درس های حزب‌الله برای حوثی‌ها

نویسنده: پل مک لیری

دیپلماسی ایرانی: بیش از دو ماه است که عربستان سعودی حملات هوایی سنگینی را علیه حوثی های یمن به راه انداخته است. از نگاه ریاض، شیعیان حوثی عوامل نیابتی ایران هستند که در مرزهای جنوبی اش مستقر شده اند. با این حال، حتی هزاران حمله هوایی هم منجر به پیروزی قاطعانه عملیات نظامی ریاض نشده است. مأموریتی که با عنوان «عملیات طوفان قاطع» آغاز شد، نتوانسته است تغییر خاصی در موازنه قدرت در یمن ایجاد کند، رئیس جمهور مخلوع عبد ربه منصور هادی را به قدرت بازگرداند، یا پایتخت یمن صنعا را از کنترل حوثی ها خارج نماید.

حمله عربستان شباهت چشمگیری به جنگ سال 2006 اسرائیل علیه گروه شبه نظامی حزب الله دارد؛ جنگی که دستان بسته نیروی هوایی را در جنگ علیه یک سازمان نظامی ماهر در تعقیب و گریز نشان داد. علی رغم 12 هزار حمله هوایی در طول 34 روز، تل آویو نتوانست حزب الله لبنان را وادار کند که از حمله موشکی روزانه به شمال اسرائیل و فلج کردن این منطقه دست بردارد. یک دهه بعد از آن ماجرا، حزب الله کماکان دشمنی قدرتمند و قوی ترین بازیگر صحنه سیاسی لبنان است.

این شباهت اتفاقی نیست. سپتامبر سال قبل، وقتی که حوثی ها بر صنعا مسلط شدند و رئیس جمهور هادی را برکنار کردند، تحلیلگران مسائل یمن به این نکته اشاره کردند که حوثی ها احتمالاً در حال الگوگیری از حزب الله هستند. یکی از جالب ترین نتایج جانبی حمله عربستان به یمن همین است که تأثیر حزب الله روی راهبرد جنگی حوثی ها را نشان می دهد.

نباید عجیب باشد که دو حزب شیعه و تحت حمایت ایران پیوندهای عملیاتی و نظامی داشته باشند. ماه گذشته، فایننشال تایمز به نقل از یک فرمانده حزب الله در بیروت نوشت که جنجگویان حوثی «به همراه ما در ایران تعلیم دیده اند و مراحل بعدی آموزش نظامی را در لبنان و یمن گذرانده اند». یکی دیگر از منابع حزب الله به این روزنامه گفت در حالی که ایران «احتمالاً» به حوثی ها سلاح می رساند، «متخصصان جنگ چریکی ما هستیم، به همین خاطر است که به آنها بهترین زمان برای حمله کردن، یا نکردن، را یاد می دهیم».

با این حال، جالبترین تأثیر حزب الله لبنان بر تاکتیک های نظامی حوثی ها را دبیرکل حزب الله لبنان سیدحسن نصرالله بیان کرد. نصرالله بارها گفته است که تجربه نظامی سازمان متبوعش علیه اسرائیل «الگویی» است برای دیگر جنبش هایی که در برابر رقیب کاملاً قدرتمندتر نظامی ایستاده اند. برای مثال، او در ماه اوت 2013 گفت که جنگ 2006 تبدیل به «دکترین» نظامی شده است که اکنون توسط آکادمی های نظامی سرتاسر جهان تحلیل می شود. این الگو که نصرالله آن را «الگوی مقاومت» می نامد بر دو عنصر متکی است: توان سازمان چریکی در آسیب ندیدن در برابر برتری هوایی طرف قوی تر و سرمایه گذاری روی نقاط ضعف رقیب. مورد دوم با حمله به هدف های نظامی و غیرنظامی در آن سوی مرز به دست می آید، همان کاری که نصرالله تاکنون در هر درگیری نظامی با اسرائیل به آن دست زده است.

الگوی مقاومتی مدنظر سیدحسن نصرالله مبتنی بر این فرض است که طرف قوی تر در نهایت مجبور می شود که حملات هوایی را متوقف کند، یا اینکه سطح درگیری را بالاتر ببرد و دست به اعزام نیروهای زمینی بزند. در نبردهای غیرمتقارن، عملیات زمینی معمولاً پرهزینه اند و بازی را به نفع سازمان چریکی بر می گردانند.

این دقیقاً همان نکته ای است که نصرالله طی هفته های اخیر سعودی ها را به آن ارجاع داده است. درست یک روز پس از شروع حملات سعودی ها، او در سخنرانی تلویزیونی گفت که عملیات نظامی عربستان شبیه به تجربه اسرائیل در لبنان و غزه، و عملیات نظامی ایالات متحده آمریکا در ویتنام، عراق و عربستان است. به گفته او: «تمام مکتب های نظامی جهان اکنون می گویند که حملات هوایی نه منجر به پیروزی می شوند نه نبرد را قاطعانه پایان می دهند». سه هفته بعد، او بار دیگر به درگیری های یمن اشاره کرد و گفت که سعودی ها، درست مانند اسرائیلی ها در سال 2006، به پایان ظرفیت حملات هوایی خود رسیده اند. او افزود که ریاض اکنون دارد «مناطقی را که یک بار بمباران کرده است برای بار دوم و سوم بمباران می کند ... حالا می خواهید چه کنید؟ در نهایت، هیچ راهی جز عملیات نظامی نخواهید داشت. حتماً امتحانش کنید. اینجا است که ضعف شما آشکار می شود».

در همین حال، روزنامه لبنانی «الاخبار» که به داشتن روابط نزدیک با حزب الله لبنان شهره است، روز 13 مه امسال گزارش داد که حوثی ها به سامانه های ضدهوایی دست یافته اند که موازنه نظامی را بر هم می زند (این روزنامه ادعا کرد که به کمک این سامانه ها، حوثی ها یک جنگنده اف-16 مراکش را سرنگون کرده اند) و موشک های سطح به سطح در اختیار دارند که «می تواند ضربات کوبنده ای بر زیرساخت های نظامی، غیرنظامی و نفتی عربستان وارد کند». الاخبار چند روز بعد ادعا کرد که ایران دانش فنی تولید موشک های فجر 5 را که بردی در حدود 100 کیلومتر دارد در اختیار حوثی ها قرار داده است.

نصرالله پیشاپیش از اتفاقات ماه گذشته در مرز عربستان و یمن خبر داده بود. چند هفته قبل از اینکه حوثی ها شروع به تلافی حملات عربستان و حمله به شهرها، پایگاه های نظامی و دیگر اهداف مرزی درون خاک عربستان سعودی بکنند، رهبر حزب الله لبنان خبر از وقوع این حملات داده بود. روز 17 فروردین، او گفت که حوثی ها «توانایی حمله با موشک به اهداف نظامی در عربستان سعودی» و «پیشروی در خاک عربستان» را دارند. روز 28 فروردین، او یادآوری کرد که حوثی ها تاکنون در مقابل عربستان «صبر راهبردی» را پیشه کرده اند و «حالا فرصت آنها است» که به شهرهای عربستان و مناطق نجران، جازان و عسیر حمله کنند.

روز 15 اردیبهشت، حوثی ها و متحدان محلی شان شروع به حمله به همان اهدافی کردند که نصرالله گفته بود. آنها حملات را ابتدا با خمپاره و کاتیوشا شروع کردند، اما کم کم شدت حملات را افزایش دادند و از راکت ها و موشک هایی با خرج بیشتر و برد طولانی تر استفاده کردند. فردای آن روز، مقامات سعودی خبر دادند که 5 غیرنظامی در مناطق جیزان و نجران بر اثر حملات خمپاره ای صورت گرفته از شمال یمن کشته شده اند.

صفحات طرفدار  حوثی ها در شبکه های اجتماعی اکنون پر شده اند از جزئیات اخبار و تصاویر حملات روزانه به پایگاه های نظامی سعودی. دو هفته پیش، چند ویدئوکلیپ در یوتیوب منتشر شد که حمله موفق به یک پایگاه هوایی عربستان سعودی در حدود 100 کیلومتری شمال یمن را نشان می داد. روز 10 خرداد، حوثی ها ویدئویی را منتشر کردند که ظاهرا شلیک راکت های زلزال -موشکی ایرانی با برد حدود 140 کیلومتر- به خاک عربستان سعودی را نشان می داد. هفته پیش، عربستان اعلام کرد که یک موشک اسکاد را که عناصر طرفدار حوثی ها به سمت بزرگترین پایگاه هوایی این کشور در شهر جنوبی «خمیس مشیط» روانه کرده بودند ساقط کرده است.

با توجه به اینکه چشم اندازی برای پایان جنگ دیده نمی شود، برای اعلام پیروزی یا شکست عملیات نظامی عربستان زود است. علاوه بر این، محیط رسانه ای کاملاً محدود شده این کشور تلاش برای فهم تأثیر واقعی حملات موشکی حوثی ها را دشوار می سازد. با این حال، توانایی حوثی ها برای به خطر انداختن منافع عربستان سعودی می تواند تأثیر بلندمدت و چشمگیری روی تصور عربستانی ها از تهدیدات امنیتی پیش رو و میل آنها به ادامه کارزار نظامی علیه حوثی ها داشته باشد.

در درازمدت، موفقیت سعودی ها بستگی به توانایی آنها در جلوگیری از شکل گرفتن یک نیروی قدرتمند نظامی تحت حمایت ایران در مرزهای جنوبی اش دارد. این همان وضعیتی است که اسرائیل اکنون با آن مواجه است؛ اما تجربه نشان می دهد که رسیدن به چنین هدفی بسیار دشوار است و به ابزارهایی فراتر از نیروی هوایی نیاز دارد.

 منبع: فارن پالیسی/ مترجم: علی عطاران