توافق با تهران را به گذشته گره نزنید

دیپلماسی ایرانی: تلاش های هسته ای ایران در گذشته در زمره موضوعات مطرح در مذاکرات هسته ای کنونی قرار دارد. اما تمرکز بر گذشته یک اشتباه است.  آمریکا و متحدان اش به جای اینکه بر اینکه شکل و شمایل برنامه های هسته ای ایران در 10 سال گذشته  تمرکز کنند باید به دنبال جلوگیری از محلق شدن ایران به جمع کشورهای هسته ای در آینده باشند.

به گزارش رویترز، باوجود اینکه مذاکرات ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی به موازات مذاکرات ایران و گروه 1+5 پیش می رود، برخی ادعا می کنند که تهران باید در مورد برنامه های هسته ای خود در گذشته پاسخگو باشد تا بتوان در مورد پایبندی به تعهدات در آینده به  آن اعتماد کرد. اما دستیابی به توافق هسته ای نهایی نباید در مقابل حل موضوعات مورد نگرانی در گذشته ،گروگان گرفته شود.

برخی ادعا می کنند ایران تا پیش از سال 2003 برنامه های هسته ای را با کاربرد تسلیحاتی پیش می برده است. آژانس بین المللی انرژی اتمی بر مبنای اطلاعاتی که منابع آنها را فاش نمی کند، ادعایی را در مورد فعالیت های هسته ای ایران در گذشته مطرح می کند. اما ایران همواره این ادعاها را رد کرده است.

با این وجود ایران و آژانس در نوامبر 2013 به توافقی در زمینه حل موضوعات مورد نگرانی دست یافتند. گزارش ها حاکی از آن است که ایران تعهدات خود را در مورد توافقی که با آژانس داشته به اجرا درآورده است. این گامی مهم از جانب تهران به شمار می رود. اما برای قضاوت خیلی زود است.با این وجود اکنون پرسش مطرح این است که آیا می توان پیش از حل نگرانی ها در مورد برنامه های هسته ای ایران در گذشته به توافقی هسته ای دست یافت؟

آژانس بین المللی انرژی اتمی در مقایسه با آمریکا عملکرد بهتری را در مورد مداخله در برنامه های تسلیحات کشتار جمعی عراق در سال های 2002 تا 2003 داشته است. با این وجود احتمالا گزارش آژانس در مورد فعالیت های هسته ای ایران در گذشته به گونه ای منتشر می شود که حمایت ایران را جلب نخواهد کرد. حتی در صورتی که توافقی به دست آید که در آن فعالیت های خاصی نیز نمود پیدا کند، شاید ایران توضیح های جایگزینی داشته باشد.

این نتیجه مطلوبی نخواهد بود اما نباید به این معنی باشد که بین ایران و گروه 1+5 برای دستیابی به توافق نهایی اختلاف نظر ایجاد کند. مجاب کردن ایران برای شفاف سازی در مورد فعالیت های هسته ای خود در گذشته می تواند اطلاعات ارزشمندی را برای ایجاد سیستم های نظارتی در توافق جامع تامین کند. این اطلاعات می تواند درک جامعه بین المللی در مورد برنامه های هسته ای ایران در حال حاضر را افزایش دهد و به افزایش اعتماد بین الملللی در مورد نظارت بر برنامه های هسته ای ایران در آینده کمک کند.

موفقیت در توافق جامعی که مانع ساخت تسلیحات هسته ای در ایران می شود نخست به میزان شفافیت برنامه های هسته ای ایران و سپس به میزان محدودیت توانایی تهران برای نزدیک شدن به نقطه گریز بستگی دارد. پافشاری بر پی بردن به ماهیت فعالیت های هسته ای ایران در گذشته برای بازداشتن ایران از دستیابی به سلاح هسته ای در آینده حیاتی نیست. آنچه که اهمیت دارد اعمال محدودیت هایی بر ظرفیت های هسته ای ایران و ارتقاء سطح نظارت ها است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی /

انتشار اولیه : دوشنبه 6 مرداد 1393 / باز انتشار : یکشنبه 12 مرداد 130