تغییر در اقتصاد ایران پس از توافق هسته‌ای

دیپلماسی ایرانی: از زمانی که ایران و گروه ۱+۵ در 14 جولای 2015 به توافقی جامع بر سر برنامه هسته ای دست پیدا کردند، تحلیلگران اقتصادی ایران شروع به بحث درباره چگونگی اصلاحات در اقتصاد راکد این کشور کرده اند. بسیاری از ایرانی هایی که از تاثیرات منفی تحریم های بین المللی علیه کشورشان رنج برده اند، دیدی بسیار مثبت به توافق دارند.

همزمان بسیاری از اقتصاددانان همچنان دیدی واقع بینانه دارند و طرفدار اصلاحات ساختاری که موجب رقابتی تر شدن اقتصاد ایران در اقتصاد جهانی شود، هستند. با وجود این دیدگاه های مختلف، این اقتصاددانان موافق این نکته هستند که اقتصاد کشور با آزاد شدن دارایی ها در خارج از کشور و لغو تدریجی تحریم ها به عنوان بخشی از توافق هسته ای، دچار اصلاحات خواهد شد.

بازسازی زیرساخت ها

یکی از کارشناسان مهم محمد طبیبیان است که معتقد است اگر ایران بخش مالی اش را تقویت کند و دارایی های بلوکه شده را در پروژه های زیرساختی بلند مدت هزینه کند، می تواند در دوره پس از تحریم ها دچار رشد اقتصادی شود. برای جلوگیری از تکرار اشتباهات گذشته، دولت باید پروژه های نوسازی زیرساخت را به بخش خصوصی اختصاص دهد. علاوه بر این طبیبیان طرفدار ایده تزریق دارایی های آزاد شده به صندوق توسعه ملی نیست.

علاوه بر این طبیبیان پیشنهاد می دهد که دولت باید تعرفه بالا بر محصولات خارجی را حذف کند تا انحصار محصولات داخلی پایان یابد و آنها کیفیت محصولاتشان را افزایش دهند. به غیر از این، محصولات داخلی باید در چرخه تولید کنونی شان بازنگری صورت دهند و درباره راه های جدیدی که می توانند کیفیت محصولاتشان را افزایش دهند، مشاوره دریافت کنند.

مصطفی نعمتی، اقتصاددان مهم دیگری است که اعتقاد دارد: «کل ساختار اقتصادی یک کشور همانند یک قطار است که سرعت آهسته کوچکترین واگن آن ارتباطی به قدرت و جدید بودن موتور دیگر واگن ها ندارد.» بنابراین اقتصاد و سیاست وابسته به یکدیگر هستند. در نتیجه تصمیمات سیاسی نقشی کلیدی در ایجاد یا از بین بردن بحران های اقتصادی دارند.

بهبود شفافیت

یکی دیگر از اقتصاددانان بانفوذ بمانجان ندیمی است که نگرانی عمیقی از انشعاب تحریم ها دارد. در حالی که تحریم ها در چند سال اخیر تشدید شده است، برخی از تجارت ها توانستند تجارت خارجی را تسهیل کنند و تحریم ها را دور بزنند. بازار سیاه درحالی ظهور کرد که فعالیت های قاچاق افزایش یافته بود. اگرچه این پدیده جدیدی نیست و قاچاق غیرقانونی تهدیدی حیاتی برای اقتصاد کشورها در چنین دوره هایی است. بنابراین بازگرداندن اقتصاد ایران به آن میزان شفافیت که پیش از این وجود داشت، سخت ترین اقدام در دوره پس از توافق است. دستیابی به چنین نتیجه ای نیازمند تعهد بخش خصوصی و دولت است.

اتصال به بازار جهانی

هادی صالحی اصفهانی، یکی از کارشناسان اقتصادی مشهور معتقد است که لغو تدریجی تحریم های بین المللی می تواند منجر به ایجاد فرصت اقتصادی بی نظیری برای ایران شود که منجر به توسعه این کشور در بلندمدت شود. جمعیت جوان و تحصیلکرده ایران می تواند به سرمایه، تکنولوژی و فرصت هایی که توسط این بازار به وجود آید، دسترسی پیدا کند. با این حال افزایش قیمت نفت و دسترسی به دارایی های بلوکه شده می تواند ارزش پول ملی را افزایش دهد.

صالحی اصفهانی برای این که ایران تبدیل به اقتصاد رقابتی، جهانی و متکی بر صادرات تبدیل شود، پیشنهاد می دهد که این کشور شغل های بیشتری ایجاد کند تا میزان بیکاری بالایش را مهار کند. در حقیقت دولت ایران باید تنوع صادرات انجام دهد و از نیروی کار جوان و تحصیلکرده در این بخش ها استفاده کند. اگر دولت بتواند دارایی های آزاد شده را مدیریت کند می تواند جلوی کاهش ارزش ناگهانی دلار را هم بگیرد. دولت همچنین نیاز به بهبود خدمات عمومی هم دارد.

در مجموع اقتصاددانان ایرانی معتقدند که اقتصاد کشور برای رقابتی تر شدن در فضای اقتصاد جهانی نیاز به اصلاحات و تغییر دارد.

منبع: لوب لاگ/ مترجم: حسین هوشمند