ساختن یک رابطه حول برجام

دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ در طول مبارزات انتخاباتی، درباره سیاست خارجی مواضع ساده ای داشت: ضد اوباما یا ضد کلینتون. اما به نظر می رسد که درباره یکی از برجسته ترین و مهم ترین توافق های هسته ای که در مورد برنامه هسته ای ایران به دست آمد و به برجام معروف است، فکر خاصی انجام نشده باشد. زمانی که رئیس جمهور جدید شانسی برای توجه بیشتر به این مساله داشته باشد، او برخلاف یک توافق که روبرویش قرار دارد در درجه اول با کوله باری از مشکلات قدیمی روبرو خواهد شد. اگر او نخواهد چنین باری را حمل کند و در عین حال تمایل داشته باشد که خواسته های خود را برآورده کند، باید به فکر ادامه ساختن آینده براساس چنین قراردادی باشد، به جای اینکه تسلیم فشارهایی شود که می خواهند این قرارداد را از بین ببرند.
این مشکلات به دو بخش تقسیم می شوند: یکی تلاش های مخالفان سیاسی رئیس جمهور اوباما که به انکار تمام دستاوردهای عمده او از جمله برجام ـ که یکی از مهم ترین دستاوردهای سیاست خارجی رئیس جمهور بود ـ می پردازند. حتی با وجود یک نگاه غلیظ حزبی سیاسی، این انگیزه هر روز که به ترک دفتر ریاست جمهوری توسط اوباما نزدیک تر می شویم، از مد افتاده تر می شود.
بخش دیگر مخالفت دولت نتانیاهو در اسرائیل است؛ با در نظر گرفتن تمام تاثیرهای معمول این دولت بر سیاست ایالات متحده و نحوه رفتاری که آن ها درباره مسئله ایران دارند. به تصویر کشیدن ایران به عنوان ریشه همه مشکلات در خاورمیانه، توجهات را از مشکلاتی که اسرائیل و سیاست هایش را درگیر کرده، منحرف می کند. این مخالفت کماکان ادامه دارد و حتی با توافق هسته ای ایران، شدیدتر شده است. چرا که توافق با ایران، برضد منافع امنیتی اسرائیل بود همانطور که مقامات ارشد این دولت و مقامات سابقی که برای سخن گفتن آزاد بودند، به این مساله شهادت دادند.
برجام یک موفقیت است. برای یک سال است که این توافق کاملا موفق عمل کرده است. همه راه ها برای سلاح های هسته ای مسدود شده و ایران مطابق تعهدات گسترده خود تحت توافقنامه، عمل کرده است. این مساله توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز تایید شده است. مخالفانی که ایران را به متهم به نقض توافق می کنند دقیقا یک کار انجام می دهند: کش دادن بیهوده. به عنوان مثال آن ها اخیرا ایران را در مورد آب سنگین متهم کرده اند. براساس توافق محدوده 130 تن برای ایران تعیین شده است در عوض برجام این امکان را به ایران می دهد که مازاد موجود را صادر کند و این دقیقا همان کاری است که ایران انجام داده است.
برای دولت جدید ایالات متحده خروج از برجام، چه به طور صریح اعلام شود و یا از طریق سیاست های تحریم که نقض توافق است به دست بیاید، به وضوح یک اشتباه بزرگ است. برای شروع، هر اقدام یکجانبه ای از سوی ایالات متحده قرار گرفتن در برابر این واقعیت است که این توافق فقط شامل ایران نیست بلکه متحدان غربی، چین و روسیه پنج طرف دیگر هستند. متحدان اروپایی کاملا روشن کرده اند که به توافق متعهد هستند. ایالات متحده نه تنها با آن ها به مشکل برخواهد خورد بلکه هرگونه تلاش اولیه رئیس جمهور ترامپ برای توسعه روابط با روسیه شکست خواهد خورد.
خروج ایالات متحده منجر به واکنش ایران از دو طریق می شود. اگر ایران به این نتیجه برسد که مفاد اقتصادی ضد برجام و تحریم های ایالات متحده، بیش از حد بزرگ است تا از آن چشم پوشی شود، آن ها اعلام خواهند کرد که شرایط برجام پوچ و توخالی است. این یعنی که ایران از تمام محدودیت های هسته ای موجود آزاد خواهد شد. ایران می تواند بسیاری از سانتریفیوژهای خود را به گردش درآورد و اورانیوم بیشتری را غنی سازی کند.
روش دیگر این است که ایران ممکن است بگوید توافق خود را با سایر طرف های قرارداد به جز ایالات متحده ادامه خواهد داد. در این صورت اروپایی ها معاملات و کسب وکارهای زیادی را به دست خواهند آورد و روسیه و چین به معاملات تجاری و نفوذ دیپلماتیک دست پیدا خواهند کرد. چیزهایی که ایالات متحده هیچ وقت نمی تواند به آن دست پیدا کند. این وضعیتی است که دونالد ترامپ خودش در طول مبارزات انتخابی آن را غیرقابل قبول می دانست.
خروج از برجام، پیامدهای منفی بیشتر و گسترده تری برای رئیس جمهور ترامپ خواهد داشت. این کار مشکلی را دوباره به جریان خواهد انداخت که از طریق دیپلماسی حل و فصل شده است. یک بحران دیگر ایجاد خواهد کرد درحالی که مشکلات سیاسی خارجی بی شماری در منطقه خاورمیانه وجود دارد. خروج از برجام همچنین به اعتبار رئیس جمهور جدید لطمه خواهد زد و اقدامات اجرایی دیگر او را تضعیف خواهد کرد. بیشتر چیزهایی که ترامپ در مورد تجارت و یا مسائل دیگر گفته است در این ورطه خواهند افتاد.
این خروج تنها در حد مسائل دوجانبه باقی نخواهد ماند و تنها رابطه ایران و ایالات متحده را در معرض خطر قرار نخواهد داد بلکه توانایی ایالات متحده برای مقابله موثر در برابر بسیاری از مشکلات دیگر را کاهش می دهد. مطابق گزارش NIAC: «ایران دارای قدرت قابل توجه نهفته ای است ـ اندازه جمعیت و پتانسیل برای تولید ثروت ـ و در نتیجه موظف است که قدرت بزرگتر و پیشرویی در خاورمیانه باشد. واشنگتن نمی تواند این را تغییر دهد. نمی تواند ثبات خاورمیانه را بدون دخالت ایران برقرار کند.» این گزارش شامل توصیه هایی خاص در مورد مشکلات خاورمیانه اعم از جنگ در سوریه، عراق و افغانستان، انرژی و امنیت در خلیج فارس می شود.
برجام تنها به خاطر جزئیات فنی اش مهم نیست، جزئیاتی که حتی تا تاسیسات هسته ای در داخل ایران ادامه دارد، بلکه منع گسترش سلاح های هسته ای که براساس آن پیشرفت کرده است، بسیار مهم است. ضروری است که از این عادت خودمحدود کننده آمریکایی فاصله بگیریم. ما به طور کامل از ابزار دیپلماتیک برای تامین منافع آمریکا بهره نمی بریم، به این دلیل که میلی به برقراری رابطه با کشوری که تاکنون دوست نداشته ایم، نداریم. ساختن دوباره آمریکای بزرگ مستلزم خلاص شدن از این عادت است.

منبع: لوب لاگ/ مترجم: روزبه آرش