ترامپ؛ مطرود خواص، مقبول عوام

نویسنده: سید محمدصادق خرازی، سفیر اسبق ایران در سازمان ملل
دیپلماسی ایرانی: میلیاردری، قهرمان فقرا شد؛ تازه واردی، خود را بر حزبی ریشه دار تحمیل و با وجود اکراه زعمای قوم، نامزدی حزب را از آن خود کرد و پیروز شد؛ او که با هر رسوایی و افشاگری انتظار می رفت، شعله اقبالش خاموش شده است، به ناگاه از آتشفشان صندوق های رأی بیرون جست و حریف را ناکام گذاشت. مطرود خواص، مقبول عوام شد. یک یاغی، رئیس شد. طغیانگری علیه سیستم سیاسی ایالات متحده آمریکا در رأس آن نشست. اپوزیسیونی که پوزیسیون شد.
آوریل امسال در وال استریت ژورنال از آمریکایی ها پرسید: «این سیستم تا به حال برای شما و خانواده تان چطور کار کرده است؟» اعتراضش به این بود که عده ای پشت درهای بسته، تعیین کردند چه کسی برای نامزدی حزب جمهوری خواه بهتر است؛ «بدون اینکه از مردم بپرسند چه کسی برای آنها بهتر است.» او نه سیاستمدار بود، نه جزئی از سیستم. او معتقد بود: «سیاستمداران از سیستم دفاع می کنند»، «نخبگان سیاسی که در مقابل مردم، تعداد ناچیزی هستند، در مقابل اراده آنها ایستاده اند و قدرت را قبضه کرده اند؛ چرا باید به کسانی که می خواهند اراده خود را به مردم تحمیل کنند، اعتماد کنیم.» این نظرات برای ایرانی ها آشناست اما برای آمریکایی ها، اعتقادات کسی است که کلید کاخ سفید را برای چهار سال در جیب می گذارد: دونالد ترامپ.
برخی نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در هشتم نوامبر ۲۰۱۶ را قیام توده ها علیه نخبگان می دانند؛ شورش عوام بر خواص؛ طغیان علیه سیستم و ستیز با سیاستمداران اما این همه را در زمانه و زمینه ای می توان صادق دانست که خواص، سیستم، سیاستمداران و حتی احزاب در جایگاه واقعی خود باشند. احزاب آمریکا، گویی تبدیل به قبیله شده اند؛ خانواده های بوش و کلینتون، احزاب جمهوری خواه و دموکرات را چون ملک طلق پدری دانسته و اجازه گردش نخبگان در آن نمی دهند؛ با این وضعیت ایستا، دموکراسی حزبی را تبدیل به نظامی الیگارشی کرده اند.
ترامپ، فرزند ناخواسته خیزش مردم آمریکا علیه الیگارشی نخبه کش است؛ هر رأی «آری» به ترامپ، یک «نه» به نظام سیاسی ایالات متحده است. گویی، روح جورج واشنگتن در کالبد جامعه آمریکا حلول کرده که گفته بود: مردم از تعصبات حزبی دوری کنند. حال، نامزدی با سابقه کوتاه عضویت در حزب جمهوری خواه، برخلاف خواست بلندپایگان حزب رؤسای جمهوری سابق، رسانه ها و نخبگان آمریکایی، ریاست خود را با اتکا به نارضایتی از سیستم موجود تحمیل کرده است.
غافلگیری از پیروزی ترامپ، به دلیل نداشتن شناخت کافی از شکاف های امروزین جامعه آمریکاست؛ شکاف هایی که ابایی ندارد از به صدر نشاندن نامزدی که مایه تمسخر همگان بود و جدی کردن شوخی ها با نامزدی که حالا رئیس جمهوری شده است. اگرچه اولین سخنرانی ترامپ پس از اعلام پیروزی در انتخابات با ادبیات دوران نامزدی اش تفاوت داشت که نشانه غلبه واقع گرایی به جای شعارزدگی است اما همین اشاره او به ترمیم زخم های ناشی از تفرقه و تأکید بر اینکه رئیس جمهوری همه مردم آمریکاست، گویای وجود شکاف هایی است که گمان نمی شود با گفتاردرمانی پر شود یا نخبگان با چنین تعارفاتی، پشت سر رئیس جمهوری ای بایستند که نه منتخب آنهاست و نه مطلوبشان؛ به ویژه اینکه اگر نئوکان ها احاطه اش کنند که احتمالش زیاد است، چهره آمریکای افراطی و خشن بر پیام نطق پیروزی ترامپ درباره همکاری به جای خصومت با دیگر ملت ها، غلبه خواهد کرد.