طرح خروج از ان پی تی عجولانه است

دیپلماسی ایرانی: هیچ کس نمی داند بعد از اتمام مذاکرات آلماتی 2 باید به روند حل اختلاف بر سر مسئله هسته ای ایران خوش بین باشد یا بد بین. طرفین اگرچه با دست های خالی مذاکرات را ترک کردند اما گفت و گو ها را سازنده دانسته اند. در این میان برخی از نمایندگان مجلس جمهوری اسلامی ایران، سخن از خروج ایران از معاهده ان پی تی به میان آورده اند. دیپلماسی ایرانی این مسئله را در گفت و گو با دکتر نوذر شفیعی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی بررسی کرده است:

ارزیابی شما از مذاکرات آلماتی 2 چیست؟

درباره نتایج مذاکرات دیدگاه های مختلفی ارائه شده است. این دیدگاه ها بر اساس مصاحبه های مطبوعاتی بوده که هم از طرف آقای جلیلی و هم از سوی خانم اشتون ارائه شده است. علاوه بر این افرادی که از نزدیک پیگیر جریان مذاکرات بودند نیز اظهار نظرهایی داشته اند. لذا عده ای آن را یک دستاورد برای جمهوری اسلامی ایران قلمداد می کنند به این شکل که فرصتی بود تا دیدگاه های جمهوری اسلامی ایران بتواند در این اجلاس مطرح شود. البته برخی تحلیل گران دیگر می گویند چون این اجلاس برگزار شد اما نتیجه و پیشرفتی نداشت، عملا مذاکرات نتیجه مهمی در پی نداشته است.

اما به نظر من مسائلی مانند مسئله هسته ای نیازمند زمان و برگزاری اجلاس های مختلف است. لذا نمی توان انتظار داشت که این مسائل در یک، دو یا چند جلسه حل و فصل شود. به علاوه در طرف غربی مذاکرات یک ضعف اراده و عدم حسن نیت وجود دارد. آن ها هستند که مذاکرات را به بن بست می کشند، یا مذاکرات را متوقف می کنند و یا باعث طولانی شدن مذاکرات می شوند. به همین دلیل به نظر می رسد آن ها از حسن نیت لازم برای پیشبرد مذاکرات برخوردار نیستند.

بعضی از همکاران شما در مجلس بحث خروج از ان پی تی را مطرح کرده اند. طرح این مسئله تا چه اندازه می تواند مفید باشد؟ آیا در حال حاضر که ایران در حال مذاکره است، بحث خروج از ان پی تی را نیز در نظر دارد؟

ماده 10 ان پی تی می گوید هرگاه دولت ها احساس کنند منافع عالیه آن ها در خطر است می توانند از ان پی تی خارج شوند با این شرط که سه ماه قبل به آژانس اطلاع داده باشند. به نظر می رسد در شرایط فعلی چنین اظهار نظرهایی ممکن است کارکردهای تبلیغاتی داشته باشد. در حال حاضر شرایط آن قدر حاد نیست که ایران بخواهد از ان پی تی خارج شود. بحث یک بحث تکنیکی و فنی است. لذا زمانی که مذاکره جریان دارد و هنوز منافع عالیه ای تهدید نشده و جمهوری اسلامی ایران نیز این امکان را دارد که فعالیت های هسته ای خود را کماکان ادامه دهد و محدودیتی در این راستا برای آن ایجاد نشده، بحث خروج از ان پی تی عجولانه است.

علی رغم این که گفته شده طی هفته های آینده مذاکرات ادامه پیدا خواهد کرد، کنگره طرح جدیدی برای تحریم های بیشتر علیه ایران ارائه کرده است. به نظر شما چشم انداز مذاکرات چگونه خواهد بود و آیا این روند را روشن می بینید؟

نه؛ من چشم انداز مذاکرات را امیدوارکننده نمی بینم. دلیل این بدبینی هم این است که هدف امریکایی ها و گروه 1+5 مذاکره با ایران به قصد رسیدن به نتیجه و حل مسئله نیست، آن ها بدون تردید در جهت تغییر نظام ایران حرکت می کنند و سیاست آن ها این است که برای تغییر نظام موضوعاتی مانند برنامه هسته ای ایران، بحث حقوق بشر، تروریسم و ... را مطرح کنند و روی آن کار کنند و برجسته کنند. تا از این طریق افکار عمومی بین المللی را علیه ایران تحریک کنند. اما برنامه و تاکتیک آن ها این است که این مذاکرات را تعلیق کنند یا متوقف کنند یا باعث تطویل مذاکرات شوند. بنابراین مسئله هسته ای ایران، بخشی از مسائل و موضوعات موجود بین ایران و غرب است. غرب مسائل دیگری را با ایران دارد و ایران هم مسائل دیگری را با غرب دارد. این ها باید به صورت مجموعه ای حل شود.

آیا شما اطلاعی دارید که در این مذاکرات درباره مجموعه این مسائل بحث شده باشد؟

خیر؛ نهایتا قرار بود در مورد بحرین و سوریه مسائلی مطرح شود که ظاهرا مطرح نشده است.

با توجه به این که روند مذاکرات طولانی شده و نتیجه ای به دست نیامده، ورود ایران به مذاکرات باعث ایجاد تعهدات بیشتر یا ابزاری برای فشار بیشتر بر ایران نمی شود؟ آن ها نخواهند گفت ما تمام تلاش خود را در دیپلماسی به کار بستیم اما نتیجه ای نگرفتیم؟

نه؛ راه برای ما مشخص است. ما مذاکره را به عنوان مکانیسمی برای حل اختلاف پذیرفته ایم. این یک امر حقوقی، منطقی و مشروع است. کسی که در روند مذاکرات کارشکنی می کند 1+5 است. مضاف بر این که اگر بخواهیم مذاکرات را ترک کنیم، فضا را برای غربی ها فراهم کردیم تا آن ها در فضای جنگ روانی و تبلیغاتی، این گونه تبلیغ کنند که حتما اتفاقی در حال وقوع است که ایران از مذاکره اجتناب می کند. بنابراین ما مذاکره را به عنوان راه حل اختلاف پذیرفته ایم و تا زمانی که بازم باشد مذاکره می کنیم. البته به موازات مذاکره، به فعالیت های هسته ای خود ادامه می دهیم. این دو منافی یکدیگر نیستند.

برخی معتقدند طولانی شدن روند مذاکره و بی نتیجه ماندن آن باعث می شود افکار عمومی برای اقدامات بعدی آن ها علیه ایران آماده شود...

نه؛ این طور نیست. افکار عمومی باید منتظر نتیجه این مذاکرات باشد. نتیجه هنوز اعلام نشده است. باید اعلام شود که دیدگاه های ایران و کشورهای عضو 1+5 چه بوده است و چرا مذاکره به نتیجه نرسیده است؟ به نظر می رسد در حال حاضر زمینه برای ادامه مذاکرات فراهم است. البته در اصل این مذاکرات، مذاکرات فنی نیست. طرف مذاکره فنی با ایران آژانس بین المللی انرژی اتمی است. در اصل ورود 1+5 به موضوع یعنی سیاسی شدن مسئله. با این حال ایران از فرصت ها و فضاهای موجود برای طرح دیدگاه های خود برای اقناع افکار عمومی استفاده می کند. علاوه بر این موضع ایران مشخص است و افکار عمومی هم این موضع را می پذیرد. زمانی بحث باید در شورای امنیت مطرح شود که نقض، تهدید و یا تجاوز به صلح صورت گرفته باشد یا انحرافی از برنامه های هسته ای اتفاق افتاده باشد. هیچ یک از این ها حادث نشده است. اگر آن ها بخواهند این پرونده را بدون حادث شدن چنین شرایطی به شورای امنیت بفرستند، منطقی نیست و افکار عمومی بین المللی در بلند مدت می تواند به سود ایران شکل بگیرد./12

انتشار اولیه: جمعه 23 فروردین 1392/ باز انتشار: سه شنبه 27 فروردین 1392