نیاز گروه 1+5 به «دیپلماسی اتاق پشتی»

دیپلماسی ایرانی: مذاکرات هسته ای بین ایران و گروه 1+5 ، (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) که در روزهای جمعه و شنبه در هتل ریکسوس آلماتی، پایتخت قزاقستان برگزار شد، نتیجه آشنایی داشت: عدم تمایل ایران به تن دادن به درخواست های غرب بر سر برنامه های هسته ای اش. تهران همچنان تاکید دارد که لغو تحریم ها و به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی باید در هر گونه معامله با غرب لحاظ شود.

المانیتور در مقاله ای به قلم باربارا اسلاوین، در تحلیل مذاکرات آلماتی 2 نوشت: گفته می شود که در مذاکرات آلماتی 2، جزئیات به طور عمیق تری مورد بررسی قرار گرفته است و یک مذاکره نیم ساعته بین نماینده ایران و آمریکا نیز انجام شده که در نوع خود جالب بوده است. در حالی که برخی گفت و گوی مقامات ایرانی و آمریکایی بر سر میز مذاکرات آلماتی را پیشرفت می دانند اما به نظر می رسد زمان آن رسیده که یک نکته روشن مورد توجه قرار گیرد و آن این است که چارچوب کنونی مذاکرات شکست خورده است.

در شرایطی که تبدیل شدن حق غنی سازی به یک موضوع بسیار حساس برای ایران، گیج کننده به نظر می رسد، این نکته نیز حائز اهمین است که تهران و گروه 1+5؛ همچنان نتوانسته اند مبنایی مصالحه ای ایجاد کنند که ضمن خارج کردن روند گفت و گو ها از بن بست کنونی به جمهوری اسلامی اجازه دهد وجهه اش را حفظ کند. این در حالی است که تمامی نشانه ها در جای خود وجود دارند: ایران به عنوان امضاء کننده پیمان ان پی تی، از حق غنی سازی اورانیوم برخوردار است. از سوی دیگر مقام معظم رهبری در ایران فتوای منع تولید و استفاده از سلاح هسته ای را صادر کردند و مقامات تهران نیز اعلام کرده اند که آمادگی دارند این فتوا را به یک سند بین المللی تبدیل کنند.

در روزهای پیش از «دیپلماسی قرن بیست و یکم»، دیپلمات ها تدوین برخی بیانیه ها در اتاق های پشتی را آغاز کردند. تردیدی وجود ندارد که گروه 1+5 نیز به الگوی قدیمی همچون «دیپلماسی اتاق پشتی» نیاز دارد.اینکه ایرانی نقشه راهی را می خواهد که در آن تحریم ها لغو شود، نه جای تعجب دارد و نه یک انتظار بی دلیل است. این همچنین به نفع آمریکا خواهد بود که چنین بحثی به عنوان هسته مرکزی مذاکرات در جریان باشد.

رئیس جمهور آمریکا برای لغو اغلب تحریم هایی که در کنگره به تصویب رسیده اند، باید ثابت کند ایران از تروریسم حمایت نمی کند و تهدیدی جدی برای ایالات متحده و شرکایش به شمار نمی رود. علاوه بر این وی باید این نکته را به اثبات برساند که جمهوری اسلامی به دنبال سلاح هسته ای، شیمیایی و بیولوژیکی و سیستم های موشکی حامل آنها نیز نیست.

به بیان دیگر، تحریم های آمریکا تنها زمانی می توانند لغو شوند که بحث گسترده تری در مورد نقش منطقه ای ایران درگیرد، چرا که پرونده های امنیت ملی و هسته ای در قانون تحریم های آمریکا با یکدیگر مرتبط هستند.

بنابراین معامله با ایران بر سر سوریه و دیگر موضوعات منطقه ای تنها به نفع ایران نیست. هم واشنگتن و هم تهران از بحث های تجربی در خصوص گام های مورد نیاز برای تعدیل نگرانی های امنیتی ایالات متحده در خاورمیانه و لغو تحریم ها، سود می برند.

ایران به طور رسمی پیشنهاد تقویت همکاری ها در امنیت منطقه ای ، شامل سوریه و بحرین را در نشست ماه ژوئن در مسکو ارایه داده است اما گروه 1+5، هنوز به این پیشنهاد پاسخ نداده است.در همین حال، سوریه از جنگ فرقه ای رنج می برد که اکنون یک بحران منطقه ای است و یک فاجعه انسانی به شمار می رود. در این بین با توجه به نفوذ ایران در دولت سوریه، جمهوری اسلامی می تواند یک عنصر حیاتی در نتیجه سیاسی برای خاتمه دادن به بحران سوریه باشد.

حسین موسویان، مذاکره کننده سابق هسته ای ایران در مقاله ای که اخیرا منتشر کرده از گروه 1+5 و قدرت های منطقه ای خواسته طرحی 7 مرحله ای برای جلوگیری از سقوط سوریه را به کار گیرند.خاویر سولانا، مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا و دبیر کل سابق ناتو نیز در خصوص اینکه بحران سوریه اتحاد گروه 1+5 را از بین ببرد، هشدار داده است.بحران ها در منطقه – در سوریه، بحرین، عراق، افغانستان و لبنان که آمریکا در آنها منافعی دارد و ایران نیز نفوذ خود را در این کشورها به اثبات رسانده است – نشان دهنده اهمیت گفت و گوی فوری با ایران است. به این ترتیب اینکه مذاکرات ایران و گروه 1+5، تنها محدود به پرونده هسته ای باشد باید به عنوان یک روند منسوخ شده کنار گذاشته شده و رویکرد جدیدی دنبال شود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: سه شنبه 20 فروردین 1392/ باز انتشار: جمعه 23 فروردین 1392