریستی رخ داد که حدود صد و بیست نفر را کشتند. این انتقال البته تفکیک سرزمینی و آمایش جمعیتی نیست، بلکه راه حلی موقتی است و فکر نمی کنم در مناطق دیگر قابل انجام باشد.

بخش هایی از دولت ایران از انتخاب آقای ترامپ به ریاست جمهوری استقبال کرد. آن ها بر این باور بودند که با شخصی که بازرگان و اهل بده بستان است می توان کار کرد. هنوز هم چنین صداهایی در ایران وجود دارد؟

رییس جمهور کنونی آمریکا همه امور را با منطق اقتصادی می فهمد و درک صحیحی از روابط بین الملل ندارد. در طی این مدت، کارهای او و حرف هایش نیز مدام متناقض بوده است. در زمینه مسائل خاورمیانه نه ما قصدی برای مذاکره با آمریکا داریم نه تمایل و ضرورتی میبینیم. اما در پی تنش نیز نیستیم چون آن را به زیان ثبات در منطقه می دانیم.

دولت ترامپ اعلام کرد که به موضوع توافق هسته ای ایران باز نخواهد گشت. آیا نگران نیستید که او با وضع تحریم های تازه و مأیوس کردن سرمایه گذاران خارجی، از تأثیرات این توافق بکاهد؟

ایران با پیگیری دستور مقام معظم رهبری، آیت الله خامنه ای، نوعی «اقتصاد مقاومتی» را طراحی کرده است که مبتنی بر داشته های داخلی است. ما آگاهیم که ایالات متحده در حال پیش بردن جنگی اقتصادی علیه ماست. اما امروز آن ها در مقابل شرایط تازه ای قرار گرفته اند: اروپایی ها دیگر علاقه ای به همراهی با آمریکایی ها ندارند. ما آن ها را تشویق می کنیم که از شرکت های خودشان برای سرمایه گذاری در ایران حمایت کنند. به عنوان مثال منابع طبیعی و گازی ایران فرصتی برای همکاری با اروپاست تا به عرصه های [محدود] تامین انرژی خویش تنوع بخشد.