حالا با خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا چه خواهد شد؟

دیپلماسی ایرانی: انگلیسی ها به خروج کشورشان از اتحادیه اروپا (برکزیت) رای دادند. این بدان معنی است که در چند ماه آینده رهبران انگلیس و اتحادیه اروپا مذاکراتی را برای جدایی انگلیس از این اتحادیه آغاز خواهند کرد.

خروج انگلیس از اتحادیه اروپا اقتصاد این کشور، سیاست های مربوط به مهاجرت و امور بسیار دیگری را تحت تاثیر قرار خواهد داد. گرچه مشخصا عواقب کامل چنین تحولی، سال ها زمان خواهد برد؛ در اینجا به برخی از مهمترین تغییراتی که در ماه های آینده می توان انتظارش را داشت، اشاره می کنیم:

فرایند خروج انگلیس از اتحادیه اروپا سال ها طول خواهد کشید

نتایج همه پرسی برکزیت الزام آور نیست و به لحاظ نظری چندین راه برای مسدود یا لغو کردن آن وجود دارد. با این حال، بی بی سی گزارش داده که "اقدام علیه خواست مردم که در همه پرسی متبلور شده، به مثابه خودکشی سیاسی است."

ماده 50 پیمان اتحادیه اروپا روش هایی را برای خروج اعضا از اتحادیه اروپا در نظر گرفته است. در این ماده از اعضا خواسته شده که اتحادیه اروپا را از قصد خود برای خارج شدن از این اتحادیه مطلع کنند. این ماده همچنین اتحادیه اروپا را ملزم می کند تلاش کند تا از طریق مذاکره با دولت مذکور، بر سر خروج به یک توافق دست پیدا کنند.

با این حال رای انگلیسی ها به برکزیت، به معنی اطلاع رسانی رسمی به اتحادیه اروپا برای خروج از این اتحادیه نیست. این اطلاع رسانی رسمی ممکن است که چندین روز به طول بیجامد و مثلا در گردهمایی رهبران اتحادیه اروپا در روزهای 28 و 29 ژوئن مطرح شود. این احتمال هم وجود دارد که رهبران انگلیسی برای این اطلاع رسانی چند ماه صبر کنند.

بر اساس ماده 50 پیمان اتحادیه اروپا، انگلیس یک بازده زمانی دو ساله را در پیش دارد، دو سالی که در جریان آن می تواند بر سر پیمان جدیدی که می تواند جایگزین عضویت در اتحادیه اروپا باشد، مذاکره کند. رهبران انگلیس و اتحادیه اروپا احتمالا مجبور خواهند شد که درباره مسائلی چون تعرفه های تجاری، مهاجرت، و مقررات نظارتی از خودرو گرفته تا کشاورزی کاملا دقیق با یکدیگر گفت وگو کنند. به اعتقاد ناظران، در بهترین حالت، انگلیس شاید قادر باشد که درباره دسترسی به بازار اروپا مذاکره کند، دسترسی که چندان متفاوت از امروز نباشد. نروژ یکی از اعضای اتحادیه اروپا نیست اما موافقت کرده که در ازای دسترسی مطلوب به بازار مشترک اروپا، برخی قوانین این اتحادیه را رعایت کند.

رای به برکزیت می تواند دولت کامرون را ساقط کند

دیوید کامرون، نخست وزیر انگلیس، به هیچ وجه نمی خواست که همه پرسی برگزار کند. او با این حال در سال 2014 در امور مهاجرت و عضویت انگلیس در اتحادیه اروپا با فشار بی امان احزاب راست پوپولیست روبه رو شد. بنا براین، کامرون با هدف آرام کردن مخالفان درون حزبی خود و جلوگیری از ظهور حزب راست افراطی "استقلال انگلیس" وعده داد که در صورت پیروزی در انتخابات 2015، برای خروج انگلیس از اتحادیه اروپا همه پرسی برگزار کند. 

پیروزی قاطع محافظه کاران در انتخابات عمومی 2015 انگلیس همه را شگفت زده کرد و دیوید کامرون به وعده خود عمل کرد. اما او شخصا راضی به برکزیت نبود و کارزار او برای باقی ماندن انگلیس در اتحادیه اروپا با تمام توان تلاش کرد. هم زمان، او به اعضای دیگر دولت خود اجازه داد که در طرف دیگر میدان (حمایت از برکزیت) فعالیت داشته باشند. این مساله باعث شد که مناظره سیاسی تمام عیاری میان اعضای دولت شکل بگیرد. حال پیروزی حامیان برکزیت می تواند موقعیت دیوید کامرون در حزب خود را بیش از پیش تضعیف کند. کامرون سوگند یاد کرده که حتی در صورت رای انگلیسی ها به خروج انگلیس از اتحادیه اروپا به کار خود ادامه دهد. اما یک شورش در میان نمایندگان حزب محافظه کار در پارلمان می تواند او را مجبور کند که از مقام نخست وزیری کناره گیری کند؛ و این یعنی که یک دولت محافظه کار جدید با نخست وزیری دیرباورتر به اروپا رهبری را به دست خواهد گرفت و یا این که انتخابات جدیدی برگزار خواهد شد.   

مهاجرت و اقتصاد انگلیس در تیررس برکزیت

در کوتاه مدت، عدم اطمینان نسبت به روابط انگلیس و اتحادیه اروپا، بزرگترین شریک تجاری این کشور، باعث خواهد شد که اقتصاد انگلیس دستخوش رکود شود. ناظران بازار پیش بینی کرده اند که با رای انگلیسی ها به برکزیت بازارهای این کشور دستخوش نوسانات انفجاری خواهد شد. همان طور که درست در نخستین ساعات انتشار نتایج همه پرسی، ارزش پوند به شدت سقوط کرد.

در بلندمدت، شرایط می تواند وخیم تر هم باشد. اگر دولت دیوید کامرون سقوط کند، چشم انداز مذاکرات مطلوب انگلیس و اتحادیه اروپا تیره تر خواهد شد. این احتمال وجود دارد که اتحادیه اروپا برای جلوگیری از تکرار برکزیت و خروج اعضای دیگر از این اتحادیه، رویکرد سختگیرانه ای را در قبال لندن در پیش بگیرد. این احتمال هم وجود دارد که رهبری جدید انگلیس تمایل چندانی برای رعایت محدودیت های اتحادیه به روش نروژ نداشته باشد. این احتمالات مشکلات جدی را برای کسب و کارهای مستقر در انگلیس ایجاد خواهد کرد.

یکی از مهمترین دستاوردهای بحث برانگیز اتحادیه اروپا، اصل رفت و آمد آزادنه میان کشورهای عضو این اتحادیه بود. یک شهروند از کشورهای عضو اتحادیه حق بی قید و شرط زندگی و کار در هر نقطه از اتحادیه اروپا را دارد، حقی که هم انگلیسی ها و هم خارجی ها از این به خوبی بهره می بردند. در حال حاضر چیزی حدود 1.2 میلیون انگلیسی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا زندگی می کنند و حدود سه میلیون غیرانگلیسی نیز در انگلیس ساکن هستند.     

البته این احتمال وجود دارد که انگلیس بتواند در مذاکرات آینده خود با اتحادیه اروپا این اصل آزادی رفت و آمد را حفظ کند اما خشم شهروندان انگلیسی از ورود سیل گسترده ای از مهاجران کشورهای فقیرتر مانند لهستان و لیتوانی یکی از دلایل رای دادن آنان به برکزیت بود. بنا براین دولت انگلیس به شدت تحت فشار خواهد بود تا توافق فعلی را رد کند.

از تمام این مسائل گذشته، برخی از ناظران بر این باورند که برکزیت می تواند بریتانیای کبیر را به صورت بنیادی دستخوش تغییر کند. بریتانیای کبیر متشکل از چهار کشور انگلیس، ولز، اسکاتلند و ایرلند شمالی است. اما با رای آوردن برکزیت معلوم نیست که این چهار کشور برای مدت طولانی‎ در کنار یکدیگر باقی بمانند. نظرسنجی ها نشان می دهد که بیشتر اسکاتلندی ها قویا خواستار باقی ماندن کشورشان در اتحادیه اروپا هستند. به همین دلیل رای انگلیسی ها به برکزیت احتمالا موقعیت استقلال طلبان را در اسکاتلند بیش از پیش تقویت خواهد کرد. 

منبع: وکس / تحریریه دیپلماسی ایرانی/30