سانتریفیوژهای ایران؛ خیلی زیاد،خیلی کم

دیپلماسی ایرانی : شاید تعداد سانتریفوژهای ایران برای سوخت رسانی به یک راکتور هسته ای کم باشد، اما این سانتریفوژها برای تولید سلاح هسته ای کافی اند و این یک واقعیت نامغتنم است که بر مذاکرات هسته ای سایه افکنده است.تا چند روز دیگر مذاکرات هسته ای با ایران وارد چالش برانگیزترین مرحله خود می شود. در شش ماه  آینده، آمریکا و مذاکره کنندگان هسته ای اش تلاش خواهند کرد تا به گفته باراک اوباما، ایران را به موافقت با برنامه صلح آمیز هسته ای، شامل توانایی غنی سازی محدود – که احتمال هسته ای شدن را به حداقل می رساند- تشویق کنند. این در حالی است که ایران همواره بر صلح آمیز بودن برنامه های هسته ای خود تاکید دارد.

دستیابی به این هدف بسیار بیشتر از آنچه که تصور می شود، دشوار است.برنامه غیر نظامی برای غنی سازی اورانیوم به منظور تولید سوخت از نظر ماهیتی، چند برابر بزرگتر از برنامه تولید بمب هسته ای است. این بر خلاف آن چیزی است که اغلب مردم تصور می کنند. در واقع،برای تولید انرژی هسته ای، یک برنامه غنی سازی در مقیاس کوچک اصلا وجود خارجی ندارد. در زیر به برخی آمار و ارقام در این زمینه اشاره می شود که می تواند در درک بهتر موضوع موثر باشد.

این روزها همه نگران سانتریفوژهایی هستند که با سرعت در ایران می چرخند و اورانیوم را غنی سازی می کنند. این سیلندرها می توانند سوختی تولید کنند که هم در راکتورها کارایی دارد و هم برای ساخت بمب. به عنوان نمونه، عملیات برای سوخت یک راکتور هزار مگاواتی - مانند آنچه در بوشهر ساخته شده - 25 برابر عملیاتی است که برای ساخت یک بمب ، سوخت تولید می کند.  به بیان دیگر، اگر ایران در یک سال سوخت مورد نیاز راکتور بوشهر را تولید می کند، برای تولید سوخت به منظور تولید یک کلاهک هسته ای، به 15 تا 25 روز زمان نیاز خواهد داشت که البته برنامه ای وسیع تر از فعالیت های هسته ای کنونی ایران را نیاز دارد. ایران هم اکنون در هر سال 1.9 تن اورانیوم غنی شده تولید می کند. برای یک راکتور 1000 مگاواتی به 20 تن سوخت نیاز است و برای راکتوری کوچک تر ایران باید سه برابر حجمی که هم اکنون اورانیوم غنی شده تولید می کند، تولید داشته باشد. اما هر دو گزینه به ایران امکان می دهد که در صورتی که بخواهد در هر سال چند کلاهک هسته ای تولید کند.

اما اگر ایران اجازه نداشته باشد که برای یک راکتور بزرگ سوخت تولید کند، کاربرد سانتریفوژها چه خواهد بود؟ در این صورت ایران می تواند به یک راکتور تحقیقاتی سوخت برساند که هم اکنون نمونه آن را در تهران دارد. ایران هم اکنون بیش از نیاز این راکتور، اورانیوم غنی شده دارد. باید گفت که تعداد سانتریفوژهای کنونی ایران برای تولید سوخت راکتوری مانند راکتور بوشهر کافی نیست اما برای تولید سلاح هسته ای کافی است. تا کنون سانتریفوژهای ایران ، دو سوم ذخیره مورد نیاز برای مصارف تسلیحاتی را تامین کرده اند. با فرآوری بیشتر این ذخایر، ایران می تواند حدود شش سلاح هسته ای داشته باشد.

اما این آمار و ارقام چگونه روند مذاکرات را تحت تاثیر قرار می دهند؟ آیا این امکان پذیر است که ایران توانایی متوسط غنی سازی بدون امکان تولید سلاح داشته باشد؟

یک راه حل این است که ایران فعالیت سانتریفوژها را ادامه دهد اما ذخایر اورانیوم غنی شده خود را از کشور منتقل کند. در این سناریو سانتریفوژهای ایران می توانند تنها با اورانیوم طبیعی تغذیه شوند. در صورتی که سطح فعالیت ها در همین محدوده باشد، زمان بیشتری برای تولید سوخت تسلیحاتی مورد نیاز خواهد بود. در این شرایط سانتریفوژهای ایران به بیش از شش ماه زمان برای تولید سوختی که بتواند مصرف تسلیحاتی داشته باشد، نیاز خواهند داشت. ایران می تواند ذخایر اورانیوم خود را به روسیه منتقل کند تا به میله های سوخت تبدیل شوند. در این سناریو ایران باید تعداد سانتریفوژهای خود را به 9 هزار دستگاه برساند، که نصف تعداد سانتریفوژهای نصب شده در ایران است.

گزینه دیگر نیز این است که ایران به غنی سازی ادامه دهد اما تعداد سانتریفوژهای خود را به سه هزار دستگاه برساند که در این صورت زمان لازم برای تولید موادی با کاربرد تسلیحاتی افزایش می یابد. برای کارآمد شدن هر یک از این گزینه ها، باید بازرسی های بین المللی گسترش یابند و کاربری راکتور آب سنگین اراک نیز تغییر پیدا کند.

منبع: گلف نیوز

نویسندگان: گری میلهولین، رئیس پروژه ویسکونسین در کنترل تسلیحات هسته ای

والری لینسی: مدیر اجرایی پروژه ویسکونسین

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: شنبه 19 بهمن 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 24 بهمن 1392