رهبری که به کمتر از مذاکره با آمریکا رضایت نمی دهد

دیپلماسی ایرانی: رهبر جوان کره شمالی باز هم تغییر موضع داد. در حالی که جهان گرفتار پرونده هایی چون سوریه و بحران در خاورمیانه است ، کیم جونگ اون باز هم چشم همگان را به سمت کره شمالی معطوف کرد. این بار هم سخن از مذاکره مستقیم میان پیونگ یانگ و واشنگتن است. کیم جونگ اون پس از مدت ها درگیری با امریکا پیشنهادی برای مذاکره مستقیم با این کشور داد تا شاید بتواند از بحران اقتصادی و انزوای سیاسی که گرفتار آن شده خارج شود. در مقابل وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه از کره شمالی درخواست کرد قبل از آغاز مذاکرات دوجانبه تدابیری معتبر درباره عاری سازی شبه جزیره کره از سلاح های هسته ای اتخاذ نماید . کیم کایه گوان ، فرستاده هسته ای ارشد کره شمالی نیز در همین راستا روز سه شنبه برای گفتگو با مقامات چینی وارد پکن پایتخت این کشور شد  و گفتگوهایی با معاون وزیر امور خارجه کشور میزبان داشت. در سال 2009 پیونگ یانگ اعلام کرد هرگز به گفتگوهای شش جانبه باز نخواهد گشت. چین که بزرگ ترین متحد کره شمالی است بارها از پیونگ یانگ خواسته تا به چارچوب گفتگوهای شش جانبه بازگردد اما تاکنون بن بست به وجود امده در پرونده هسته ای کره شمالی حل نشده است.

از سوی دیگر فرستاده ارشد کره جنوبی در امور کره شمالی نیز روز سه شنبه برای دیدار با همتاهای آمریکایی و ژاپنی خود عازم واشنگتن شد. پس از نشست سه جانبه میان پکن، سئول و واشنگتن، دولت امریکا اعلام کرد که تنها  در صورتی حاضر به قبول پیشنهاد کره شمالی برای مذاکرات در سطوح بالاست که به خلع سلاح هسته ای کره شمالی بیانجامد. کیتلین هایدن، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا نیز در بیانیه ای همین مواضع را اعلام کرد.دیپلماسی ایرانی در گفتگوی خود با دکتر اسماعیل بشری، تحلیلگر مسائل شبه جزیره کره دلیل پیشنهاد کره شمالی برای مذاکره مستقیم با امریکا، پیش شرط های امریکا برای مذاکره، سرنوشت مذاکرات شش جانبه ، دوستی چین و کره شمالی و در نهایت  احتمال خلع سلاح هسته ای کره شمالی رامورد بحث و  بررسی قرار داد:

کره شمالی پس از درگیری های اخیر و آزمایش های موشکی که صدای امریکا و همسایگانش را درآورده بود، درخواست مذاکره مستقیم با امریکا کرده است. به نظر شما علت اصلی این درخواست چه بوده و آیا این کشور از مواضع خود عقب نشینی کرده است؟

کره شمالی همیشه خواستار مذاکرات مستقیم با امریکا بوده است و حتی در زمانی که اصرار بر برگزاری  مذاکرات شش جانبه بود باز هم  کره شمالی تلاش می کرد امریکا را به میز مذاکره مستقیم با خود بکشاند. کره شمالی از این مساله چند هدف را دنبال کرده و در حال حاضر نیز همان را ادامه می دهد:

1.     تلاش برای به رسمیت شناخته شدن از سوی امریکا و برقراری رابطه عادی میان دو طرف.

2.     تصور پیوینگ یانگ این است که دستیابی به یک توافق با امریکا به برخورداری این حاکمیت از تضمین های امنیتی امریکایی منتهی خواهد شد.

این در حالی است که در مذاکرات شش جانبه اصولا سعی می شود تا مسائل کلی تری بحث شود، از جمله آنچه شورای امنیت خواستار آن است همانند این مساله که کره شمالی فعالیت های هسته ای خود را تعطیل کند و به خواسته های جامعه بین المللی تن دهد. اما هدف کره شمالی  برای اصرار بر مذاکره مستقیم این است  که این قدرت وضعیت موجود کره شمالی را پذیرفته  و با کره شمالی روابط دیپلماتیک در سطح سفارت برقرار کند و از این طریق برای خود  تضمینی برپا کند.

امریکا در مقابل اعلام کرده است که حاضر به مذاکره است اما کره شمالی باید به تعهدات خود نسبت به جامعه جهانی عمل کند. امریکا چه پیش شرط هایی برای مذاکره مستقیم تعیین کرده است؟

در وهله اول پیش شرط های امریکا به فعالیت های هسته ای و موشکی کره شمالی برمی گردد. یعنی همان مسائلی که در قطعنامه های شورای امنیت هم آمده است:

1.     کره شمالی راکتورهای آب سنگین را تعطیل کند و فعالیت های هسته ای خود را به حداقل برساند. سلاح هسته ای و  آزمایش های هسته ای که تا به امروز انجام داده را کنار بگذارد، به عبارتی شبه جزیره کره عاری از سلاح باشد

2.     دست از آزمایش موشک های دوربرد بردارد، یعنی به همان موشک های کوتاه برد قناعت کند. چراکه امریکا استفاده از موشک های دوربرد را تهدیدی برای خاک خود محسوب می کند، بنابراین مایل است تا توان موشکی کره شمالی محدود شود

آنچه که امروز خواسته امریکاست سعی شده که در قطعنامه شورای امنیت نیز  گنجانده شود و منظور از پیش شرط های امریکا برای کره همین دو مساله است. در نتیجه کره شمالی باید پیش از نشستن بر سر میز مذاکره دست از سلاح هسته ای برداشته و آزمایش های هسته ای خود را کاهش دهد و نیروگاه های هسته ای آب سنگین خود را که پلوتونیوم درخود تولید می کند و از پلوتونیوم برای ساخت سلاح هسته ای استفاده می شود را متوقف سازد.

در مقابل آیا کره شمالی هم پیش شرطی برای میز مذاکره با امریکا دارد؟

 خیر، کره شمالی پیش شرط خاصی را مطرح نکرده است. بلکه بیشترین تلاش کره بر این پایه است که امریکا بدون پیش شرط وارد مذاکره مستقیم شود. در حقیقت کره شمالی  به دنبال این است که پیش از آنکه وارد مذاکرات شش جانبه شود با امریکا مستقیما مذاکره کند، چرا که  در مذاکرات شش جانبه در اقلیت قرار می گیرد. یعنی امریکا، کره جنوبی و ژاپن از یک سو با یکدیگر متحدند و از سوی دیگر روسیه موضعی بی طرفانه دارد  و چین نیز تا اندازه ای طرف کره شمالی است. در نتیجه کره شمالی در این جمع احساس در اقلیت قرار گرفتن می کند و بنابراین بیشتر مایل است تا در مذاکرات رودرو با امریکا مذاکره کند و سپس وارد مذاکرات شش جانبه شود.

موضع گیری دیگر اعضای مذاکرات شش جانبه در قبال اصرارهای پیونگ یانگ برای مذاکره مستقیم با واشنگتن چیست؟

 اگر کره شمالی با امریکا به هر توافقی برسد حتما باید نظرات چین را در آن لحاظ کند چرا که چین در خصوص کره شمالی حساسیت های خاصی دارد.  البته توافق فراگیر و پردامنه میان امریکا و کره شمالی قطعا موجب ناراحتی چینی را فراهم خواهد کرد.  در عین حال کشورهای عضو مذاکره شش جانبه بر این باورند که اگر مذاکره مستقیمی با کره شمالی صورت گیرد امتیازهای قابل توجهی به کره داده نخواهد شد، مگر آنکه در این مسائل روسیه و چین هم دخیل باشند.

یکی از مقامات ارتش کره شمالی به چین سفر کرد و از شی جی پینگ درخواست کرده بود تا کره شمالی را به عنوان قدرتی اتمی به رسمیت بشناسد که چین روز گذشته اعلام کرد که کره شمالی اتمی را به رسمیت نخواهد شناخت. شما مواضع متفاوت چین در قبال کره شمالی را چگونه تفسیر می کنید؟ آیا این دوست قدیمی از کشور کره فاصله گرفته است؟

اگر چین  این درخواست کره شمالی را رد می کند به دلیل آن است که در گذشته درخواست پاکستان و هند را نیز رد کرده اند. بنابراین پنج کشور قدیمی دارنده سلاح هسته ای به هیچ وجه حاضر نیستند کشورهای جدیدی را در جمع خود راه دهند تا اینکه به سلاح هسته ای آنها رسمیت ببخشند. به عبارت دیگر آنها مایلند که تمام انحصار رسمی در اختیار داشتن سلاح هسته ای در دستان این پنج کشور باشد. بر همین اساس حتی  اگر چین روابط بسیار دوستانه و صمیمانه ای با کره شمالی داشت حاضر نبود که در این مورد کوتاه بیاید.

باید در خصوص روابط چین و کره شمالی اذعان داشت که تغییراتی نسبت به دوران جنگ سرد به وجود آمده است. اما چین ملاحظاتی در خصوص کره شمالی دارد که ملاحظات استراتژیک منطقه ای است و باید تاکید کرد که پکن هم مایل به از دست دادن کره شمالی نیست. واگذاری اختیار  شبه جزیره کره به قدرت های دیگری همانند امریکا یا  باز گذاشتن یستر برای گسترش  نفوذ ژاپن به هیچ وجه مطلوب چینی ها نیست.. چین در این شرایط حاضر است با استخوان میان زخم کنار آید اما دوست ندارد تا این کشور را از دست دهد.     

مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی یوکیو آمانو آمادگی خود را برای فرستادن کارشناسان به کره شمالی اعلام کرده است. آیا به نظر شما ممکن است این مذاکرات به سمتی پیش رود که کره شمالی خلع سلاح هسته ای را پذیرفته و روندی ایچنینی طی شود؟

اعزام کارشناسان موضوع جدیدی نیست بلکه هر چند وقت یکبار در گذشته نیز اتفاق افتاده و حتی تا مرز توافق نهایی نیز رسیده اند. اما کره شمالی زمانی که احساس می کند ممکن است بسیاری از غنائم خود را از دست دهد، مذاکرات را رد کرده و کارشناسان را اخراج می کند و همکاری های خود را ترجیحا به حالت تعلیق در می آورد. اما اگر این اتفاق رخ دهد  ممکن است کره شمالی به سمت پذیرش قطعنامه های شورای امنیت رفته و تن به نوعی خلع سلاح هسته ای دهد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14