درایت در حفظ رابطه همزمان با تهران - واشنگتن

دیپلماسی ایرانی: میانجیگری عمان باز هم جواب داد و مجتبی عطاردی، استاد دانشگاه صنعتی شریف ایران که بیش از یک سال در آمریکا در بازداشت بود، آزاد شد. وزارت امور خارجه عمان با انتشار بیانیه ای اعلام کرد که «مقام های این کشور پادشاهی با مقام های آمریکایی همکاری داشته اند تا روند رسیدگی به پرونده آقای عطاردی تسریع شود». دولت عمان در چندسال گذشته به عنوان میانجی بین ایران و غرب عمل کرده و برای آزادی چند شهروند آمریکا که در مرز ایران و عراق بازداشت و به جاسوسی متهم شده بودند و هم چنین آزادی نصرت الله تاجیک، سفیر پیشین ایران در اردن که در بریتانیا بازداشت شده بود، میانجی گری کرده است. در مورد روابط ایران و عمان و میانجی گری عمان در اختلافات ایران و آمریکا با حسین نوش آبادی، سفیر سابق ایران در عمان گفتگو کرده ایم که در زیر می خوانید:

در ابتدا علاقه مندم نگاهی به تاریخ روابط ایران و عمان داشته باشیم. روابط ایران و عمان را به لحاظ تاریخی چگونه ارزیابی می کنید؟

ایران و عمان در سایه فرهنگ و تاریخ مشترک توانسته اند روابط خوب دیرینه تاریخی و ارتباطات مسالمت آمیزی با همدیگر داشته باشند. عمان همیشه یکی از کشورهایی بوده است که در حوزه های مختلف از جمله ارتباطات فرهنگی، اقتصادی، بازرگانی و تجاری روابط خوبی با ما داشته است. فکر می کنم که روابط عمان با ایران به لحاظ دارا بودن ظرفیت های خوب تجاری و اقتصادی می تواند الگوی خوبی برای کشورهای منطقه باشد. به لحاظ سیاسی نیز عمان کشوری است که از توانمندی و ظرفیت های خوبی در مسائل منطقه ای و بین المللی برخوردار است و این مسئله کمک کرده است مواضع ایران و عمان در خیلی از مسائل منطقه ای و بین المللی نزدیک به هم باشد. در بخش تجاری نیز ایران و عمان به دلیل داشتن مرزهای طولانی و مدیریت مشترک تامین امنیت تنگه حیاتی هرمز مناسبات نزدیکی داشته اند.

برخلاف بسیاری از کشورهای حوزه خلیج فارس، روابط ایران وعمان روابط مناسبی است. دلیل این موضوع چیست؟

عمان هم  قبل از انقلاب رابطه خوبی با ایران داشت و هم بعد از انقلاب. حتی پس از انقلاب با وجود جنگ ایران وعراق و تحریکات رژیم عراق برای ایجاد همگرایی در کشورهای عربی علیه جمهوری اسلامی ایران، عمان جزو کشورهایی بود که از رژیم بعث صدام جانبداری نکرد و اعلام بی طرفی کرد و ارتباط خود با ایران را در حوزه های مختلف قطع نکرد. این رویکرد عمان، نقطه عطفی در روابط ایران و عمان بود.

بعد از جنگ نیز روابط سیاسی ایران و عمان توسعه پیدا کرد. دایر کردن سفارتخانه های دو کشور در تهران و مسقط و گسترش روابط و سفرهای دو جانبه مقامات عالی رتبه و ایران و کشور عمان خود سندی گویا برای این است که روابط ما با عمان خوبی بوده است.

بنابراین من فکر می کنم عمان کشوری است که از شخصیت بین المللی مناسب در بخش های اقتصادی - تجاری و حوزه سیاسی برخوردار است و شرایط بین المللی و فشارها هم تاثیری بر مواضع عمانی ها علیه جمهوری اسلامی نداشته است و رفتارهای آنها همراه با درایت و تدبیر بوده است.

چرا عمان چنین مواضعی در قبال ایران اتخاذ کرده است؟

این رویکرد نشئت گرفته از نوع نگاه رهبری عمان، سلطان قابوس به کشور ما است. سلطان قابوس یکی از رهبران مهم کشورهای عربی است که با بیش از چهار دهه رهبری جزو سلاطین و پادشاهانی است که عمر حکومت آنها بسیار طولانی بوده است. در عین حال به خاطر عقلانیتی که او در مسائل سیاست خارجی دنبال می کند و سیاست های بین المللی و سیاست های منطقه ای خردمندانه، هیچ گاه شاهد تنشی بین ایران وعمان در هیچ مقطعی از تاریخ خصوصا دوران معاصر نبوده ایم. این مسئله اثر مثبتی بر اعتماد بین دو کشور می گذارد و الگویی برای سایر کشورهای منطقه و همسایگان ما است.

آیا این روابط فقط در سطح دولت هاست؟

نه. نباید فراموش کرد که مردم عمان، مردمی اصیل، با فرهنگ و علاقه مند به جمهوری اسلامی ایران هستند. بین مردم ایران و عمان مشترکات فراوانی به لحاظ فرهنگی وجود دارد؛ خصوصا مردم عمان از گذشته با ساکنان استانهای مرزی ما در جنوب مانند استان بلوچستان و هرمزگان روابط خوبی داشته اند. روابط بین تجار دو کشور نیز در این حوزه از قبل هم وجود داشته است و هم اکنون نیز روبه توسعه است.

در حال حاضر عمان نوعی از میانجی گری بین ایران و آمریکا را به عهده گرفته است. دلیل این موضوع چیست؟

به هر حال منافع مشترک و حقوق همسایگی که ما با خیلی از کشورها از جمله عمان داریم اقتضا می کند که در برخی از مسائل مشورت بدهیم و مشورت بگیریم. عمانی ها در بسیاری از مسائل منطقه ای با ما مشورت می کنند  و ما هم در بسیاری از موارد آنها را طرف مشورت قرار می دهیم. در حال حاضر تعامل خوبی بین ایران و عمان در حل و فصل برخی از مشکلات و تنش هایی که بین ما و برخی از کشورها پدیدی می آید شکل گرفته است. عمانی ها با نگاه مثبتی که به ما دارند و اعتقاد به این که ایران کشوری قدرتمند و برخواسته از تمدنی بزرگ و توانمند در همه حوزه هاست، ارتباط خود را حفظ کرده اند و اعلام کرده اند که جمهوری اسلامی ایران را کشوری برادر، دوست و امین می دانند. این نوع نگاه در سخنان شخص سلطان قابوس و سایر مقامات سیاسی بارها بازتاب یافته است. یعنی نگاه آنها به ایران همراه با احترام، بزرگی و احترامی است که ناشی از اعتماد و حقوق همسایگی است. این مسئله باعث شده است که در خیلی از موضوعات با ما تعامل نزدیک تری داشته باشند و مشورت دهند و مشورت بگیرند و رایزنی کنند و این تعاملات به سود منطقه بوده است. البته نگاه ما این است که اگر کشوری همانند عمان در برخی از مسائل به ما مشورت می دهد یا وساطت و رایزنی می کند باید تامین کننده حقوق مردم ایران باشد تا بتواند مشکلات را کاهش دهد.

آیا ممکن است در آینده این میانجی گری گسترده تر شود و شاهد نقش آفرینی جدی تر عمان در روابط ایران و آمریکا باشیم؟

طبیعی است که وقتی دو کشور رابطه دو جانبه خوبی داشته باشند و بدون تنش، نگاه منفی و سوء ظن به همدیگر نگاه کنند حتما می توانند به همدیگر مشورت می دهند. اولین شرط دادن و گرفتن مشورت اعتماد به طرف مقابل است. از آنجایی که ما با آنها اعتماد داریم و آنها به ما اعتماد دارند این مشورت ها ثمربخش بوده است. رایزنی ها و میانجیگری هایی که صورت می گیرد با نگاه حل مشکل است و نه نگاه یک طرفه و یک سویه. یعنی همیشه باید منافع هر دو کشور یا چند کشوری که مورد وساطت و میانجی گری قرار می گیرند حفظ شود. ما با این نگاه این ارتباطات را تاکنون داشته ایم و ممکن است بنابر تشخیص و مصالحی که مقامات مسئول سیاسی و امنیتی کشورمان در نظر می گیرند چنین مسائلی ادامه یابد.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/16

انتشار اولیه : یکشنبه 8 اردیبهشت 1392/ باز انتشار: چهارشنبه 11 اردیبهشت 1392