عذرخواهی دیرهنگام تونی بلر

نویسنده: مایکل گلدفارب *

دیپلماسی ایرانی: تونی بلر، نخست وزیر سابق بریتانیا اقدامی غیرمعمول انجام داده است. در پاسخ به سوالی مشخص، پاسخی واضح داده است. فرید زکریا مجری سی ان ان، از مهمانش درباره مداخله در عراق پرسید و اینکه صدام حسین تسلیحات کشتار جمعی نداشت و سرنگونی رژیم وی اشتباه بوده است.

تونی بلر در پاسخ گفته: «شما می دانید که من هر زمان که توانسته ام از این که اشتباهات غلط را دریافت کرده ام، عذرخواهی کردم. با این که صدام از تسلیحات شیمیایی علیه مردم خود و دیگران استفاده کرده بود، آن چیزی که ما فکر می کردیم وجود نداشت. بنابراین من می توانم در این رابطه عذرخواهی کنم.»

چند لحظه بعد وی در ادامه گفت: «اما سخت است که درباره حذف صدام عذرخواهی کنم. من فکر می کنم حتی با اوضاع امروز، بهتر است که وی در این سمت حضور ندارد.» با وجود افزایش بحث بر سر این که ظهور داعش نتیجه سقوط صدام است، بلر در این رابطه گفت: «شما نمی توانید بگویید افرادی که در سال 2003 موجب حذف صدام شدند، هیچ مسئولیتی در اوضاع کنونی 2015 ندارند.»

آنتونی چارلز لینتون بلر، همانند بیل کلینتون، برادر افتخاری بزرگش، یک وکیل است که از خودش در برابر مخالفان سیاسی و رسانه ها دفاع می کند. او درخشان و عادی صحبت می کند، اما همانند کلینتون هیچ حرفی را بدون این که تبعات قانونی آن را بررسی کند، به زبان نمی آورد.

این عذرخواهی رد شد. سوالی که در ذهن همه اهالی بریتانیا وجود دارد این است که چرا الان عذرخواهی صورت گرفته است؟ درخواست برای عذرخواهی بلر از همان زمان پس از جنگ یعنی یک دهه پیش وجود داشت.

دیلی تلگراف از رگ کیز که پسرش تام کیز در هنگام ماموریت در عراق کشته شد و گروه خانواده های نظامی علیه جنگ را تشکیل داده، درباره گفته های بلر پرسیده است. پاسخ کیز کاملاً رک بود: «من احساس نفرت می کنم.»

از هر کس که عراق و بلر توجهشان را معطوف کرده بپرسید، پاسخ مشابهی می دهند. تحقیق عراق که با نام مستعار «گزارش چیلکات» توسط گوردون براون، رقیب و جانشین بلر در اوایل سال 2009 به ریاست جان چیلکات تشکیل شد، به نظر می رسد بالاخره بعد از تاخیر بسیار زیاد منتشر خواهد شد.

هدف این گزارش بررسی چگونگی مداخله بریتانیا و اتفاقات رخ داده در جریان اشغال عراق و فهمیدن این موضوع است که تصمیم برای مداخله چگونه گرفته شده است. چیلکات و کمیته چهارجانبه اش از سال 2009 تا 2011 جلسات استماع خودشان را برگزار کردند. افکار عمومی بریتانیا همچنان منتظر اعلام نتیجه این گزارش است. تمایل بلر به پاسخ دادن به سوال زکریا را می توان به خاطر آگاهی اش از انتقادهایی که در گزارش چیلکات از وی صورت گرفته است، مرتبط دانست.

بلر به خاطر عدم مقاومت در برابر شکست های دولت بوش پس از جنگ، هزینه سنگینی را پرداخت کرد. در مقطع فعلی مسئله این نیست که نخست وزیر سابق چه اقدامی می توانست انجام دهد، بلکه افکار عمومی بریتانیا مدت ها است که به این نتیجه رسیده است: مدیریت جنگ عراق از آغاز تا اشغال توسط بلر، فاجعه بوده است.

افکار عمومی بریتانیا بیش از ایالات متحده به اشتباه بودن جنگ عراق اذعان دارند. عواقب جنگ عراق برای حزب بلر یعنی کارگر، فاجعه بار بود. بخش عمده ای از فعالیت های مردمی ای که منجر به ظهور جرمی کوربین و انتخاب وی به عنوان رهبر حزب کارگر شد، از سوی جناح چپ ضد جنگ صورت گرفت.

بسیاری از افراد جناح کوربین در حزب کارگر زمانی به این بحث ها پایان خواهند داد که نخست وزیر سابق به خاطر ارتکاب جنایات جنگی در دادگاه لاهه محاکمه شود.

* گلدفارب کتاب «جنگ احمد، صلح احمد: زنده ماندن در زمان صدام، در حال مرگ در عراق جدید» را نوشته است.

منبع: پولیتیکو/ مترجم: حسین هوشمند

انتشار اولیه: چهارشنبه 6 آبان 1394 / انتشار مجدد: چهارشنبه 20 آبان 1394