آیا افکار عمومی برای توافق هسته ای نهایی آماده است؟

دیپلماسی ایرانی: چهارمین دور از مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 از زمان اجرای توافق هسته ای مقدماتی ژنو، کمتر از یک ماه دیگر در وین برگزار می شود و هدف از آن ورود به مرحله تدوین پیش نویس توافق هسته ای نهایی است. توافق جامع ایران و غرب قرار است در مقابل اعمال محدودیت های بیشتر بر برنامه های هسته ای ایران، بخش بزرگتری از تحریم ها را لغو کند. اما در حالی که طرفین امیدوارند این توافق تا پایان تیرماه به امضاء برسد، به نظر نمی رسد افکار عمومی در ایران آماده پذیرش این توافق باشد.

 بسیاری از اصولگرایان در ایران تاکید دارند که در توافق هسته ای نهایی نباید محدودیت های بیشتری بر فعالیت های هسته  ای ایران اعمال شود. اما مقامات آمریکایی و اروپایی حاضر در مذاکرات هسته ای با ایران قصد دارند در توافق جامع هسته ای ، برنامه های هسته ای ایران را به عقب بازگردانده و از دستیابی تهران به سلاح هسته ای جلوگیری کنند. از سوی دیگر برای دستیابی به یک توافق نهایی و تعدیل تحریم ها، تهران باید امتیازهای قابل توجهی را ارایه کند اما از آنجایی که جمهوری اسلامی از فعالیت های هسته ای به عنوان یکی از دستاوردهای مهم خود نام می برد، مقامات غربی نگرانند که تهران امتیازهای لازم را ارایه نکند  وبا درخواست اعمال محدودیت های بیشتر بر برنامه های هسته ای اش مخالفت کند.

روزنامه وال استریت ژورنال در این زمینه نوشت: اخیرا روز ملی فناوری هسته ای در ایران برگزار شد . همچنین دانشمندان هسته ای ترور شده ایرانی نیز به شدت مورد احترام قرار دارند.به گزارش این روزنامه آمریکایی، تحقیقات مستقل حاکی از آن است که برنامه های هسته ای ایران که در سه دهه گذشته همواره دنبال می شده، بالغ بر 100 میلیارد دلار هزینه داشته است. از سوی دیگر این برنامه ها اصلی ترین دلیل اعمال تحریم های سنگین اقتصادی علیه ایران و از دست رفتن منابع درآمدی به شمار می روند. همچنین در سال های اخیر هزاران دانشمند و مهندس هسته ای در تاسیسات هسته ای ایران در اصفهان ، قم و نطنز مشغول به کار هستند . مقامات تهران از جمله حسن روحانی رئیس جمهور و محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران نیز همواره در عرصه بین المللی بر حقوق هسته ای ایران تاکید کرده اند.

علی واعظ، تحلیلگر ارشد گروه بحران بین المللی می گوید: باتوجه به هزینه صرف شده در فعالیت های هسته ای و اینکه برنامه های هسته ای ایران به یک غرور ملی تبدیل شده است، هر گونه عقب نشینی در این برنامه ها باید با دریافت امتیازهای بزرگ از غرب همراه باشد. به گفته وی،پیش از اینکه مشخص نشود غرب می خواهد امتیازهای بزرگی بدهد، این غیر واقع بینانه است که انتظار داشته باشیم در ایران افکار عمومی برای پذیرش مصالحه آمده شود.

در حال حاضر دولت اوباما از درخواست برچیده شدن کامل تاسیسات تولید سوخت هسته ای در ایران در قبال لغو تحریم ها صرفنظر کرده است. زیرساخت هسته ای ایران در سال های اخیر پیشرفت زیادی داشته است و مقامات  آمریکایی می گویند تمایل جامعه بین المللی برای اعمال تحریم های گسترده علیه ایران کاهش یافته است.

در حال حاضر مذاکره کنندگان آمریکایی و اروپایی به دنبال این هستند که سرعت ورود ایران به باشگاه هسته ای را کاهش دهند. کاهش تعداد سانتریفوژها و تغییر کاربری تاسیسات آب سنگین اراک از جمله درخواست های آنها در این زمینه به شمار می رود. این در حالی است که علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اخیرا اعلام کرده است که تهران برای تغییر کاربری راکتور آب سنگین اراک آمادگی دارد. به این ترتیب میزان پلوتونیوم تولیدی از این راکتور به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. البته او روز یکشنبه نیز در اظهار نظری جداگاه اعلام کرد که ایران باید 30 هزار سانتریفوژ بیشتر بسازد.

دیپلمات های آمریکایی که در روند مذاکرات هسته ای با ایران قرار دارند می گویند احتمالا راکتور اراک یکی از آسان ترین موضوعات برای حل شدن است. به گفته آنها مساله مهم تر کاهش تعداد سانتریفوژها و به عقب راندن برنامه های موشکی است.

رابرت آینهورن که تا سال گذشته عضو تیم مذاکره کننده هسته ای آمریکا بود، می گوید: تا امروز ایران هزینه زیادی را بابت برنامه های هسته ای خود پرداخت کرده است. چه هزینه مستقیم که شامل  سرمایه گذاری در این صنعت است و چه هزینه غیر مستقیم که به دلیل اعمال تحریم ها بر اقتصاد ایران تحمیل شده است. به همین دلیل ایران نمی خواهد از تمامی این هزینه ها صرفنظر کند و علاوه بر آن امتیازهایی هم به غرب بدهد.

به این ترتیب در صورتی که غرب بخواهد بخش قابل توجهی از برنامه های هسته ای ایران را محدود کند ، باید در مقابل قسمتی از تحریم ها را علیه ایران لغو کند که منافع آن برای مردم روشن باشد و بتواند در جلب حمایت افکار عمومی از توافق هسته ای نهایی تاثیرگذار بگذارد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه:دوشنبه 25 فروردین 1393/ باز انتشار: شنبه 30 فروردین 1393