انتخابات بر پرونده هسته ای بی تاثیر نیست

دیپلماسی ایرانی: در روزهایی که همه ذهن ها متوجه مباحث انتخاباتی است، سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و سرپرست مذاکرات هسته ای جمهوری اسلامی که خود یکی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوی پیش روست با کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و رئیس تیم مذاکره کننده کشورهای عضو ۵+۱ در استانبول دیدار و مذاکره کرد و این مذاکرات را مفید ارزیابی کرد. در همین حال یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، روز جمعه اعلام کرد که ایران با این آژانس در مورد مسایل مربوط به فعالیت های اتمی اش همکاری نمی کند. این در حالی است که محمودرضا ساجدی، سفیر ایران در روسیه روز شنبه اعلام کرد که تهران آماده است به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه بازدید از سایت نظامی پارچین را بدهد. در مورد این تحولات با دکتر علی بیگدلی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین المللی گفتگو کرده ایم که در زیر می خوانید:

در روزهای گذشته دور دیگری از مذاکرات میان ایران و کشورهای۵+۱ در استانبول ترکیه برگزار شد و کاترین اشتون و سعید جلیلی این گفت وگوها را "مفید" ارزیابی کردند. ارزیابی شما از این مذاکرات چیست؟  

این دور از مذاکرات بین آقای جلیلی و خانم اشتون در استنابول به معنای دقیق کلمه مذاکره نبود. چرا که به نظر من دو طرف تلاش می کنند که صرفا بحث مذاکرات را زنده نگه دارند تا وقتی که وضعیت تحولات در ایران مشخص شود. این که آمریکا و انگلیس به پارلمان های خود اعلام کرده اند که بحث مذاکرات با ایران را به پس از انتخابات موکول می کنند نشان می دهد که آنها منتظر هستند که وضعیت تحولات سیاسی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در ایران مشخص شود.

ولی ما می دانیم که پرونده هسته ای در دست رئیس جمهور نیست و مقامات عالیه نظام در این مورد تصمیم گیری می کنند.

بله این درست است ولی این امکان هم وجود دارد که رئیس جمهور آینده این پرونده را در دست بگیرد و یا تاثیر جدی بر روند آن بگذارد. به هر حال روند پرونده هسته ای ایران در دوره اقای خاتمی و آقای احمدی نژاد کاملا متفاوت بود. من تصور می کنم بهتر است که این پرونده را رئیس جمهور آینده به دست بگیرد تا بتواند اجماعی برای حل آن ایجاد کند.

یعنی آقای احمدی نژاد این کار را انجام دهد؟

خیر اتفاقا غرب به دلیل تصویری که آقای احمدی نژاد از خود در فضای افکار عمومی کشورهای غربی ایجاد کرده نمی تواند دیگر در حل این مسئله موفق باشد. به این دلیل است که شاید غرب منتظر است که دولت آقای احمدی نژآد به پایان برسد تا وارد مذاکرات جدی تری با ایران شود. درست است که اخیرا آقای احمدی نژاد نگاه دیگری به غرب پیدا کرده است ولی طرح مباحثی مثل هلوکاست چهره ای از ایشان ایجاد کرده که چندان قابل تغییر نیست.

بنابراین به نظر شما مذاکرات فعلا متوقف است؟

غرب منتظر تعیین رئیس جمهور جدید است و در وضعیت متشنج کنونی نمی داند وضعیت جناح بندی های قدرت در ایران به چه سمت و سویی می رود.البته غرب هیچ گاه دیپلماسی را تعطیل نمی کند و به نظر من همین الان هم دیپلماسی پنهان غرب در جریان است ولی این که آقای جان کری به صراحت از کنگره می خواهد که فعلا دست به اقدامی نزنند تا انتخابات ایران صورت گیرد به این معنی است که آنها انتخابات ایران را یک نقطه مهم و تعیین کننده ارزیابی می کنند.

بنابراین مذاکرات اخیر ایران و 1+5 شکست خورده ارزیابی می شود؟

خیر اتفاقا اخباری که برخی از رسانه ها از مذاکرات استانبول منعکس کرده اند نشان می دهد که ایران از سرسختی قبلی خود کمی فاصله گرفته و امکان مذاکره بیشتر را باز گذاشته است. البته این به معنی توافق نیست ولی ایران نیز تلاش کرده است که با بازکردن برخی از بحث ها و طرح امکان تفاهم باب مذاکره را نبندد. به نظر من ما بعد از انتخابات ناچاریم که نرمش هایی از خود نشان دهیم به خصوص در بحث غنی سازی 20 درصد و کاهش غنی سازی به سطح 3.5 درصد یا بازدید از مرکز پارچین.

محمودرضا ساجدی، سفیر ایران در روسیه روز گذشته اعلام کرد که تهران آماده است به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه بازدید از سایت نظامی پارچین را بدهد. البته او انجام این بازدید را مشروط به امضای پروتکلی بین ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی دانست. به نظر شما این اظهار نظر می تواند به معنی پذیرش پیشنهادات 1+5 باشد؟

هرچند معمولا این اظهار نظرها چندان دقیق نیست ولی برداشت عمومی این است که ایران به دلیل مشکلاتی که در حال حاضر از تحریم ها تحمل می کند در آینده نرمش بیشتری نسبت به خواست های کشورهای غربی از خود نشان خواهد داد. قاعدتا برای توافق با غرب ایران باید نسبت به بخشی از پیشنهاد غرب همراهی کند که بازدید از سایت پارچین یکی از اولین مسائل در این حوزه است.

با توجه به طرح بحث کنفرانس ژنو2 در مورد سوریه و مخالفت غرب با حضور ایران به نظر شما تا چه اندازه این بحث به بحث مذاکره ایران با 1+5 مربوط است؟

به نظر من اولویت اول غرب فعلا حل مسئله سوریه است. بحران سوریه هر روز دامنه وسیع تری می یابد. بنابراین امکان این که قبل از حل مسئله سوریه، ایران و1+5 به توافقی برسند وجود ندارد. غرب تلاش م یکند که ابتدا کشت و کشتارهای سوریه را به پایان برساند و سپس به سراغ حل مسئله هسته ای ایران بیاید. مخالفت با حضور ایران نیز با تصویری که غرب از ایران در منطقه ساخته است مربوط است.

شما اشاره کردید که ایران پس از انتخابات نرمش بیشتری در پرونده هسته ای نشان خواهد داد. چه قرائن و شواهدی برای این سخن دارید؟

هیچ قراین و شواهد مبرهنی وجود ندارد ولی به نظر من در سالهای گذشته روند پرونده هسته ای ایران خوب نبوده و این را بخش عمده ای از مقامات نظام می دانند. من فکر نمی کنم هیچ کدام از مسئولین نظام خواهان تداوم یا سنگین تر شدن تحریم ها باشند لذا ارزیابی من این است که یکی از اولویت های رئیس جمهور آینده این باشد که پرونده هسته ای حل شود و تحریم های سنگین از کشور برداشته شود.

با توجه به حضور آقای جلیلی مذاکره کننده ارشد هسته ای در انتخابات آینده به نظر شما این مسئله تا چه اندازه بر پرونده هسته ای تاثیر می گذارد و آیا ایشان می تواند در صورت پیروزی در انتخابات بحث هسته ای را حل کند؟

البته من اشاره کردم که ایشان کارنامه موفقی در سالهای گذشته در پرونده هسته ای نداشته است لذا تصور من این نیست که ایشان می تواند رئیس جمهور موفقی خصوصا در حوزه سیاست خارجی باشد. در صورتی که ایشان رئیس جمهور شود مشخص است که این اتفاق بر پرونده هسته ای تاثیر می گذارد ولی الزاما این تاثیر مثبت نیست.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 16

انتشار اولیه: دوشنبه 30 اردیبهشت 1392/ باز انتشار: جمعه 3 خرداد 1392