پشت پرده درخواست امنیتی چین

فرارو- یک تحلیل گر روابط بین الملل و کارشناس مسائل آسیا، درباره درخواست ژی جین پینگ، رئیس جمهور چین برای تشکیل ساختار جدیدی همکاری های امنیتی در آسیا با حضور روسیه و ایران گفت: ائتلاف یعنی تعهد امنیتی به یک کشور در برابر یک تهدید خارجی. بر این اساس به عقیده من نباید ایران در بلوک بندی های جدید منطقه ای خود را میان دو ابر قدرت غرب و شرق قرار دهد.

محسن شریعتی نیا، با بیان این مطلب در گفتگو با فرارو درباره دلایل طرح این درخواست از سوی رییس جمهوری چین گفت: آسیا به طور کلی فاقد یک ساختار ثابت و مشخص امنیتی است. ساختار امنیتی آسیا دارای چند زیر مجوعه متعدد است. در شرق پس از جنگ جهانی دوم و در دوران جنگ سرد تاکنون آمریکا با ائتلاف های دوجانبه با کشورهایی همچون تایلند، ژاپن، کره جنوبی، سنگاپور و ... تلاش کرد تا نظم منطقه ای را در جهت منافع خود شکل دهد و به این ترتیب ساختار امنیتی در این مناطق ایجاد کرد.

وی افزود: این ساختار امنیتی در شرق آسیا به چرخ پرده ای موسوم شده است به این معنا که آمریکا در کانون این ساختار قرار گرفته است و کشورهای دیگر در اطراف تا سیاست های آمریکا در منطقه را پیش ببرند.

شریعتی نیا، با بیان اینکه در غرب آسیا و خاورمیانه هم آمریکا ساختار امنیتی مشابه ای را ایجاد کرده است گفت: در هر دو سمت آسیا در دوره بعد از جنگ جهانی و جنگ سرد، الگو مشابه ساختار امنیتی حاکم شده است و در این شرایط روسیه و چین هر دو خارج از این ساختار قرار گرفته اند.

وی با تاکید بر اینکه چین نمی تواند در ساختارهای امنیتی که آمریکا تعریف کرده است قرار گیرد چرا که دو کشور دارای تضاد منافع در منطقه هستند گفت: بر همین اساس چینی ها به دنبال این هستند که از یک سو ساختار امنیتی آمریکا را به نوعی باز تعریف کند و از سوی دیگر بتواند ساختار امنیتی جدید را شکل دهد.

این تحلیل گر روابط بین الملل و کارشناس مسائل آسیا افزود: چین برای اینکه بتواند ساختار امنیتی منطقه را تغییر دهد و به نوعی ساختار جدیدی ایجاد کند نیازمند جمع آوری متحدینی بیشتر با ایجاد ائتلاف با کشورهای آسیایی است تا به واسطه آن وارد رقابت با آمریکا شود. در وضعیت فعلی آمریکا با 17 کشور موافقتنامه امنیتی دارد این در حالی است که چین تنها با دو شکر چنین توافقنامه ای را دارد.

وی ادامه داد: بر این اساس دعوت رییس جمهوری چین برای ایجاد یک ساختار جدید امنیتی در آسیا شاید سر آغازی برای ائتلاف سازی در روابط بین الملل چین باشد. با این حال اینکه این پیشنهاد وارد فاز اجرایی می شود یا خیر را آینده مشخص می کند اما آنچه هم اکنون مشخص است این است که ایران و روسیه برای پذیرش این پیشنهاد تردیدهایی خواهند داشت چرا که حداقل روس ها با چینی ها دارای رقابت های پیدا و پنهانی دارند و ائتلاف این دو کشور نمی تواند پایدار باشد.

شریعتی نیا با تاکید بر اینکه ائتلاف با یک کشوری مسوولیت به همراه دارد گفت: ائتلاف یعنی تعهد امنیتی به یک کشور در برابر یک تهدید خارجی. بر این اساس به عقیده من نباید ایران در بلوک بندی های جدید منطقه ای خود را میان دو ابر قدرت غرب و شرق قرار دهد.

وی با بیان اینکه استراتژی ایران باید استقلال در روابط خارجی باشد گفت: برای ارتقا جایگاه بین المللی ایران ضروری است که از بلوک بندی ها دوری کند و با توسعه روابط با غرب امکان آزادی عمل بیشتر در روابط با کشورهای آسیایی به خصوص شرق آسیا را فراهم کند که به نوعی این رویکرد، بهترین وجه برای تامین منافع ایران خواهد بود.

این تحلیل گر روابط بین الملل و کارشناس مسائل آسیا افزود: اگر ایران روابط خود را در بلوک ها تعریف کند آزادی عملش در روابط با کشورهای جهان کاهش پیدا خواهد کرد و از همه این اطمینان وجود ندارد که آیا ایران با سرمایه گذاری روی این بلوک بندی ها دستاوری به دست خواهد آورد یا خیر.

شریعتی نیا بنابراین تا زمانی که نتوانیم نسبت به کسب دستاوردهای محتمل اطمینان پیدا کنیم و درباره تبعات ورود به بلوک بندی های منطقه ای به جمع بندی استراتژیک برسیم نباید چراغ سبزی به این درخواست و پیشنهاد چین نشان داد.

وی با تاکید بر موقعیت ژئوپلوتیک ایران و یادآوری ویژگی های ایران گفت: ایران همواره بهترین روابط را با همسایگان داشته است و به دلیل نبود سیاست توسعه طلبی، تاریخ گواهی می دهد که ایران با همسایگان در طول تاریخ همزیستی مسالمت آمیز داشته است و از کمترین مشکل سرزمینی برخوردار بوده است و در منطقه یکی قدرتمندترین کشورها محسوب می شود.

این تحلیل گر روابط بین الملل و کارشناس مسائل آسیا افزود: بر همین اساس به دلیل جایگاهی که ایران در منطقه و جهان دارد می تواند نقش یک قاضی را بر عهده گیرد و نیازی نیست که کشور وظایف سنگینی برای ورود به ائتلاف های منطقه ای و بین المللی بپذیرد. در شرایطی کنونی، ایران به یک دیپلماسی متوازن با گسترش روابط با شرق و غرب نیاز دارد که بهترین روش برای تامین منافع ملی است.

وی درباره اینکه آیا اساسا نزدیکی ایران به شرق در سال های گذشته تامین کننده منافع ایران بوده است یا خیر گفت: نزدیکی بیش از اندازه به هر قدرتی به نفع منافع کشور نیست. همواره باید فاصله منطقی بین یک قدرت و ابر قدرت وجود داشت. در هر دورانی که کشور به یک سمت بیش از حد معمول سوق پیدا کرده است روابط تخریب شده و تامین منافع با مشکل مواجه شده است.

این تحلیل گر روابط بین الملل و کارشناس مسائل آسیا افزود: زمانی منافع ملی تامین می شود که بتوانیم استقلال استراتژیک خود را با قدرت های جهانی حفظ کنیم. کشور هم در شرایطی به استقلال می رسد که تصویر کشور در جهان غیر امنیتی شود و بتوانیم به یک بازیگر عادی تبدیل شویم در این شراط ایران می تواند از پتانسیل های قدرت های بزگ در جهت تامین منافع ملی خود استفاده کند.

وی ادامه داد: اشتباهی که ایران به خصوص در سال های گذشته کرد این بود که سطح تنش با غرب را بالا برد که این امر سبب شد که قدرت تخریبی غرب علیه ایران به کار بیفتد. زمانی که قدرت تخریبی علیه ایران به کار افتاد کشورهای دیگر شروع به سو استفاده از روابط خود با ایران کردند.

شریعتی نیا در خاتمه گفت: با توجه به تجربه تلخ هشت سال گذشته بنده طرفدار گزینه روابط متوازن بین قدرت های دو سوی آتلانتیک از یک سو و چین و روسیه از سوی دیگر هستم. بنابراین نباید روابط با چین و روسیه به اولویت اول و دوم ما تبدیل شود و نباید فراموش شود در صورتی که بتوانیم توازن در روابط را رعایت کنیم آن وقت می شود از شکاف های که بین قدرت های بزرگ ایجاد خواهد شد برای تامین منافع ملی استفاده کنیم.