مذاکرات دشواری که دشوار تر شد

دیپلماسی ایرانی: در حالی که موضع گیری تند مقامات در تهران و واشینگتن روند دشوار مذاکرات را دشوار تر کرده است، نمایندگان ایران و گروه 1+5، از روز سه شنبه دور جدیدی از گفت و گو ها به منظور دستیابی به راه حلی طولانی مدت برای مجادله هسته ای تهران را آغاز می کنند. این مذاکرات چهار هفته پس از اجرای توافق مقدماتی ژنو برگزار می شود که طی آن ایران محدودیت هایی را در برنامه های هسته ای اخود اعمال کرد و در مقابل نیز غرب بخشی از تحریم ها را به حال تعلیق درآورد. در هفته های اخیر، تنش های داخلی در ایران و  ایالات متحده افزایش پیدا کرده و تندورها در هر طرف، مذاکره کنندگان را به ضعف و ارایه امتیاز بدون دریافت امتیازهای قابل توجه از دشمن متهم کرده اند.

باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا از سوی منتقدان اش به رشوه دادن به ایران و تنها گذاشتن اسرائیل و کشورهای عربی به عنوان متحدان واشینگتن در خاورمیانه متهم شده است. او در ماه ها اخیر به سختی تلاش کرد تا سناتورهای آمریکایی را از تصویب تحریم های بیشتر علیه ایران، مادامی که مذاکرات در جریان است، بر حذر دارد.

تعهد روحانی

اما 10 هراز کیلومتر آن سو تر در تهران، حسن روحانی، رئیس جمهور ایران نیز مشکلات خود را دارد. منتقدان  از فرصت سی و پنجمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی برای فشار بر او استفاده کردند. در مقابل روحانی نیز وعده داد که برنامه های هسته ای ایران همیشگی خواهد بود و این اظهارات او توام با آزمایش های موشکی بود که بسیاری بر این باورند اقدامی در جهت به عقب راندن تندروها بود. با این حال به نظر می رسد که تندروها در ایران و آمریکا همچنان بزرگترین خطر باشند. البته روحانی از حمایت رهبری عالی جمهوری اسلامی برخوردار است و این امر به او فضایی برای مانور می دهد. با این حال این حمایت تا بی نهایت ادامه نخواهد داشت و به منزله یک چک سفید امضا برای روحانی نیست. این در شرایطی است که موضع گیری های تند، مذاکرات سخت وین را پیچیده تر و دشوار تر کرده است.

توافق مقدماتی

ایران و گروه 1+5 از 20 دی ماه توافق مقدماتی ژنو را اجرا می کنند که مدت آن شش ماهه است. برای اینکه این توافق مقدماتی به نتیجه برسد، دو طرف باید تا 20 جولای به یک توافق نهایی برسند. درحال حاضر دیپلمات های غربی تا حدودی مواضع خود را تعدیل کرده اند و دیگر تاکید ندارند که ایران باید مطابق با قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل، تمامی برنامه های غنی سازی خود را متوقف کند. در واقع اکنون غرب روی این نکته متمرکز است که زمان دستیابی ایران به سلاح هسته ای را افزایش دهد. البته این ادعایی است که غرب مطرح می کند و تهران همواره بر صلح آمیز بودن اهداف هسته ای خود تاکید داشته است. با این وجود غرب می گوید در صورتی که زمان مورد نیاز برای ایران به منظور تبدیل مواد هسته ای به مواد مورد نیاز برای تولید سلاح هسته ای افزایش یابد، امکان واکنش نشان دادن وجود خواهد داشت.

به این ترتیب آمریکا و متحدان اش به دنبال محدود کردن ذخایر اورانیوم غنی شده ایران و درجه خلوص غنی سازی ، کاهش تعداد سانتریفوژها و افزایش دسترسی بازرسان بین المللی هستند. هنری پرشت، مقام سابق وزارت خارجه آمریکا می گوید در ایران و آمریکا محافظه کارانی هستند که مخالف توافق هسته ای به شمار می روند اما تا کنون  رهبری عالی جمهوری اسلامی در ایران و باراک اوباما در آمریکا آنها را عقب نگهداشته اند. دیگر دشواری های پیش رو در روند مذاکرات، تاسیسات غنی سازی فوردو و راکتور آب سنگین اراک هستند.

شانس پنجاه- پنجاه

این در شرایطی است که اوباما شانس دستیابی به توافق نهایی را 50-50 می داند. برخی تحلیلگران می گویند در حالی که چشم انداز روابط توسعه یافته ایران و آمریکا و ادامه درگیری ها در خاورمیانه مبهم است، این پیش بینی زیاده از حد خوش بینانه است. جیم لیندسی، از شورای روابط خارجی آمریکا در نیویورک می گوید: در صورتی که از جانب ایران انگیزه واقعی برای آغاز روابط جدید با آمریکا وجود داشته باشد، آیا این فرصت در فضای سیاسی دشوار بین دو کشور ، دوام می آورد؟

با این حال، ادامه مذاکرات موجب شده است که تجار خارجی بار دیگر فرصت اقتصادی ایران با جمعیت 80 میلیون نفری را دریابند. کشوری با ذخایر عظیم نفت و گاز که ارزش اقتصاد آن 500 میلیارد دلار برآورد می شود.

تمایل به این تجارت می تواند به منزله فشاری بر اعضای گروه 1+5 باشد تا هر چه سریعتر تحریم ها را علیه ایران لغو کنند. محمد سهیمی، کارشناس هسته ای در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی می گوید: در صورتی که ایران منطقی و معتدل به نظر برسد و تحریم ها لغو نشوند، آنگاه این آمریکا است که به زیاده خواهی متهم می شود.

با این حال بیشترین فشار روی روحانی خواهد بود. رئیس جمهور میانه روی ایران که جانشین محمود احمدی نژاد تندرو شده و زمان محدودی در اختیار دارد تا نشان دهد معامله به آمریکا به ثمر می رسد. به بیان دیگر از نظر مقامات عالی تهران نتیجه مذاکرات باید لغو همه تحریم ها باشد و در صورتی که آمریکا روی مواضع خود برای تسلیم ایران پافشاری کند، این نتیجه به دست نمی آید. از سوی دیگر همانگونه که روحانی باید تندروها را در تهران راضی کند، اوباما نیز باید اقدام مشابهی را در واشینگتن انجام دهد.

منبع: الجزیره/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 10