وقتی صخره‌های شیشه‌ای فرو می ریزند

 نویسنده: کریستینا کاتروچی

دیپلماسی ایرانی: کره جنوبی رسما پارک گون های، اولین رئیس جمهور زن این کشور را، پس از قرار گرفتن در مرکز اتهام رسوایی فساد گسترده، از کار برکنار کرد. پارک دفتر ریاست جمهوری را تنها شش ماه پس از این که دیلما روسف، اولین رئیس جمهور زن برزیل به خاطر دستکاری بودجه فدرال استیضاح شد، به اجبار ترک کرد.

خروج دو زن از دفتر ریاست جمهوری در کشورهایی پرجمعیت خلایی بزرگ در نسبت اندک زنانی که سرپرستی دولت ها را در دست دارند ایجاد کرده است. گزارش مرکز تحقیقات پیو نشان می دهد که تاکنون تنها کمی بیش از یک سوم کشورهای جهان، حضور یک زن را در دفاتر رده بالای خود تجربه کرده اند. در حال حاضر تنها 15 زن در رده های بالای شغلی در کشورهای مختلف حضور دارند. از میان 146 کشوری که اطلاعات آنها توسط مجمع جهانی اقتصاد در سال 2014 و 2016 ثبت شده فقط 56 کشور در طول 50 سال گذشته یک زن را حداقل به مدت یک سال در راس دولت خود داشتند.

در مقایسه با مردان، حضور این زنان در راس دولت دوام چندانی ندارد. در 31 کشور از این 56 کشور، حضور زنان در نقش بالا برای مدت 5 سال یا کمتر بوده است و در 10 مورد این حضور تنها در یک سال به پایان رسیده است. درحالی که طول متوسط دوره تصدی برای رهبران مرد جهان در کشورهای مختلف بسیار بالاتر است. در این میان این 56 کشور، 13 کشور از زنان به عنوان رهبران موقت استفاده کرده اند. اکوادور و ماداگاسکار به عنوان مثال از مزایای حضور زنان به عنوان رهبر موقت بهره برده اند. از حضور زنان به عنوان رهبر موقت به احتمال زیاد به عنوان سپر بلا در برابر شکست های احتمالی و رسوایی های موجود استفاده می شود. این شیوه ای در تجارت و سیاست است که به عنوان «صخره شیشه ای» از آن نام برده می شود.

از 15 زن که در سرتاسر جهان در موقعیت رهبری هستند، 8 نفر آنها نخستین بار است که در این جایگاه قرار گرفته اند. در سراسر جهان، زنانی که در موقعیت رهبری قرار می گیرند بیشتر در جایگاه نخست وزیر منصوب می شوند تا یک رئیس جمهور منتخب. در نظام های پارلمانی، مردم معمولا به احزاب سیاسی به جای نامزدهای فردی رای می دهند و اعضای حزب بیشتر از مردم تمایل به رای دادن به یک زن به عنوان رهبر هستند. در سطح ملی و در رقابت در یک انتخابات عمومی برای ریاست جمهوری، زنان با انتقادات شدیدتر و بسیار جنسیتی مواجه هستند. در حالی که به عنوان نخست وزیر لازم است که شایستگی خود، داشتن مهارت و استعداد سیاسی را تنها به اعضای حزب اثبات کنید.

کشورهای آسیایی برخی از طولانی ترین مدت زمان های حکومت زنان را تجربه کرده اند. رهبران زن این قاره از خانواده هایی با پیشینه سیاسی بیرون می آیند. بنگلادش دو رهبر زن داشته که از سال 1992 به مدت 23 سال رهبری را در دست داشته اند. هند تا به حال در مجموع 21 سال تحت حکومت زنان بوده است. فیلیپین 16 سال و سریلانکا 13 سال این مساله را تجربه کرده اند. اروپا نیز به نوبه خود شانس خوبی به زنان داده است. ایرلند با 21 سال، زمانی مشابه با هند داشته است. ایسلند برای 20 سال در طول 50 سال گذشته حضور رئیس جمهور یا نخست وزیر زن را تجربه کرده است. نروژ 13 سال و فنلاند تا کنون 12 سال رهبران زن به خود دیده اند.

بسیاری از زنانی که رهبری دولت ها را به دست داشتند توسط مردان جایگزین شده اند. در مورد بسیاری از کشورهایی که حضور بیش از یک زن را در رده های بالای مدیریتی تجربه کرده اند، گفته می شود که رهبر دوم اغلب مورد انتقادات جنسیتی شدید قرار می گیرد چرا که نقاط ضعف و قوت رهبر اول اغلب به صورت جنسیتی بررسی می شود. به همین علت است که اخراج پارک و روسف که هر دو اولین زنان رهبر در کشورهای متبوع خود بودند، برای آینده عدالت جنسی در کره جنوبی و برزیل نگران کننده است. موسسه دموکراتیک ملی رایزا هازل در به فورچون گفت که رسوایی های پارک «می تواند برای آینده زنان سیاسی خطرناک باشد و کسانی را که طرفدار بزرگ عدالت جنسی در بحث رهبری کشورها هستند با شکست بزرگی مواجه کند.» مساله این نیست که پارک یا روسف بی گناه هستند یا گناهکار. مشکل اینجاست که جایگزین های آنها از جمله مایکل تمر در برزیل برای نگه داشتن دفتر ریاست جمهوری و حفظ جایگاه خود رو به اتهامات جنسیتی و نابرابری جنسیتی می آورند.

غیرممکن است که بتوان گفت در صورتی که پارک و روسف مرد بودند از این سرنوشت فرار می کردند. اما روشن است که رهبران زن که مواردی بسیار نادر هستند باید برای حفظ جایگاه زنان به موفقیت های بیشتری دست پیدا کنند و سرنوشت ترک کردن دفاتر به این شکل یک شکست عمومی برای زنان به حساب می آید. چنین شکست هایی باعث می شود که چهره مدل قهرمانان سیاستمدار زن در جهان، مخدوش شده و انگیزه فعالیت های سیاسی کمتری برای زنان مشتاق سرتاسر جهان وجود داشته باشد.

منبع: اسلیت/ مترجم: روزبه آرش

انتشار اولیه: چهارشنبه 2 فروردین 1396 / انتشار مجدد: دوشنبه 21 فروردین 1396